Eguzki-sistema

Eguzki-sistema espazioan okupatzen dugun inguruari eman diogun izena da. Izar bat (Eguzkia), zortzi planeta, bost planeta nano, 100dik gora ilargi eta beste hainbat objektu txikiagoz osatuta dago. Sistemako izarra sistemaren erdian dago eta gainontzeko objektu guztiak haren grabitatearen eraginpean daude, haren inguruan orbitatzen (jiraka).

Eguzki-sistema Esne Bidea izeneko galaxian dago. Zentzu zabalagoan, Eguzkiak espaziora bidaltzen dituen partikulen eraginpean dagoen espazio-eremu osoa da.

Eguzki-sistemako izarrak, eguzkiak alegia, sistemaren masa guztiaren % 99,9 hartzen du. Horrek esan nahi du grabitate handia duela, eta, horregatik, gainerako objektuak bere inguruan orbitatzera erakartzen dituela.

Eguzki-sistemako planetak

Sistemako zortzi planetak hauek dira:

BARNE-PLANETAK (Eguzkitik hurbilen daudenak)	KANPO-PLANETAK (Eguzkitik urrutien daudenak)
Merkurio Artizarra Lurra Marte	Jupiter Saturno Urano Neptuno
Solidoak dira: Barne-planetek harrizko azala eta mantua dituzte, eta metalezko nukleoa.	Gasezkoak dira: gasez osatuta daude, barne-planetak baino askoz handiagoak dira eta masa handiagoa dute. Horregatik, «gasezko erraldoiak» esaten zaie

Planeta nagusiez gain, badaude beste bost planeta nano edo txiki ere: Zeres, Pluton, Makemake, Haumea eta Eris.

Ba al dakizu

Planeta gehienei erromatarren jainkoen izenak eman zaizkie:

Merkurio, jainkoen hegaldun mezularia zen (planeta azkar mugitzen dela dirudielako).
Marte gerraren jainkoa zen (planeta gorria delako, odolaren kolorekoa).
Jupiter, jainko guztien erregea zen (planetarik handiena delako).
Saturno Jupiterren aita eta denboraren jainkoa zen (planetari zahar itxura ikusi zioten, poliki mugitzen baita).
Urano zeruko jainkoa zen aspaldiko greziarrentzat (planeta urdin argia delako).
Neptuno, azkenik, itsasoen jainkoa zen (urdin iluna delako).

Barne-planeten ezaugarri batzuk

Hemen dituzu barne-planeten ezaugarri batzuk, Lurrarekin konparazioa eginez:

	Merkurio	Artizarra	Lurra	Marte
Tamaina	Erradioa Lurrarena baino 3 aldiz txikiagoa	Erradioa Lurrak duenaren antzekoa		Erradioa Lurrak duenaren erdia
Atmosfera	Ez du	Karbono-dioxidoz osatua	Nitrogenoz eta oxigenoz osatua	Karbono-dioxidoz osatua
Tenperatura	-173°C / 427°C	462°C	-89°C / 56°C	-143 / 35°C
Sateliteak	Ez	Ez du	Ilargia	2 (Deimos eta Fobos)

Kanpo-planeten ezaugarri batzuk

Kanpo-planeten ezaugarririk nabarienak honako hauek dira, beti ere Lurrarekin konparatuta:

	Jupiter	Saturno	Urano	Neptuno
Tamaina	Erradioa Lurrarena baino 11 aldiz handiagoa	Erradioa Lurrarena baino 10 aldiz handiagoa	Erradioa Lurrarena baino 4 aldiz handiagoa	Erradioa Lurrarena baino ia 4 aldiz handiagoa
Atmosfera	Hidrogenoa eta helioa	Hidrogenoa eta helioa	Hidrogenoa, helioa eta metanoa	Hidrogenoa, helioa eta metanoa
Eraztunak	Ez du	Bai	Bai	Ez
Satelite ezagunak	79	62	27	14

Beste objektuak

Eguzki-sisteman beste objektu batzuk ere badaude. Esate baterako, asteroideak (gehienak Marteren eta Jupiterren artean daude, "asteroideen gerrikoa" deitzen dena osatuz), kometak, sateliteak, etab.

Eguzki-sisteman, Merkurio eta Artizarra dira sateliterik ez duten planeta bakarrak. Lurrak satelite bat du: Ilargia. Gasezko erraldoiek, berriz, askoz satelite gehiago dituzte, beren grabitate-indar handiarekin erakarri dituztelako.

Unibertsoan eguzki-sistema bezalako sistema ugari daude.

Zer jakin nahi duzu?