Irakli Tsereteli
Irakli (Kaki) Tsereteli (georgieraz: ირაკლი გიორგის ძე წერეთელი; errusieraz: Ира́клий Гео́ргиевич Церете́ли Irakli Georgievitx Tsereteli; Kutaisi, Errusiako Inperioa (egun, Georgiako Errepublika) 1881eko abenduaren 2agreg./azaroaren 20ajul. - New York, AEB1959ko maiatzaren 20a) georgiar mentxebikea izan zen[1].
| Irakli Tsereteli | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Bizitza | |||||
| Jaiotza | Gorisa (en)  eta Kutaisi, 1881eko azaroaren 20a (juliotar egutegia) | ||||
| Herrialdea |  Errusiar Inperioa Democratic Republic of Georgia  Ameriketako Estatu Batuak | ||||
| Heriotza | New York, 1959ko maiatzaren 21a (77 urte) | ||||
| Hobiratze lekua | Leuville Cemetery (en) | ||||
| Familia | |||||
| Aita | Giorgi Tsereteli | ||||
| Ama | Olympiada Yakovlevna Tsereteli | ||||
| Anai-arrebak | ikusi
| ||||
| Hezkuntza | |||||
| Hizkuntzak | errusiera frantsesa | ||||
| Jarduerak | |||||
| Jarduerak | diplomazialaria, historialaria, kazetaria, politikaria eta legelaria | ||||
| Sinesmenak eta ideologia | |||||
| Alderdi politikoa | Mentxebike | ||||
Ideologia aldatu
Bere filosofia politikoa mentxebike ortodoxoa zen: hau da iraultza demokratiko burgesa izatera mugatzearen aldekoa zen, sozialismoa berehala ezartzea “hondamendia” omen zatekeelako, beraz marko burges hori gainditzearen aldeko edozein mugimenduren kontrakoa zen. Sobieten barnean langile iraultzaren aurkako eta Errusiako Behin-behineko Gobernuaren aldeko jarrera erakutsi zuen, joera honen aldeko pertsonalitaterik garrantzitsuena bilakatuz; bere ustez, Sobieten lana ez zen boterea hartzea, baizik eta burgesia demokraziarantz presionatzea, eta burgesiarekin “koalizioa” osatzea (“botere bikoitza” Sobieten menpekotasunaren optikatik ulertzearen aldeko nagusia zen); eta hala, “arazo nagusi” guztietan (gudaren jarraipena, botere politikoa, lurren birbanaketa…) burgesiaren ikuspuntua babestu zuen eta Sobietek ere babes zezaten saiatu zen[1].
Biografia aldatu
Hasierako urteak aldatu
1903ean errusiar marxistei batuko zitzaien, segituan mentxebikeen alde egin zuelarik. 1905eko Errusiako Iraultzaren ostean “likidatzaileen” ildoan (boltxebikeengandik erabat urrundu eta alderdiaren aparatu klandestinoa “likidatu” eta alderdi legal bihurtu nahi zuten aldean) kokatu zen. 1907ean Dumako diputatu aukeratua, baina urte horretan atxilotu zuten[1].
Lehen Mundu Gerran aldatu
1914ean Errusiak Lehen Mundu Gerran parte hartzearen kontrakoa izan zen, baina 1917ean Gobernu liberal-demokratikoa ezarrita, guda onetsi zuen, “demokraziaren aldeko guda” bezala, eta postura horretara lotu zituen mentxebike gehienak. 1917eko otsailean Petrogradeko Sobietaren zuzendaritzaren parte izan zen, eta praktikoki, Sobiet honen gehiengoa kontziliatzailea zen artean (otsailetik irailera), Sobietaren bozeramaile gisa jardun zuen (1917eko ekainean, Errusia Osoko Sobieten Lehen Biltzar Nagusian, Errusiako Sobieten Komite Exekutiboko kide aukeratu zuten)[1].
Otsaileko Iraultza ondoren aldatu
Ekainean, Petrogradeko Sobietak Kronstadteko Sobieta aintzatespenik gabe uzteko adierazpenaren bultzatzailea izan zen, eta are boltxebikeak legez kanpo uztea proposatu zuen, arrakastarik gabe (uztailean antzeko neurri batzuk hartu zituen Gobernutik). Otsailetik aurrera, praktikoki Alderdi Mentxebikearen alderdiburu izan zen. Maiatzean, Posta eta Telegrafo Ministro bezala gobernuan sartu zen, eta Uztaileko Egunak igaro ostean Barne ministroa izan zen, beraz hilabete horretan boltxebikeen kontrako errepresioa zuzendu zuen, “konplot” eta “altxamendu” akusaziopean hainbat boltxebike atxilotuz (Lenin ere atxilotzen saiatu zen, baina hau ihes eginda zegoen) eta salbuespen lege bat onartuz. Abuztuan Gobernua utzi zuen. Urriko Iraultzaren erabat aurkakoa zen; Georgiako gobernu mentxebike kontrairaultzailean parte hartuko zuen. Iraultza Georgiara zabaldu zenean, Frantziara ihes egin zuen[1].
Erreferentziak aldatu
Datuak: Q132387
Multimedia: Irakli Tsereteli / Q132387
