Toshiko Yuasa
Toshiko Yuasa (japonieraz:湯浅年子, Ueno, Tokio,1909ko abenduaren 11 – Rouen, Frantzia, 1980ko otsailaren 1a) Frantzian lan egin zuen fisikari nuklear japoniar bat izan zen. Lehen emakume japoniar fisikaria izan zen, eta Japoniako emakume zientzialarientzako eredu izan zen Marie Curie-k Frantzian jokatu zuenaren antzera .[1]
| Toshiko Yuasa | |
|---|---|
 (1947) | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Ueno (en)  , 1909ko abenduaren 11 |
| Herrialdea |  Japonia |
| Heriotza | Rouen, 1980ko otsailaren 1a (70 urte) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: minbizia |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | University of Tsukuba (en) |
| Doktorego ikaslea(k) | Eid Hourany (en) |
| Irakaslea(k) | Frédéric Joliot-Curie |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | fisikari nuklearra eta unibertsitateko irakaslea |
| Enplegatzailea(k) | Ochanomizu University (en) CNRS Tokyo Woman's Christian University (en) RIKEN (en) |
| Jasotako sariak | |
_blank_BAR.svg){kind=small}
Hezkuntza eta lehen urteak aldatu
Yuasa Tokioko Taitō Warden jaio zen 1909an.[2][3] Aita Japoniako patenteen bulegoan lan egiten zuen ingeniari bat zen, eta ama familia literario tradizional batekoa zen.[4] Toshiko zazpi anai-arreben arteko bigarren alaba gazteena zen. Tokioko Emakumeen Goi Eskola Normaleko (gaur egun Ochanomizu Unibertsitatea) Zientzia Dibisioan ikasi zuen 1927tik 1931n graduatu zen arte. Geroago, Tokioko Bunrika Unibertsitateko Fisika Departamentuan matrikulatu zen (gaur egun Tsukubako Unibertsitatea), eta Japonian fisikan graduatutako lehen emakumea izan zen. 1934an graduatu zen.[3][5]
Karrera aldatu
Yuasa Tokioko Bunrika Unibertsitatean hasi zen irakasten, lanaldi partzialean, 1934an graduatu ondoren. Han hasi zen espektroskopia molekularrean ikertzen. 1935ean, irakasle laguntzaile bihurtu zen Tokioko Emakumeen Unibertsitate kristauan, eta 1937ra arte egon zen bertan. Hurrengo urtean, irakasle laguntzaile gisa kontratatu zuten Tokioko Emakumeen Goi Eskola Normalean.[6]
Yuasa Irène eta Frédéric Joliot-Curiek Pariseko Curie Institutuan egin zuten erradioaktibitate artifizialaren aurkikuntzan oinarritzen zen. Tokioko baldintza zailen ondorioz, Yuasa Parisera aldatu zen 1940an, Bigarren Mundu Gerra Europan hasi berria zela kontuan hartuta ere. Frédéric Joliot-Curieren begiradapean lan egin zuen Frantziako Collège-n, non nukleo erradioaktibo artifizialek igorritako alfa eta beta partikulak eta beta partikulen energia-espektroa ikertu zituen. Tesiaren izenburua "Gorputz erradioaktibo artifizialek igorritako beta- erradiazioen espektro jarraitua aztertzeko ekarpena" izan zelarik, 1943an zientzia-doktoretza lortu zuen.[7]
1944ko abuztuan, Yuasak Paris utzi eta Berlinera joan behar izan zuen. Berlingo Unibertsitateko laborategi batean jarraitu zituen ikerketak eta beta izpien espektrometro propioa garatu zuen. 1945ean, ofizial sobietarrek Japoniara itzultzeko agindua eman zioten. Espektrometroa bizkarrean zuela bidaiatu zuen. Tokiora itzuli zenean, Tokioko Emakumeen Goi Eskola Normalera itzuli zen irakasle gisa. Ezin izan zuen aurreko ikerketarekin jarraitu, Estatu Batuetako Okupazio Indarrek ikerketa nuklearra debekatu baitzuten Japonian. 1946tik 1949ra, RIKEN azeleragailuetan oinarritutako Zientziarako Nishina Zentroan lan egin zuen, eta Kyotoko Unibertsitatean irakatsi zuen 1948 eta 1949 bitartean.[6]
Yuasa 1949ko maiatzean itzuli zen Frantziara, Centre national de la recherche scientifique (CNRS) delakoan ikertzaile gisa, Ochanomizuko unibertsitatean urruneko-irakasle gisa jarraitzen zuen bitartean. 1955ean Frantzian jarraitzea erabaki zuen, Ochanomizuko kargua utzita. CNRSn, Beta desintegrazioa ikertzen hasi zen Wilsonen ganbera bat erabiliz, eta 1954an artikulu bat argitaratu zuen Bikiniren Atoloian hidrogeno-bonbaren proben arriskuez ohartarazteko. Maître de recherche (ikertzaile burua) izendatu zuten CNRSn 1957an. Bere ikerketa 1960. urtearen inguruan synchrocyclotrons erabiltzen dituzten erreakzio nuklearretara bideratu zen, eta 1962an Kiotoko Unibertsitatean Zientziako doktoretza jaso zuen bere tesiagatik, " Étude du type d’invariant de l’interaction Gamow-Teller en désintégration β− de 6He.[2]
Erretiroa, heriotza eta legatua aldatu
Yuasa 1974an erretiratu zen CNRStik, baina 1975etik ikertzaile emeritu gisa egon zen. Japoniako gobernuaren Zinta Morearekin Domina bat jaso zuen 1976an, Frantziaren eta Japoniaren arteko truke kulturalak sustatzeko egindako ahaleginengatik. 1980ko urtarrilean ospitaleratu zuten Rouengo Henri-Becquerel zentroan. Minbiziak jota hil zen 1980ko otsailaren 1ean, 70 urte zituela.[2]
1980an Hirugarren Mailako Koroa Preziatuaren Ordena eman zioten Yuasari hil ondoren. Japoniako emakume zientzialarientzako eredu izan zen Marie Curie-k Frantzian jokatu zuenaren antzera. Toshikoko Ochanomizu Unibertsitateak Yuasa Saria sortu zuen 2002an, zientzialari gazteentzako babesletza, ikasketak jarraitzeko Frantziara joateko.[1] 2008an, Frantzia eta Japoniako harremanen 150 urteen harira, Fisika Nuklearreko eta Partikulen Fisika Institutu Nazionalak ekitaldi bat antolatu zuen bere oroimenez, CNRSren egoitzan.[8] Urte berean, bere izena Franco-Japoniar LIA (International Associated Laboratory) FJ-PPLri esleitu zitzaion. Ekitaldi baliokide bat egin zen Ochanomizuko emakumeen unibertsitatean eta haren omenezko bi zigilu eman ziren.[9]
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «Wayback Machine» web.archive.org 2015-07-12 (Noiz kontsultatua: 2022-12-13).
- ↑ a b c «Toshiko Yuasa ｜Ochanomizu University Digital Archives» www.lib.ocha.ac.jp (Noiz kontsultatua: 2022-12-13).
- ↑ a b «News | Ochanomizu University» www.ocha.ac.jp (Noiz kontsultatua: 2022-12-13).
- ↑ Biographie de Toshiko Yuasa par Emi Kou sur le site du Laboratoire de Physique théorique d'Orsay. .
- ↑ (Ingelesez) Kodate, Naonori; Kodate, Kashiko. (2015-07-30). Japanese Women in Science and Engineering: History and Policy Change. Routledge ISBN 978-1-317-59504-5. (Noiz kontsultatua: 2022-12-13).
- ↑ a b (Ingelesez) Haines, Catharine M. C.; Stevens, Helen M.. (2001). International Women in Science: A Biographical Dictionary to 1950. ABC-CLIO ISBN 978-1-57607-090-1. (Noiz kontsultatua: 2022-12-13).
- ↑ «Two Japanese scientists and the Curie family, Nobuo Yamada and Toshiko Yuasa.» archive.wikiwix.com: 51-55. (Noiz kontsultatua: 2022-12-13).
- ↑ «Yuasa Toshiko» pperso.ijclab.in2p3.fr (Noiz kontsultatua: 2022-12-12).
- ↑ «Quantum Diaries» www.quantumdiaries.org (Noiz kontsultatua: 2022-12-13).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q11563704
Multimedia: Toshiko Yuasa / Q11563704
