Tortosa Kataluniako hegoaldean hiria da, Baix Ebre eskualdean eta Tarragonako probintzian kokatua. Eskualdeko eta Terres de l'Ebre eremu osoko hiriburua da. 2009ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera 35.143 biztanle zituen, eta 2024an 35.265. 218,45 km²-ko azalera du.

Tortosa
Kataluniako udalerria
Administrazioa
Estatu burujabe Espainia
Autonomia Katalunia
ProbintziaTarragonako probintzia
Eremu funtzionalaTerres de l'Ebre
EskualdeaBaix Ebre
AlkateaJordi Jordan Farnós
Izen ofizialaTortosa
Posta kodea43500
INEk ezarritako kodea43155
HerriburuaTortosa
Geografia
Koordenatuak40°48′45″N 0°31′16″E / 40.8125°N 0.52111111111111°E / 40.8125; 0.52111111111111
Map
Azalera218,5 km²
Altitudea12 m
MugakideakTivenys, El Perelló, Camarles, L'Aldea, Amposta, Masdenverge, Santa Bàrbara, Roquetes, Alfara de Carles, Aldover, La Sénia eta Beceite
Demografia
Biztanleria35.265 (2024)
35.265 (2024)/(2023)/(2022)/(2021)/(2020)/(2019)/(2018)/(2017)/(2016)/(2015)/(2014)/(2013)/(2012)/(2011)/(2010)/(2009)/(2008)/(2007)/(2006)/(2005)/(2004)/(2002)/(2001)/(1991)/(1986)/(1981)/(1975)/(1970)/(1965)/(1960)/(1955)/(1950)/(1945)/(1940)/(1936)/(1930)/(1920)/(1910)/(1900)/(1887)/(1877)/(1860)/(1857)/(1717)
alt_left 16.876 (%47,9) (%46,8) 16.496 alt_right
Dentsitatea161 bizt/km²
Etxebizitzak988
Informazio gehigarria
Ordu eremuaUTC+01:00
Hiri senidetuakAvignon, Le Puy-en-Velay, Alcañiz, Tartus eta Vercelli
MatrikulaT
Hizkuntza ofizialakatalan
tortosa.cat

Nekazaritza eremuko merkataritza (mahatsa, olibondoak, almendrondoak, arroza) eta industria (janari industria, kimika industria, ehungintza, eraikuntzarako gaiak) dira ekonomia jarduera nagusiak.

Monumentuei dagokienez, aipagarriak dira XIV-XVIII. mendeetako katedral gotikoa, San Luis ikastetxea eta udal liburutegia.

Historia

aldatu

Antzinateko Dertosa hiriari dagokio. Kartagotarren mende egon ondoren, erromatarrek konkistatu eta Julia Augusta Dertosa izena eman zioten.

713. urtean musulmanek hartu zuten eta 1035ean Turtuixako emirerriko hiriburu bihurtu zen, Tortosako taifakoa osatuz (1009-1104). 1148. urtean, genoarren laguntzaz, Erramun Berenger IV.a Bartzelonako konteak hiria konkistatu zuen, Aragoiko Koroaren barnean hartuz. Udal liburutegian XIII. mendeko Libre de les Costums generals de Tortosa dokumentu ospetsua gordetzen da, Kataluniako kodize garrantzitsuenetako bat.

Espainiako Ondorengotza Gerran, Josep de Nebot i Font-ek hiria hartu zuen 1705ean, Karlos VI.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoaren eskuetan utziz. 1708ko ekainean, Borboien armadak setiatu zuen hiria, Orleanseko dukea buru, eta uztailean berenganatu zuten, Filipe V.a Espainiakoaren menpe geldituz.

1787ko urriaren 9an uholderik handiena pairatu zuten hirian, "la riuada grossa" deitzen dutena, ibaiko urak 10 metroko altuerara iritsi zirenean.

Napoleonen garaian, 1811an haren menpe gelditu zen Tortosa, hiru urte geroago askatu zutelarik. XIX. mendean, bestela, eskualdea gune karlista zen, armada liberalen agindupean egon arren.

Historia garaikidean, Espainiako Gerra Zibilean, 1938ko uztailetik azarora luzatu zen gudu ezaguna eskualde honen aldamenean gertatu zen, Xertaren ingurunuetan ere, Ebroko gudua. 1966an, ibaiaren erdian egindako monumentua Francisco Franco espainiar diktadoreak inauguratu zuen, guduaren omenez. 2016an erreferenduma egin zuten hirian, eta monumentua ez kentzearen alde bozkatu zuen ia %70ak.

Ingurune naturala

aldatu

Ebro ibaiak hiria zeharkatzen du, eta kilometro gutxira Ebroren Deltako natura parkea dago, biosfera erreserba dena.

      Datu klimatikoak (Tortosa)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 14.5 16.5 19.0 20.8 24.1 28.2 31.5 31.5 28.4 23.4 18.2 15.0 22.6
Batez besteko tenperatura (ºC) 10.0 11.5 13.4 15.2 18.6 22.5 25.6 25.8 22.8 18.3 13.6 10.8 17.3
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 5.4 6.4 7.7 9.7 13.0 16.8 19.8 20.2 17.2 13.1 9.0 6.5 12.1
Pilatutako prezipitazioa (mm) 35 27 32 44 56 37 13 37 64 74 57 47 524
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 4 4 3 5 6 4 2 4 4 5 4 4 50
Hezetasuna (%) 66 63 60 59 62 60 58 62 65 68 67 68 63
Iturria: Weatherbase[1]

Demografia

aldatu

Hiriguneaz gain, Jesús, Campredó, Bítem, els Reguers eta Vinallop auzoek osatzen dute udalerria.

Biztanleriaren bilakaera
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 2001 2009 2016 2024
24.306 27.455 32.405 35.315 36.918 45.903 43.789 46.695 31.188 29.452 28.933 35.143 33.743 35.265

Monumentuak

aldatu
  • Hirigune historikoa: Tortosako katedrala (Sta Maria), Palau episcopal, Reials Co.legis de St Lluís i St Domènec eta St Joan gaztelua (La Suda)
  • Eraikin modernistak: Hiltegi zaharra (Tortosako Museoa), Passatge Franquet, Mercat Municipal, Casa Pilar Fontanet, Temple de la Reparació, Casa Ricard Climent, Casa López Vergés, Casa José Bau Vergés, Casa Facundo Segarra, Casa Salvador Brunet Sala, Vila Mercedes, Casa Bernardo Grego, Clinica Sabaté, Casa Piñana, Casa xalet Pallarés, Casa Manuel Camós, Casa doctor Antoni Llorca.
  • Fàbrica de Farines la Providència
  • Pont del Ferrocarril
  • Hospital de la Sta Creu
  • Sta Clara komentua
  • Tortosako geltokia.

Kirolak

aldatu

Pertsonaia ezagunak

aldatu

Senidetutako hiriak

aldatu

Ikus, gainera

aldatu

Erreferentziak

aldatu
  1. Tortosa, Spain Travel Weather Averages. Weatherbase (kontsulta data: 2013-06-29).

Kanpo estekak

aldatu
 
Ebro ibaia Tortosa parean.