Tornetar

Tornetarrak, Torne ibarreko biztanleak dira, hala Finlandiako ibar zatikoak nola Suediako ibar zatikoak. Berezko duten mintzairari meänkieli deritzo, eta finlandieraren dialektoa da. Izan ere, finlandiarren ondorengo zuzenak dira, denboraren poderioz ibarrean egokitu zirenak. Häme eta Karelia probintzietatik XIV. mende hasieran edo lehenago heldu ziren, novgorodarren eta suediarren arteko ika-mikak zirela kausa. Tornetarrak iristean, samiek iparralderantz jo zuten, eta, horregatik, Torne ibar osoko samitar bakarrak iparraldean bizi dira, adibidez Enontekiö udalerrian.

1809. urtean ibarra bitan zatitu zuten. Nahiz eta Finlandiako Dukerri Handiak eta Errusiak ibar osoa eskatu zuten, Suediak ez zuen atzera egin, eta bi herrialdeen arteko muga Tornionjoki ibaian jarri zuten, hitzarmen baten bitartez. Gaur egun ere hortxe dirau muga horrek. Hala, bada, modernizazioarekin bat, Suediar aldeak suediartzea jasan zuen 1850etik 1950era bitartean.

Hala ere, XX. mendeko azken hamarkadetan, tornetarrak gogor borrokatu dira euren hizkuntzaren alde. Azkenean, 1999. urtean, hizkuntza gutxitu bezala onartua izan zen Suedian, eta gaur egun ikasleek finlandieraren meänkieli dialektoan ikasteko aukera dute. Horrek Finlandiako gobernuaren kritikak ekarri ditu, arrazoizkoena finlandieraz ikastea litzatekeelakoan.

Tornetar ospetsuena Bengt Pohjanen idazlea da; meänkieliz idazten du.

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q2606233