Tivoli
Tivoli (italieraz ˈtiːvoli ahoskatua) Erromako probintziako hiria da, Italian.
| Tivoli Tivoli | |||
|---|---|---|---|
| Italiako udalerria | |||
 | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Estatu burujabe |  Italia | ||
| Eskualdea |  Lazio | ||
| Italiako hiri metropolitarra | Erromako hiri metropolitarra | ||
| Izen ofiziala | Tivoli | ||
| Jatorrizko izena | Tivoli | ||
| Posta kodea | 00010, 00011 eta 00019 | ||
| ISTAT kodea | 058104 | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 41°58′00″N 12°48′00″E / 41.9667°N 12.8°E | ||
 | |||
.svg) | |||
| Azalera | 68.65 km² | ||
| Altuera | 235 m | ||
| Mugakideak | Castel Madama, Guidonia Montecelio, Erroma, San Gregorio da Sassola, Vicovaro, Marcellina eta San Polo dei Cavalieri | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 54.916 (2023ko urtarrilaren 1a) −1.626 (2018) | ||
| Dentsitatea | 799,94 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Telefono aurrizkia | 0774 | ||
| Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||
| Hiri senidetuak | Focșani | ||
| Katastro kodea | L182 | ||
| Sailkapen sismikoa | 2B | ||
| Matrikula | ROMA | ||
| comune.tivoli.rm.it | |||
Geografia aldatu
Lazio eskualdean dago, Erromaren ipar-ekialdean. Aniene ibaiaren ezkerraldeko ibaiertzean kokatuta dago Tivoli, Tiburtino mendien mendebaldeko hegalean.
Tivolik honako udalerri hauekin egiten du muga:
Castel Madama
Guidonia Montecelio
Erroma
San Gregorio da Sassola
Vicovaro
Marcellina
San Polo dei Cavalieri
Klima aldatu
Klima mediterraneoa du, Erromakoa baino goxoago: neguak hezeak eta hotzak dira, eta udak, epel eta lehorrak. Urteko batez besteko gehieneko tenperatura 20,6 °C da, eta gutxienekoa, 11,6 °C.
 Datu klimatikoak (Tivoli) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 12 | 14 | 16 | 19 | 24 | 28 | 32 | 31 | 28 | 23 | 17 | 13 | 21 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 2 | 3 | 5 | 7 | 10 | 14 | 16 | 17 | 14 | 10 | 6 | 3 | 9 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 74 | 74 | 61 | 66 | 56 | 43 | 28 | 46 | 71 | 89 | 104 | 86 | 798 |
| Iturria: Intellicast[1] | |||||||||||||
Historia aldatu
Erromatarren garaian, Tibur zuen izena, eta hiri ederra zen. Erromatik hurbil zegoen (30 bat km-ra), eta paisaia malkartsu, baso eta ur-jauzi freskoak zituen, hiriburu zikin eta jendetsuaren aldean. Hori dela eta, Erromatar Inperioaren garaian, uda pasatzeko leku bihurtu zen erromatar ahaltsuentzat. Hadriano enperadoreak udako etxea eraiki zuen Tivolin II. mende hasieran, Villa Adriana deritzona. Tivolin etxea zuten, halaber, Zenobia erreginak (tronutik kendu ondoren) eta Kinto Horazio Flako poetak.
Garai hartan, trabertinoa erauzteari esker aberastu zen hiria, erromatar jauregi eta monumentuak eraikitzeko erabiltzen zuten harriari esker. Horrez gain, ur termalek sona handia zuten, eta bainuak hartzera joaten zen jende asko.
Errenazimentutik XIX. mendera arte, Tivoli bizileku hartu zuten aita santu eta kardinal zenbaitek Villa d'Este eraikiarazi zuten, garai hartako ur-lorategien adibide eta eredu ederrenetakoa.
UNESCOk gizateriaren ondare izendatu zituen Villa Adriana eta Villa d'Este 1999an eta 2001ean, hurrenez hurren.
Erreferentziak aldatu
- ↑ Intellicast. Tivoli historic weather averages in Italy. .
Kanpo estekak aldatu
- (Italieraz) Tivoliko Udalaren webgune ofiziala
- (Gaztelaniaz) Tivoliko kultura, historia eta ekitaldiei buruzko webgunea
Datuak: Q159605
Multimedia: Tivoli (Italy) / Q159605
