San Martin eliza (Colmar)
San Martin eliza (frantsesez: Église Saint-Martin, alemanez: Martinsmünster) Colmar hiriko eliza bat da, XIII. eta XIV. mendeen artean eraiki zena gotiko estiloan. Rhin Garaia eskualdeko elizarik handiena da. 1840an Frantziako monumento historiko izendatu zuten. Eliza katolikoa da.
| San Martin eliza (Colmar) | |
|---|---|
 Monumentu historikoa | |
.jpg)
| |
| Kokapena | |
| Estatu burujabe |  Frantzia |
| Frantziaren banaketa administratiboa | Metropolitar Frantzia |
| Eskualdea |  Ekialde Handia |
| Departamendua |  Rhin Garaia |
| Frantziako udalerri | Colmar |
| Koordenatuak | 48°04′38″N 7°21′30″E / 48.0772°N 7.3583°E |
 | |
| Historia eta erabilera | |
| Irekiera | 1237 |
| Jabea | municipality of Colmar (en)  |
| Izenaren jatorria | Martin Tourskoa |
| Erlijioa | katolizismoa |
| Elizbarrutia | Estrasburgoko artxidiozesia |
| Izena | Martin Tourskoa |
| Arkitektura | |
| Estiloa | arkitektura gotikoa |
| Ondarea | |
| Mérimée ID | PA00085368 |
Antzina eliza kolegiata izan zenez San Martin kolegiata ere esaten zaio (frantsesez: Collégiale Saint-Martin)[1], eta tamaina handia duenez katedrala ere deitu izan zaio baina Colmar ez da inoiz apezpikuaren egoitza izan.
Historia
aldatu1972. urtean egindako indusketek erakutsi dute 1000. urtearen inguruan eliza bat bazela bertan karolingiar estiloan eraikia, baina suak erre zuen 1106. urtean[1]. Bigarren eliza baten aztarnak ere aurkitu dira, bigarren hau erromanikoa.
Gaur egungo eliza 1234 eta 1365 artean eraiki zen Martin Tourskoaren izenpeko kolegio baten eliza izateko. Gregorio IX.a Aita Santuak eman zion horretarako baimena[1]. XVI. mendean izandako sute baten ondoren kanpandorreko estalkia ezarri zitzaion, pizkundeko estiloan egin zena.
Frantziako Iraultzak ez zuen kalte handirik eragin elizan.
Arkitektura
aldatuEliza handia da. 78 metrotako luzera du barnealdean eta transeptoak 34 metro neurtzen ditu. Barnealdean 20 metrotako altuera du sabaiak eta kanpandorreak 71 metrotako altuera du[2].
Kanpoaldea
aldatuDuen tamaina handiarekin alderatuta atari txikiek inguratzen dute eliza. Atari hauetako batzuk adreiluz estalita daude gaur egun. Sarrerako atari handienak eskultura bikainez apainduriko tinpanoa du. Aurrealdean zutabe sendoak ditu, itxura berezia ematen diotenak, erabateko kontrastea egiten du absideko lehioen arintasunarekin. Teila koloretsuek estaltzen dute eliza, Thanneko San Teolbaldo eliza gogorarazten dute. Juduek Alsazian izan duten historia istilutsuaren adierazle bi gargolak judensau itxura dute, animalia identifikatu gabeak hain zuzen ere[3].
Barnealdea
aldatuBarnealdea oso zabala eta espaziotsua da. Aipatzeko elementuak dira 1755ko organo barrokoa, Johann Andreas Silbermannek eraiki zuena, eta deanbulatorioa, Alsaziako elizetan batere ohikoa ez dena. Koroaren inguruan kapera ugari daude, aldare eta estatua ugarirekin. Beirate gotikoak ere badaude, aipagarriena Kristo bizargabe bat ikusten dena da, XIII. mendekoa.
Issenmann erretaula
aldatu1462an Caspar Isenmann margolariak Jesukristoren bizitzaren inguruko margolanak egiteko enkargua jaso zuen. Izei egurrean olio margoen bilduma osatu zuen 1465ean. 1720ean aldarea kentzea erabaki zen eta Isenmannen margolanak barreiatu egin ziren. Erretaulako zazpi panel Unterlinden museoan gorde ziren 1853an[4].
Iruditegia
aldatu-
Elizaren aurrealdeko zutabeak. -
Ataria. -
Absidea. -
Organoa. -
Judensau bat.
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b c (Frantsesez) admin9485. (2022-03-02). «Collégiale Saint Martin de Colmar» Sainte Église (kontsulta data: 2022-12-03).
- ↑ Straßburg, Colmar, Elsaß. HB-Verl.- und Vertriebsges 1986 ISBN 3-616-06520-8. PMC 634217226. (kontsulta data: 2022-12-03).
- ↑ Assall, Paul. (1984). Juden im Elsass. (1. Aufl. argitaraldia) Elster Verlag ISBN 3-89151-000-4. PMC 12975374. (kontsulta data: 2022-12-03).
- ↑ (Ingelesez) «The Isenheim altarpiece» Musée Unterlinden (kontsulta data: 2022-12-03).
Kanpo estekak
aldatu- (Frantsesez) San Martin elizaren informazioa Structurae webgunean
Datuak: Q1581390
Multimedia: Saint-Martin (Colmar) / Q1581390
