Rubén Darío
Félix Rubén García Sarmiento (Metapa/Ciudad Darío, Matagalpa, 1867ko urtarrilaren 18a – Leon, 1916ko otsailaren 6a), nikaraguar poeta, kazetari eta diplomazialaria izan zen. Rubén Darío izengoitia erabili zuen eta horrela da ezaguna. Modernismo literarioaren sortzailea izan zen gaztelaniaz, eta José Martí kubatarra korrontekidea izan zuen. Gaztelaniazko literaturaren printzetzat daukate askok.
| Rubén Darío | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Félix Rubén García Sarmiento | ||
| Jaiotza | Ciudad Darío, 1867ko urtarrilaren 18a | ||
| Herrialdea |  Nikaragua | ||
| Heriotza | León, 1916ko otsailaren 6a (49 urte) | ||
| Heriotza modua | : zirrosia | ||
| Familia | |||
| Ezkontidea(k) | Rafaela Contreras (en)  Rosario Murillo (en) Francisca Sánchez del Pozo (en) | ||
| Hezkuntza | |||
| Hizkuntzak | gaztelania | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | poeta, kazetaria, diplomazialaria, erreportaria, idazlea eta autobiografialaria | ||
| Lan nabarmenak | ikusi
| ||
| Izengoitia(k) | El Príncipe de las Letras Castellanas eta El Padre del Modernismo | ||
    | |||
 | |||
Biografia aldatu
Gaztetandik hasi zen poesia lanak idazten. Hamalau urte besterik ez zuela dei egin zioten politikari liberalek Managuara. Garai hartan eman zituen argitara Manuel Acuña eta Cada oveja dramak. 1882. urtean El Salvadorrera jo zuen eta bertan ezagutu zuen Victor Hugo frantsesaren poesia. 1886. urtean Txileko La Epoca egunkariko erredaktore postua lortu zuen. Hurrengo urtean eman zuen Abrojos obra argitara, Ramón de Campoamor poeta espainiarraren tono poetikotik gertu artean. Urte berekoak dira halaber Emelina eleberri erromantikoa eta Canto épico a las glorias de Chile poema bilduma. 1888. urtean bere maisu lanak izango ziren Rimas eta Azul... poema guztiz original eta modernoak eman zituen argitara Valparaison.
1890. urtean ezkondu zen San Salvadorren Rafaela Contrerasekin (bere poesietako Stella), baina ezkontzaren biharamunean Guatemalara erbesteratu behar izan zuen estatu kolpearen ondorioz. Bertan El correo de la tarde egunkaria zuzendu zuen urte betez. 1892. urtean Espainiara joan zen, Nikaraguako ordezkari gisa, Ameriketako aurkikuntzaren IV. mendea ospatzen zela eta. Bertan Campoamor eta Castelar ezagutu zituen. Nikaraguara itzulitakoan emaztea hil zela jakin zuen. Berriro ere ezkondu zen, baina berehala bereizi zen bigarren emaztearengandik.
New York, Buenos Aires eta Parisen barrena ibili ondoren, Espainiara itzuli zen 1898an, eta Valle Inclán, Jacinto Benavente, Antonio Machado eta abarrekin sendotu zituen harremanak. Espainian Nikaraguako enbaxadore izendatu zuten 1907. urtean.
Bibliografia aldatu
- Primeras notas: epístolas y poemas (1886)
- Abrojos (1887).
- Canto épico a las glorias de Chile (1887).
- Rimas (1887).
- Azul... (1888).
- Los raros (1896)
- Prosas profanas y otros poemas (1896-1901).
- Peregrinaciones (1901).
- Cantos de vida y esperanza (1905).
- El canto errante(1907).
- Poema de otoño (1910).
- Canto a la Argentina y otros poemas (1912).
- La isla de oro (1913).
- La vida de Rubén Darío (1914).
- La isla de oro (1915) (amaitu gabea).
- La vida de Rubén Darío escrita por él mismo (1916), bere bizitzari buruzkoa.
Erreferentziak aldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo loturak aldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Rubén Darío  |
- Euskarari ekarriak: Rubén Darío Ekarriak.armiarma.eus
Datuak: Q173767
Multimedia: Rubén Darío / Q173767
