Rosa Aguilar

Rosa Aguilar
	; Irudi gehiago
; Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua
; Minister of the Environment (en)
; Europako Kontseiluko Batzar Parlamentarioko Ordezkaria
; Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua
; Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua
; Andaluziako Parlamentuko kidea
; mayor of Córdoba (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Joaquina Rosa Aguilar Rivero
Jaiotza	Kordoba, 1957ko uztailaren 7a (66 urte)
Herrialdea	Espainia
Hezkuntza
Heziketa	Sevillako Unibertsitatea
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, ekonomialaria eta sindikalista
Lantokia(k)	Madril eta Sevilla
Jasotako sariak	ikusi Karlos III.aren Ordenaren Gurutze Handia (2011) ; Alfontso X.a Jakitunaren Ordenako Gurutze Handia (2005) ;
Kidetza	Europako Kontseiluko Legebiltzarra
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Espainiako Alderdi Komunista; Ezker Batua; Espainiako Langile Alderdi Sozialista

Rosa Aguilar Rivero (Kordoba, 1957ko uztailaren 7a) abokatua eta politikaria da. Andaluziako Juntako Justizia eta Barne sailburua eta Espainiako Ingurumen, Landa eta Itsas Inguruneko ministroa izan zen.

Kordobako alkate izan zen 1999 eta 2009 bitartean, bi legegintzaldi baino gehiago, eta kalifa-hiriburuan kargu publiko hori izan zuen lehen emakumea izan zen. 2009an, Andaluziako Juntaren gobernuan sartu zen, Herri Lan eta Etxebizitza sailburu gisa, eta 2010ean, Espainiako gobernuan, 2011 arte, Ingurumeneko eta Landa eta Itsas Inguruneko ministro gisa. 2015etik 2017ra Andaluziako Juntako Kultura sailburua izan zen.

Gainera, Andaluziako Parlamentuan diputatu izan zen eta Kongresuan Kordobako diputatu. Espainiako Udalerrien eta Probintzien Federazioko (FEMP) bigarren lehendakariordea eta Nazio Batuen Ingurumen Programako (NBIP) Administrazio Kontseiluko lehendakaria izan zen.

Biografia aldatu

Lehen urteak aldatu

Batxilergoa La Sagrada Familia CDPn egin zuen. 1974-1975 ikasturtean hasi zituen unibertsitate-ikasketak Kordobako Unibertsitate Eskolan. 1980an Zuzenbidean lizentziatu zen Sevillako Unibertsitatean.

1974an, 17 urte zituela, ESpainiako Alderdi Komunistan (PCE) sartu zen eta, ondoren, 1978an Langile Batzordeetan afiliatu zen. Unibertsitate-ikasketak amaitutakoan, 1985era arte sindikatuaren aholkularitza juridikoan sartu zen. Urte hartan, beste lankide batzuekin batera, merkataritza-, lan- eta ezkontza-gaiei buruzko abokatu-bulego bat jarri zuen. 1987an, Izquierda Unidak (IU) Kordobako Udaleko zinegotzi hautatu ondoren, bufetetik alde egin zuen, politikan lanaldi osoa emateko.

Aguilar urte askoan eskuin-esku izan zuen Julio Anguita kordobarrak, Izquierda Unidako koordinatzaileak.^[1] 1987 eta 1991 bitartean Andaluziako zinegotzi izan zen, eta 1990 eta 1993 bitartean Andaluziako Parlamentuko diputatu. Kongresuko Kordobako diputatu hautatu zuen, eta zazpi urtez, 1993tik 2000ra bitartean, Behe Ganberan prestakuntza politikoaren agerikoa izan zen. Jaioterriko alkate hautatu zutenean utzi zuen aulkia, funtzio publiko horretan buru-belarri aritzeko.

Kordobako alkatea (1999-2009) aldatu

1999an Kordobako alkate hautatu zuten, Espainiako Alderdi Sozialistarekin (PSOE) itun bat eginda (Izquierda Unidak bederatzi zinegotzi lortu zituen eta PSOEk sei; Alderdi Popularreko 14 zinegotzi baino gehiago), eta Herminio Trigoren lekua hartu zuen karguan. 2003an errepikatu egin zuen, bakarrik, udal-hauteskundeak irabazi zituenean, botoen %41,8rekin eta 13 zinegotzirekin (Alderdi Popularrak 12 boto eta PSOEk 4).

2003az geroztik, Espainiako Udalerrien eta Probintzien Federazioko (FEMP) bigarren lehendakariorde izan zen.

2007ko udal-hauteskundeetan, bigarren postuan geratu zen, 1999an bezala, Alderdi Popularraren atzetik, botoen % 35,53 eta 11 zinegotzi (PPren 14 eta PSOEren 4). Ekainaren 16an berriz alkate aukeratu zuten, PSOErekin beste itun bat egin ondoren. Kargua legegintzaldiaren erdira arte bete zuen. 2009ko apirilaren 23an uko egin zion alkatetzari, Andaluziako Juntako gobernuan independente gisa sartzeko, Herri Lan eta Etxebizitza sailburu gisa. Horregatik, Izquierda Unidatik bota egin zuten. Udal bizitza politikoan 13 urte eman ondoren, etapa berri bati ekin zion, eta Andres Ocaña erabateko konfiantzako gizon baten esku utzi zuen alkatetza.^[1]

Ekintza aitzindaria aldatu

Aguilarrek Kordobako Udala genero-indarkeriaren aurkako bilkura berezi bat hilero egiten zuen Espainiako lehen erakunde publikoa bihurtu zuen, emakumeen aurkako indarkeriak dimentsio sozial handiagoa hartzen zuenean Emakumeenganako Indarkeriaren aurkako Plataformak egindako eskaerari erantzunez.

Eztabaida aldatu

Aguilar eta Rafael Blanco Perea alkateordea, Kordobako hiriburuko hirigintzaren arduraduna, AENA enpresaren (Espainiako Aireportuak eta Aireko Nabigazioa) arduradunekin bildu ziren 2007an, hiritik 6 kilometrora dagoen hegazkin-barrutia handitzeko. Kordobako aireportua handitu egin zen, eta 2014an Europar Kontu Auzitegiaren auditoretza batek adierazi zuen diru publiko ustelkeria egon zela Espainiako zenbait aireportu handitzean. Adibide aipagarrien artean, Kordobakoa erabili zen, proiektuarekin urtean 179.000 bidaiari izatea espero baitzen, eta 2014. urtean 7.000 erabiltzailek baino ez baitzuten erabili.^[2]

Herri Lan eta Etxebizitza kontseilaria (2009-2010) aldatu

2009ko apirilaren 23an, Aguilarrek kontseilari independentearen kargua onartu zuen Andaluziako Juntaren gobernu berrian, Manuel Chavesen ondorengoa zen José Antonio Griñán sozialista buru zela. Kordobako alkate eta Izquierda Unidako militante gisa amaitu zuen bere etapa. Taldearen zuzentarauak "justifikaziorik gabeko akats pertsonal" gisa kalifikatu zuen, eta IUtik PSOEra igaro ziren karguen zerrendan gehitu zen bere izena.^[3] Urte eta erdi eman zuen karguan, 2010eko urrian ministro izateko deitu arte.

Ingurumen Ministroa (2010-2011) aldatu

Rosa Aguilar, Ingurumen, Landagune eta Itsas Inguruetako ministro gisa, 2010

2010eko urriaren 20an, José Luis Rodríguez Zapatero Espainiako Gobernuko presidenteak Ingurumeneko, Landa eta Itsas Inguruneko ministro izateko proposatu zuen, Elena Espinosa ordezkatuz eta egindako ministro-erreformaren parte gisa.^[4]

2011ko otsailaren 21ean, Nairobin (Kenyan) Nazio Batuen Ingurumen Programako (NBIP) Administrazio Kontseiluko lehendakari hautatu zuten.^[5]

Karguan izan zuen unerik zailena 2011n gertatu zen, 'Pepinoaren krisia' izenekoan, Alemanian sindrome uremiko hemolitikoaren agerraldia izan baitzen, E. coli bakterio fekalak sortua, 32 heriotza eragin zituena. Hasieran, Germaniako agintariek errua Andaluziako pepinoari egotzi zioten eta salaketa faltsua izan zen.^[6]

2011ko abenduaren 22an amaitu zen ministro izateko aldia.

Kultura sailburua (2015 - 2017) aldatu

Rosa Aguilar saileko sina, 2015.06.18

2015eko ekainean, Kultura sailburu izendatu zuten Andaluziako Juntako gobernu berrian, Susana Díaz presidenteak osatua.^[7]

Eztabaida aldatu

2015ean, eztabaida piztu zen Kordobako meskita-katedralaren zelosia edo saretagatik. Kultura Sailak baimena eman zuenean, Kabildoak eskatuta, Kordobako meskita-katedraleko iparraldeko hormako baoetako saretoetako bat kentzeko, Aste Santuko kofradiak barrura errazago sartzeko. Unescok ez kentzeko aholkatu arren, azkenean sareta kendu egin zuten 2017an. Aipatutako saretaren diseinatzaile izan zen Rafael de la Hoz arkitektoaren oinordekoek jarritako salaketaren ondoren, hiriko Administrazioarekiko Auzien 4. Epaitegiak 2019an Sailak bere Ondare Legearen aurka egin zuela diktaminatu zuen. Andaluziako Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi egin zuen epaia 2020an, eta Auzitegi Gorenak 2021ean, Andaluziako Juntak eta Kordobako Ermandade eta Kofradien Elkarteak aurkeztutako errekurtsoen ondoren.^[8]

Jarrera politikoa aldatu

Jarrera kritikoa izan zuen bere koalizioko politika batzuen aurrean, hala nola Ezker Batua Berdeak taldearen rola (Euskal Herriko Ezker Batuko erreferentea), Eusko Jaurlaritzan, edo EBBk Eusko Abertzale Ekintzaren udal-gobernuan parte hartzea, Arrasaten gobernatzeko, 2007ko udalen ondoren. IUk Europako Konstituzioarekiko duen jarrera negatiboa ere zalantzan jarri zuen.

Gaspar Llamazaresek koalizioaren koordinatzaile nagusi gisa jasotako babesetako bat izan zen, eta maiz izan zituen liskarrak koalizioaren alde antikapitalistenarekin, eta Ezker Batuko ageriko alderdi bakar gisa nabarmendu zen, monarkia parlamentarioaren aldekoa zela esan baitzuen. Kontseilu Politiko Federaleko, Lehendakaritza Federaleko eta Ezker Batuko Batzorde Betearazleko kide izan zen, eta erakundeekiko harremanetarako arduraduna zen. Erantzukizun hori IX. Batzarrean (2008) berritu zuen, eta utzi egin zuen, Andaluziako gobernurako bidea hartu baitzuen.^[9]

2008ko hauteskunde orokorretan Izquierda Unidak hauteskundeetan emaitza txarrak izan ondoren, haren izena Gaspar Llamazares-en ordezkapen gisa aipatu zen, nahiz eta ezinezkoa izan IU Irekia izeneko zatia irabaztea, Aguilarrek aukera hori baztertu egin zuen.^[10] Hala ere, IUko sektoreekin izandako liskarrak larriagotu egin ziren, Senaturako hautagai sozialistari, Maribel Floresi, botoa eman baitzion.^[11] Ezker Batuko tokiko sektoreekin liskarrak izan arren, Rosa Aguilarrek IX. Asanbladan parte hartu zuen 2008ko abenduan, eta 'llamazarzaleen' korronteko kide izan zen, eta erakundeekiko harremanen arloko koordinatzaile gisa zituen erantzukizunak bere horretan utzi zituen.

Bizitza politikoa utzi aldatu

2022ko apirilean, 48 urteko militantziaren ondoren, 65 urte bete baino lehentxeago bizitza politikotik erretiratuko zela iragarri zuen.^[1]

Goraipamenak eta kondekorazioak aldatu

Karlos III.aren Ordenako Gurutze Handia (2011ko abenduaren 30a).^[12]

Alfontso X.a Jakitunaren Ordenako Gurutze Handia ^[13]

Erreferentziak aldatu

↑ ^a ^b ^c Vílchez, María Eugenia. (2022-04-21). «Rosa Aguilar deja la "primera línea de la política"» cadena SER.
↑ El País. El aeropuerto de Córdoba, ejemplo de derroche para los auditores de la UE. .
↑ Rosa Aguilar dejará Izquierda Unida y entrará como independiente en el Gobierno andaluz. El País 23 de abril de 2009.
↑ 20 minutos «Pajín, ministra de Sanidad, Política Social e Igualdad, Aguilar, de Medio Ambiente y Gómez, Inmigración» Consultado el 20 de octubre de 2010
↑ Biodiversidad, Fundación. (24 de marzo de 2014). Rosa Aguilar asume la presidencia del PNUMA y destaca la importancia de la economía verde en España. .^{[Betiko hautsitako esteka]}
↑ Martín Plaza, Ana. (24 de agosto de 2017). Crisis del pepino: Alemania indemnizará a dos empresas españolas por acusarlas por error del brote de E.coli de 2011. .
↑ «Susana Díaz nombra consejera de Cultura a Rosa Aguilar y amplía su gobierno de 11 a 13 consejerías» Europa Press 17 de junio de 2015.
↑ Córdoba, El Día de. (2021-07-25). «Segunda puerta de la Mezquita de Córdoba: historia de una controversia» El Día de Córdoba.
↑ El PCE recupera con Cayo Lara el liderazgo de IU, Público, 17 de diciembre de 2008.
↑ Rosa Aguilar niega que desee sustituir a Llamazares al frente de IU, AFP, 10 de marzo de 2008.
↑ Domínguez-Bocanegra, Alma Rosa; Torres-Muñoz, Jorge Antonio; López, Ricardo Aguilar. (2015-06). «Production of Bioethanol from agro-industrial wastes» Fuel 149: 85–89. doi:10.1016/j.fuel.2014.09.062. ISSN 0016-2361. (Noiz kontsultatua: 2022-05-12).
↑ Presidencia del Gobierno: «Real Decreto 2091/2011, de 30 de diciembre, por el que se concede la Gran Cruz de la Real y Distinguida Orden Española de Carlos III a doña Rosa Aguilar Rivero.» Boletín Oficial del Estado (315): 147482. 31-12-2011.
↑ Ministerio de Educación y Ciencia: «Real Decreto 1254/2005, de 13 de octubre, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a doña Rosa Aguilar Rivero.» Boletín Oficial del Estado (253): 34687. 22-10-2005.

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q433345
Multimedia: Rosa Aguilar / Q433345

Aurrekoa: Rafael Merino	1999-2009	Hurrengoa: Andrés Ocaña
Aurrekoa: Luis García Garrido	Andaluziako Juntako Herri Lan eta Garraio sailburua 2009-2010	Hurrengoa: Bera (Herri Lanak eta Etxebizitza)
Aurrekoa: Bera (Herri Lanak eta Etxebizitza) Juan Espadas (Etxebizitza eta Lurraldearen Antolamendua)	Andaluziako Juntako Herri Lan eta Etxebizitza sailburua 2010	Hurrengoa: Josefina Cruz Villalón
Aurrekoa: Elena Espinosa	Espainiako Ingurumen, Landagune eta Itsas Inguruetako ministroa 2010-2011	Hurrengoa: Miguel Arias Cañete (Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumena)
Aurrekoa: Luciano Alonso (Hezkuntza, Kultura eta kirola)	Andaluziako Juntako Kultura sailburua 2015-2017	Hurrengoa: Miguel Ángel Vázquez Bermúdez
Aurrekoa: Emilio de Llera	Consejera de Justicia e Interior de la Junta de Andalucía 2017-2019	Hurrengoa: Juan Marín (Turismoa, Birsorkuntza, Justizia eta Toki Administrazioa) Elías Bendodo (Lehendakaritza, Administrazio Publikoak eta Herrizaingo Saila)

[:0-1] Vílchez, María Eugenia. (2022-04-21). «Rosa Aguilar deja la "primera línea de la política"» cadena SER.

[2] El País. El aeropuerto de Córdoba, ejemplo de derroche para los auditores de la UE. .

[3] Rosa Aguilar dejará Izquierda Unida y entrará como independiente en el Gobierno andaluz. El País 23 de abril de 2009.

[4] 20 minutos «Pajín, ministra de Sanidad, Política Social e Igualdad, Aguilar, de Medio Ambiente y Gómez, Inmigración» Consultado el 20 de octubre de 2010

[5] Biodiversidad, Fundación. (24 de marzo de 2014). Rosa Aguilar asume la presidencia del PNUMA y destaca la importancia de la economía verde en España. .^{[Betiko hautsitako esteka]}

[6] Martín Plaza, Ana. (24 de agosto de 2017). Crisis del pepino: Alemania indemnizará a dos empresas españolas por acusarlas por error del brote de E.coli de 2011. .

[7] «Susana Díaz nombra consejera de Cultura a Rosa Aguilar y amplía su gobierno de 11 a 13 consejerías» Europa Press 17 de junio de 2015.

[8] Córdoba, El Día de. (2021-07-25). «Segunda puerta de la Mezquita de Córdoba: historia de una controversia» El Día de Córdoba.

[diciembre-9] El PCE recupera con Cayo Lara el liderazgo de IU, Público, 17 de diciembre de 2008.

[10] Rosa Aguilar niega que desee sustituir a Llamazares al frente de IU, AFP, 10 de marzo de 2008.

[11] Domínguez-Bocanegra, Alma Rosa; Torres-Muñoz, Jorge Antonio; López, Ricardo Aguilar. (2015-06). «Production of Bioethanol from agro-industrial wastes» Fuel 149: 85–89. doi:10.1016/j.fuel.2014.09.062. ISSN 0016-2361. (Noiz kontsultatua: 2022-05-12).

[BOE-A-2011-20857-12] Presidencia del Gobierno: «Real Decreto 2091/2011, de 30 de diciembre, por el que se concede la Gran Cruz de la Real y Distinguida Orden Española de Carlos III a doña Rosa Aguilar Rivero.» Boletín Oficial del Estado (315): 147482. 31-12-2011.

[BOE-A-2005-17457-13] Ministerio de Educación y Ciencia: «Real Decreto 1254/2005, de 13 de octubre, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio a doña Rosa Aguilar Rivero.» Boletín Oficial del Estado (253): 34687. 22-10-2005.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]