Wikipedia

Rebeca Uribe

Mexikar poeta

Rebeca Uribe Mondragón (Sayula, Jalisco, Mexiko, 1912ko maiatzaren 8a - Mexiko Hiria,1949ko abuztuaren 14a), eskola postmodernistako poeta mexikar bat izan zen.[1] Deklamatzaile ona zen eta antzerki aktore bezala ere aritu zen. Maria Felix aktorearen idazkari izateagatik egin zen ezaguna ingurune artistikoan.

Rebeca Uribe

Bizitza
JaiotzaSayula (udalerria), 1912ko maiatzaren 8a
Herrialdea Mexiko
HeriotzaMexiko Hiria, 1949ko abuztuaren 14a (37 urte)
Hezkuntza
HeziketaGuadalajarako Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerakpoeta eta idazlea

Sei poema liburu argitaratu zituen, horietatik bost aurkitzeko modukoak, antologia pertsonal bat nabarmentzen delarik, Poesia izenekoa (1949). Egoera tragikoan hil zen Mexiko Hirian 1949ko abuztuaren 14an.

Biografia aldatu

Rebeca Uribe Sayulan jaio zen, Jaliscon, 1912ko maiatzaren 8an. Gurasoak Eloisa Mondragón Valencia eta Raul Uribe izan zituen. Oso txikia zela, aitak familia utzi zuen, eta orduan Eloisa andreak alaba aurrera atera zuen, etxeko langile gisa ere lan eginez.[2] Uribe Guadalajarako Unibertsitateko Merkataritza Fakultateko ikasle erregularra izan zen.[3] Jalisco estatuko Lehen Hezkuntzako eta Hezkuntza Bereziko Zuzendaritza Nagusiak takigrafiako irakasle gisa hartu zuen, gaueko ikastetxeetan lan egiteko, 1929-1931 urteetan.

Bere bizitza literarioa 1928an hasi zuen Carteles aldizkarian. 1933an El Informador, Nueva Galicia eta Las Noticias egunkariekin kolaboratu zuen, denak Guadalajarako argitalpenak, eta Plus Ultra, Ciudad Guzmanekoa. Kazetari gisa lan egin zuen Alma Femeninan, Guadalajarako egunkarian, 1932-1933an. Bere lehen liburua argitaratu zuen: Esfinge, hedabide horrek argitaratutako argitalpena, baina ez dago inongo gordailutan ikus daitekeen alerik.[4]

1933-1934 inguruan, Arten; Ahots Berrian (1934); Cúspiden (1934-1935) eta Vian (1936) lan egin zuen. 1937an bere amarekin Mexiko Hirira joan zen bizitzera, Guadalajarara denbora laburrez baino ez zen itzuli.[4]

1942an beste artista batzuekin Guadalajara hiriaren ezarpenaren laurehun urteurreneko ospakizunetan parte hartu zuen. Mexiko Hirian, Uribek bere poesiaren bildumak argitaratu zituen, harrera ona izan zutenak. Denbora horretan, takigrafo bezala ere lan egin zuen Batasuneko Kongresuko Diputatuen Ganberako Artxiboan.[4]

Revista de Revistas eta Cinema Reporter aldizkarietarako antzerki eta zinema kritikak ere idatzi zituen 1949an.[2]

Rebeca Uribe antzerki aktorea eta deklamatzailea ere izan zen. Bere lehen olerkiak Guadalajarako Degollado antzokiko errezitaldi poetikoetan eman ziren ezagutzera 1932-1942ko hamarkadan, Jaliscoko Alderdi Nazional Iraultzaileak antolatutako jaialdietan. Antzerki esperimentaleko aktore gisa parte hartu zuen Proa taldearekin 1942-1945 bitartean, eta Arte Ederren Jauregiko Hitzaldi Aretoan antzeztu zuen. Elena Mondragonen ondoan antzeztu zuen eta Luis G. Basurto idazlearen Voz como sangre lanean ere aritu zen. Maria Felixen idazkaria izan zen 1945-1949 bitartean.[2]

Bere estetikagatik, Rebeca Uribe poeta postmodernistatzat hartzen da, Garaikideak aldizkariko taldetik hurbil dagoen figura. Horiekin batera poesiaren funtzio kritikoa, heriotzaren eta bidaiaren gaia lantzea eta paisaiak eragiten dion sentsualitate esplizitua partekatzen ditu. Efrain Huerta poetak benetako Heriotzaren Elegia izeneko konposaketa sentitua eskaintzen dio La rosa blanca liburuan.[5]

Uribe 1949ko abuztuaren 14an hil zen, iturri batzuetan "tragikoak" eta beste batzuetan "nahasiak" bezala deskribatzen diren zirkunstantzietan. Tony 's Court moteleko gela batean aurkitu zuten hilda. Panteón Españolen lurperatuta dago, Mexiko Hirian. Guadalajarako kale bat dago, bere omenez izendatua.[4]

Lanak aldatu

Sariak eta aitorpenak aldatu

  • 1942an, bere jaioterriaren sorreraren IV. mendeurrena zela eta, omenaldi solemne bat egin zitzaion Guadalajarako Colon Zinema Antzokian.
  • 1986an Guadalajarako kale bati bere izena eman zitzaion.[2]
  • 1997an, XXIX. Liburu eta Kultura Azoka eskaini zitzaion, eta, omenaldi gisa, Máscara sin fortuna liburua argitaratu zen. Rebeca Uribe, Silvia Quezadaren ikerketa eta konpilazioarekin.[2]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Gaztelaniaz) Ocampo, Aurora Maura. (1988). Diccionario de escritores mexicanos, siglo XX: U-Z. UNAM ISBN 978-970-32-3998-6. (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  2. ↑ a b c d e «Biografía: Uribe Mondragón, Rebeca» enciclopedia.udg.mx (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  3. ↑ «IV. La Universidad de Guadalajara, 1925 – 1989 | Universidad de Guadalajara» web.archive.org 2017-11-23 (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  4. ↑ a b c d «Guadalajara, Jalisco, Mexico. La ciudad de las rosas - Historia» guadalajara.net (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) «Rescatan siete poemas de Efraín Huerta en libro» El Universal (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Uribe, Rebeca. (1942). Versos. Talleres Gráf. de la Nación PMC 253345186. (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Uribe, Rebeca. (1940). Llovizna: poemas. publisher not identified PMC 689519416. (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Uribe, Rebeca. (1945). Poema en 5 tiempos. publisher not identified PMC 38675128. (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) Uribe, Rebeca. (1943). Poema a modo de una suite.. PMC 30461209. (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) Uribe, Rebeca. (1949). Poesía.. PMC 19715894. (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).

Bibliografia aldatu

  • Uribe, Rebeca. Máscara sin fortuna. Estudio y compilación de Silvia Quezada. México: Ayuntamiento de Guadalajara, 1997.
  • Quezada, Silvia. Toda yo hecha poesía. Rebeca Uribe: un estudio biográfico. Guadalajara: Seminario de Cultura Mexicana 2013.
  • Cruz, Brenda Alydé de la. La figura de Rebeca Uribe en el periódico El Informador (1925-1942) en El fulgor y la flama. Estudios sobre escritores de Jalisco. Jorge Souza (compilador) Secretaría de Cultura de Jalisco, 2016.
  • Carranza Rodríguez, Fritzia. Rebeca Uribe en los festivales poéticos del Teatro Degollado (1933-1942). en El fulgor y la flama. Estudios sobre escritores de Jalisco. Jorge Souza (compilador) Secretaría de Cultura de Jalisco, 2016.

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Rebeca_Uribe&oldid=9657236"(e)tik eskuratuta