Persiaren konkista musulmana

Persiako musulmanen konkista Islama sortu eta zabaltzen hasi eta gutxira gertatu zen. Sasandar inperioaren amaiera ekarri zuen 644an, sasandar dinastia erori zen geroxerago 651n eta ondorio gisa ekarri zuen Iran edo Persian mendeetan nagusi izan zen zoroastriar erlijioa gainbehera etortzea.

Persiaren konkista musulmana
Irudia
Motagerra
conquest (en) Itzuli
Honen parte daMusulmanen konkistak
Denbora-tarte633 - 654
Ridda Wars (en) Itzuli
KokalekuArabian Iraq (en) Itzuli
Fars (land) (en) Itzuli
Khorasan
Persian Iraq (en) Itzuli
Irango Azerbaijan
Makran
Sasandar Inperioa
Parte-hartzaileak
Osatuta

Konkistaren aroa aldatu

Arabiarrak 633an sartu ziren lehen aldiz Sasandar lurraldean, Khalid ibn Walid jeneralak gaur Irak dena inbaditu zuenean, hala ere Khalid beste fronte batera itzuli zen, eta musulmanek konkistatutako lurraldeak galdu zituzten persiar kontraerasoetan.

Bigarren inbasioa 636an hasi zen Shad ibn Abi Uakas delakoak zuzendua- Kadesiako guduan garaipen giltzarri batek Persiako mendebaldeko kontrola kendu zien sasandarrei. Zagros mendiak hesi eta muga natural bihurtu ziren urte batzuez Kaliferri rasidar ortodoxoaren eta Sasandar Inperioaren artean.

Hala ere, defentsan jardun beharrean, etengabeko erasoetan tematu ziren persiarrak eta, ondorioz, Omar kalifak Sasandar Inperioaren inbasioa agindu zuen 642an, eta inbasioa erabateko konkistarekin amaitu zen 644. urtearen erdialdean. Persiaren konkista azkar honen ondoren, Medinako Omar kalifak estratega militar eta politiko handi gisa zuen puztu zuen bere ospea. [1]

Persiar ikuspegi nazionala aldatu

Hain konkista azkarrak zabaldu zuen ustea persiarrek defentsarik ezarri ez zutela. Baina Irango historialariek arabiar iturriak erabili dituzte beren teoria ilustratzeko, "historialari batzuek diotenaren aurka, iraniarrek benetan arabiar inbaditzaileen aurka borrokatu zuten". Honek nazionalismo persiar edo irandar baten indarra adierazten du, funtsean herrialdea ia guztiz musulmana bihurtu arren, arabiar eragin eta kulturarekiko distantzia gorde baitute persiarrek, mespretxua ez denean. [2] Ikuspegi horrek dio, gainera, behin konkistatuta, politikoki, persiarrak kulturalki arabiarren aurka egiten hasi zirela, adibidez, persiar hizkuntza eta kultura mantenduz. Hala ere, Islama biztanleriaren gehiengoak bereganatu zuen, arrazoi politikoengatik edo soziokulturalengatik, eta erlijio nagusi bihurtu zen. [3]

Xiismoaren hegemonia berantiarra aldatu

Gainera, musulmanak nagusi bihurtu arren Iranen, herrialdearen aldaera islamiko gaur nagusia, xiismoa, ez zen konkistarekin gertatu. Izatez, 16. mendean, Europan erreforma protestantea hainbat herrialdetan zabaldu zen garaian, orduan ezarri zen xiismoa erlijio ofizial gisa Iranen, safavidar dinastiaren hegemonia gertatzean[4].

Konkistatik mende horretara arte, arabiar eta turkiar elite militarrek eta dinastiek kontrolatu zuten nagusiki Iran, eta sunismoa nagusi izan zen, eta safaviden iritsiera botere autoktono persiar nazional baten berrindartzea izan zen neurri batean, nahiz eta jatorrian hauek ere erro turkiarrak izan.

Erreferentziak aldatu

  1. A.I. Akram, The Muslim Conquest of Persia, cap. 1. ISBN 978-0-19-597713-4, 9780195977134
  2. Milani Abbas. Lost Wisdom: Rethinking Modernity in Iran, Mage Publishers, p.15. 2004. ISBN 978-0-934211-90-1
  3. Mohammad Mohammadi Malayeri, Tarikh-i Farhang-i Iran (Irango Historia Kulturala). Teheran, 1982.
  4. (Gaztelaniaz) Morató-Aragonés Ibáñez, Marc. (2015). «Breve historia de la dinastía persa safávida» Descubrir la Historia (31): 31-36. (Noiz kontsultatua: 2022-02-16).

Kanpo estekak aldatu