Offaly konderria

Offaly konderria
	County Offaly; Contae Uíbh Fhailí
;	;
	Island_of_Ireland_location_map_Offaly.svg
Geografia
Hiriburua	Tullamore; 53°16′0″N 7°30′0″W
Azalera	1.999
Mugakideak	Tipperaryko konderria, Galwayko konderria, Roscommoneko konderria, Westmeatheko konderria, Meatheko konderria, Kildareko konderria eta Laoiseko konderria
Administrazioa
Legebiltzarra	legislative body of Offaly County Council (en)
Demografia
Biztanleria	78.003 (2016); 1.316 (2011)
Dentsitatea	38,98 bizt/km²
Historia
	Sorrera data: 1556
Bestelako informazioa
Ordu eremua	ikusi UTC±00:00 ;
	offaly.ie

Offaly konderria (gaeleraz Contae Uíbh Fhailí) Irlandako erdialdean dago kokatuta, Leinsterreko probintzian. 1.999 km2-ko azalera dauka eta 76.687 biztanle ditu (2011). Tullamore/Tulach Mhór da hiriburua eta hiri nagusia.

Geografia aldatu

Natura aldatu

Ipar-mendebaldea Shannon ibaiaren lautadak hartzen du. Beste ibai batzuk Camcor, Brosna eta Silver ibaia dira. Hegoaldean berriz Slieve Bloom mendiak daude, mendirik altuena Arderin (irlanderaz Ard Éireann) da bere 527 metrorekin.

Aipatzekoa da era berean Bog of Allen izeneko zohikaztegia, zingira batetatik sortua eta 958 km² dituenez ondoko konderrietara ere zabaltzen dena. Zohikaztegi gehiago ere badaude, Clara bog, Boora bog eta Raheenmore Bog.

Hiri nagusiak aldatu

Tullamore/Tulach Mhór (14.361 biztanle), hiriburua
Portarlington/Cúil an tSúdaire (7.788) Laois eta Offalyren artean
Edenderry/Eadán Doire (6.490)
Birr/Biorra (5.818)

Historia aldatu

Jadanik Aro mesolitikoan populaturik zegoen Boora bog eremua. K.a. 6800-6000 arteko harrizko aizkorak eta gezien puntak aurkitu dira zohikaztegiko indusketetan. Brontze Aroko tresnak ere aurkitu izan dira Birr gazteluaren ondoan.

Erdi Aro goiztiarrean Clonmacnoise multzo monastikoa eratu zen, Irlandako garrantzitsuenetakoa bihurtu zena. Hurrengo mendeetan O'Conor Faly (iparraldean) eta O'Carroll Ely (hegoaldean) leinuek agindu zuten lurralde hauetan, harik eta ingelesek 1556an eremua kolonizatu eta King's County izenaren azpian ("Erregearen konderria") dena konderri bakar bihurtu zuten arte. Historikoki Offaly izenaz ezagutu bada ere ez zen 1922 arte egoera ofizializatu.

Ekonomia aldatu

Zohikatza izan da konderriaren jarduera ekonomikoaren oinarria.

XVIII mendean Dublin eta Limericken arteko Ubide Handia zabaltzerakoan Tullamore eta Banagher herriek hazkunde nabaria izan zuten.

Ondasun nabarmenak aldatu

Birr gaztelua
Clonmacnoise multzo monastikoa
Kinnitty gaztelua
Clonony Gaztelua
Parklandsetako eskulturak

Kirolak aldatu

Joko gaelikoak dira nagusi Offalyko konderrian. Offaly GAA taldeak hiru aldiz irabazi du Futbol gaelikoaren txapelketa nagusia eta lau aldiz Hurlingaren txapelketa. 70, 80 eta 90 hamarkadetan talde indartsuak osatu zituen.

Bestalde Tullamore Town futbol taldea Irlandako lehen mailan ari da.