Musitu
Musitu[1] Arabako ekialdeko herri bat da, Mendialdeako eskualdean.
| Musitu | |
|---|---|
 Euskal Herria | |
 | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea |  Araba |
| Udalerria | Laminoria |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 42°46′40″N 2°25′21″W / 42.7778°N 2.4225°W |
| Demografia | |
| Biztanleria | 9 (2022) |
Geografia
aldatu1958 arte, Laminoria udalerriaren zati izan zen. Gaur egun Arraia-Maeztuko udalerriaren barruan kokatua dago, Iturretako mendilerroko arroila baten ondoan. Bere ondotik Musitu erreka igarotzen da, ibarrean behera Ega ibaiarekin bat egiten duena.[2] Ibarrean gora, berriz, Igoroingo arroila aurkitzen da, Arabako natura ondare nabarmenetako bat.[3]
Geologia
aldatuMusitu inguruko lurrean kareharria eta kalkarenita dira nagusi, daniar-montiar arokoak.[4] Halere, hegoaldean tupa, kareharri, buztin eta konglomeratuz osatutako multzoak daude.[2]
Izena
aldatuMusitu izena, 1025ko Donemiliagako goldean dokumentatzen da lehen aldiz, "Mussitu" forman. XVI. mendean, berriz, "Musito" abizena errejistratzen da.[2]
Historia
aldatuErdi Aroan bide garrantzitsuen bidegurutzea zen, Nafarroa eta Errioxatik Arabako lautadara eta Kantabriara zihoazten bideak elkartzen baitziren bertan.
XIII. mendean San Martin eliza eraiki zen.
Julio Caro Barojaren arabera, XVI. mendean Musituko biztanleek euskara erabiltzen zuten; XVIII. mendearen amaierarako, ordea, hizkuntza hau galdua zen.[2]
Hainbat errota ere izan ziren inguruetan, Igoroingoa (1561), La Pozakoa (1772), Santa Piakoa (1767) eta Santo Toribio (1829)[5].
1865ean iturri-uraska eta garbitokia eraiki zituzten[5].
XX. mende hasieran Musitun eskola publikorik ez zenez, haurrak Zekuianora joaten ziren ikastera.[2]
Demografia
aldatu| Musituko biztanleria |
|---|
 |
Garraioa
aldatuEskualdeko Garraioa sareak linea bat ditu herrian:
|
Ondasun nabarmenak
aldatu
Eraikinik aipagarriena San Martin eliza da. XIII. mendeko elementuak ditu. Egungo erretaula XVIII. mendekoa da eta San Martin ageri da erdian, alboan San Petri eta Paulo dituela[5]. San Martinen omenez ospatzen dira herriko jaiak, azaroaren 11n. Frontoi bat ere badago.
San Martin kalean bertan iturri-uraska eta garbitokiaz osatutako latsagia dago, 1865 urtean eraikia.[5]
Herriko etxe batean, kantoi-harriak Donasko hilerritik ekarritakoak dira.[2]
Herritik ekialdera, Igoroingo sakana dago. Arroila hau Arabako Foru Aldundiak baso-erreserba izendatua du, bertan 52tik gorako landare espezie autoktono aurki baitaitezke.[3]
2019 urtetik, Atabarri izeneko parajean, begiratoki bat dago Anglo-Vasco-Navarro trenbidearen bide berdetik hurbil, arroila-basoetako ikuspegiaz gozatzeko.[3]
Zenbait herri hustu daude: Igoroin, Kerrianu, Luzkando eta Aizpiletaren zati bat ere Musituren lurretan dago gaur egun.
Musituar ospetsuak
aldatu- Abdón González de Alaitza (1876 - 1926) euskarazko lehen komikiaren egilea Musitun jaio eta hil zen.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Euskaltzaindiaren onomastika datutegia
- ↑ a b c d e f «MUSITU - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2024-10-21).
- ↑ a b c (Gaztelaniaz) Triviño, Borja. (2024-03-30). «Musitu: enclavado en el espectacular Barranco de Igoroin» Gasteiz Hoy (Noiz kontsultatua: 2024-10-21).
- ↑ (Gaztelaniaz) Maeztu Troya, José Javier. (1996). El karst en Álava: distribución, tipología y diversidad. Universidad del País Vasco - Euskal Herriko Unibertsitatea (Noiz kontsultatua: 2024-10-22).
- ↑ a b c d «Musitu» Ayuntamiento de Arraia-Maeztu · Arraia-Maeztuko Udala 2019-03-21 (Noiz kontsultatua: 2021-08-23).
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu
 |
Artikulu hau Arabako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |