Monzón
Monzón Aragoiko seigarren eta Huescako probintziako bigarren udalerririk populatuena da. Probintziaren ekialdean dago kokatuta, Cinca Medio izeneko eskualdean.
Monzón Monzón | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aragoiko udalerria | |||||||||||
Administrazioa | |||||||||||
Estatu burujabe | Espainia | ||||||||||
Autonomia | Aragoi | ||||||||||
Probintzia | Huescako probintzia | ||||||||||
Alkatea | Rosa Maria Lanau Morancho | ||||||||||
Izen ofiziala | Monzón | ||||||||||
Jatorrizko izena | Monzón | ||||||||||
Posta kodea | 22400 | ||||||||||
INEk ezarritako kodea | 22158 | ||||||||||
Herriburua | Monzón (en) | ||||||||||
Geografia | |||||||||||
Koordenatuak | 41°54′00″N 0°11′00″E / 41.9°N 0.18333333333333°E | ||||||||||
Azalera | 155,022476 km² | ||||||||||
Altuera | 273 m | ||||||||||
Mugakideak | Binéfar, Binaced, Pueyo de Santa Cruz, San Miguel del Cinca, Peralta de Alcofea, Ilche, Castejón del Puente, Almunia de San Juan eta San Esteban de Litera | ||||||||||
Demografia | |||||||||||
Biztanleria | 17.839 (2023) 189 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
Dentsitatea | 115 bizt/km² | ||||||||||
Informazio gehigarria | |||||||||||
Ordu eremua | UTC+01:00 | ||||||||||
Hiri senidetuak | Muret, Bartzelona eta Elx | ||||||||||
Matrikula | HU | ||||||||||
monzon.es |
- Artikulu hau Aragoiko udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Monzón (argipena)».
17.115 biztanle zituen 2010ean.
Historia
aldatuMusulmanen garaian, Monzón konkistatzeko Banu Sabrit dinastiak Huescatik eta Banu Qasi-tarrek Lleidatik borroka egin zuten. XI. mendean Banu Hud-tarren eskuetan zegoen, eta El Cidek bereganatu omen zuen 1083an. Kristauek hiria konkistatu nahi zuten Zaragoza eta Lleida arteko taifak isolatzeko.
Aragoiko Sancho Ramírez erregeak bertako erresuma sortu zuen bere semearentzat, Pedro I izango zena. 1143an tenplarioen eskuetara igaro zen.
Kultura
aldatuOndarea
aldatuHirian bi monumentu daude interes historikoa dutenak: Alde batetik gaztelua (IX. mendeko dorre nagusiarekin) eta bestetik Santa María del Romeral katedral erromanikoa.
Hizkuntzak eta Liburu Azoka
aldatuUdalerrian aragoierazko hiztunak bizi dira, eta "O Branquil" izeneko aldizkaria argitaratzen dute. Gaztelera hizkuntza nagusia da bestela.
1995etik, "Feria d’o Libro Aragonés" izeneko azokan Aragoiko hiru hizkuntzetan argitaratutako liburuak erakusten dituzte, aragoiera, gaztelera eta katalana alegia. Bertako hizkuntza gutxituaren elkarteen topagunea da halaber. Azukre lantegi zaharrean antolatzen du "Institución Ferial de Monzón" erakundeak, Marisa Mur buru delarik (Jesús Planas ordezkatu zuena).
Pertsonaia ezagunak
aldatu- Ramiro Antso Iruñekoa (1070-1116)
- Ignacio de Luzán (1702-1754)
- Joaquín Costa y Martínez (1846-1911)
- Javier Moracho (1957)
- Conchita Martínez (1972)
- Eliseo Martín (1973)
Hiri eta herri senidetuak
aldatu- Bartzelona (CAT)
- Muret (Frantzia)
Argazkien galeria
aldatu-
Monzón-go katedrala.
-
Katedrala eta alde zaharra.
-
Gaztelua.
-
Gazteluko dorre nagusia.
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu- (Gaztelaniaz) Udal webgunea
- (Gaztelaniaz) Liburu Azokaren XX. edizioaz.