Montañes

Montañesa edo kantabriera (montañés, cántabru) Kantabriako mendialdeko inguruetan (bereziki, Kantabriako mendebaldean eta Pas nahiz Sobako haranetan) mintzatzen den trantsiziozko hizkuntza edo aldaera bat da.

Kantabriera
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Espainia
Rankinga	ez 100 mintzatuenen artean
Eskualdea	Kantabriako gune batzuk eta Asturiasko Peñamellera Alta, Peñamellera Baja eta Ribadeva udalerriak
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak hizkuntza italikoak hizkuntza erromantzeak italo-mendebaldeko hizkuntzak mendebaldeko hizkuntza erromantzeak hizkuntza galo-iberiarrak hizkuntza ibero-erromantzeak Iberia Mendebaldeko hizkuntzak Astur-leones
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
Glottolog	cant1245

Astur-leonesaren aldaera bat da. asturieratik oso gertu dago eta gaztelaniaren eragin handia du. Horregatik, astur-leonesa eta gaztelaniaren arteko trantsiziozko hizkuntzatzat jotzen da, extremadurera bezala.

Euskal Herriko mendebaldeko muturrean ere, Enkarterriko mendebaldean, Lanestosa eta Karrantza aldean, erabili izan zuten, eta bertako toponimian eta hizkeran hainbat aztarna geratu dira. Burgosko Sotoscuevan ere haren eragina nabaria da.

Kantabriako dialektoen mapa. Berdez montañesaren gunea azaltzen da.

Aldaerak

Kantabrierak bi aldaera nagusi ditu: mendebaldekoa eta ekialdekoa. Bi aldaeren arteko muga Saja ibaia eta Pas haranaren artean dago. Pasiegoa (pasiegu), horrela, ekialdeko aldaeraren parte da, baina hoberen zaindutako montañesaren aldaera denez, ezagunena da.

Euskararen eragina

Hurbiltasunak euskal maileguak eman zizkion kantabrierari. Antzinako hitz asko zalantzazkoak dira, euskaran ere latinezko maileguak direlako (adibidez: latinez cyma, euskaraz kima, montañesez quimba edo quima). Modernoetan, berriz, nabaria da ekialdeko itsasbazterreko marinelen eta Trasmierako harginen eragina: chacurro (eusk. txakur), arpicol (eusk. arpiko edo zizel), eta abar.

Alderaketa

Asturieraz

«	Un españíu fizo tremar el fayéu. El ñarbatu esnaló lloñe. L'esguil espaeció nel ñeru. Hebo otru españíu, y darréu otru. L'home, entós, mientres cayía coles manes abiertes, los güeyos nel infinitu y el so cuerpu remanando per tolos llaos abonda sangre, glayó una pallabra, una pallabra namás, que resonó y güei sigue resonando na biesca y en toa Asturies: «¡Llibertá!».	»
L'últimu home, Miguel Solís

Kantabrierazko itzulpena

«

Un españíu jizo temblar el jayal. El miruellu voló largu. L'esquilu jospó nel ñial. Hebo otru españíu, y darréu otru. L'hombri, entós, mientris cayía conas manos abiertas, los güeḥos nel sinfinitu y el su cuerpu esvarciando por tolos laos sangri n'abondu, glarió una parabra, una parabra namás, que retingló y hui sigui retinglando ena viesca y en toa Asturias: «¡Libertá!».

»

Gaztelaniazko itzulpena

«

Un estallido hizo temblar el hayedo. El mirlo voló lejos. La ardilla desapareció en el nido. Hubo otro estallido, y luego otro. El hombre, entonces, mientras caía con las manos abiertas, los ojos en el infinito y su cuerpo vertiendo por todas partes mucha sangre, gritó una palabra, sólo una palabra, que resonó y hoy sigue resonando en el bosque y en toda Asturias: «¡Libertad!».

»

Euskarazko itzulpena

«

Eztanda batek pagadia dardarazi zuen. Zozoak urrunera hegan egin zuen. Katagorriak habira ihes egin zuen. Beste eztanda bat gertatu zen, eta gero beste bat. Gizonak, orduan, eskuak irekita zituela erortzen zela, eta begiak infinitura begira eta bere gorputzari leku guztietatik odola zeriola, hitz bat oihukatu zuen, burrunbatu zuen hitz bakarra, eta gaur basoan eta Asturias osoan burrunban jarraitzen duen hitza: «Askatasuna!».

»

Ikus, gainera

• Asturiera
• Astur-leonesa
• Dialektoen continuuma.
• Euskal Herriko hizkuntzak

Kanpo estekak

• (Montañesez) Montañesaren hedapen eta aldaeren mapa

• Datuak: Q917021
• Multimedia: Cantabrian language / Q917021