Monjolose

Monjolose
	Nafarroa Beherea, Euskal Herria
	Monjoloseko latsarria
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Beherea
Eskualdea	Garazi
Udalerria	Ainhize-Monjolose
Administrazioa
Mota	herria
Izen ofiziala	Mongelos
Posta kodea	64220
Herritarra	monjolostar
Geografia
Koordenatuak	43°11′56″N 1°09′12″W / 43.1989°N 1.1533°W
Azalera	0,15 km²
Garaiera	236 metro
Distantzia	9,1 km (Donibane Garazitik)
Datu gehigarriak
Sorrera	1240. urtea

Monjolose^[1]^[a] Ainhize-Monjolose udalerriko herri bat da, Euskal Herriko Nafarroa Beherea lurraldean kokatuta, Garazi eskualdean.

Antzina, udalerri propioa izan zen, baina 1841ko abuztuaren 16an Ainhize udalerri zaharrarekin bat egin zuen Ainhize-Monjolose udalerria sortzeko.

Bertako biztanleak monjolostarrak dira.

Izena

Monjolose beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

frantsesez: Mongelos ("monxeló" ahoskatua)^[2]
okzitanieraz: Montgelós ("monjelúz" ahoskatua)^[3]
aragoieraz: Monchelós ("monxelóz" ahoskatua)

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

Mongelos (1249^[4], 1264^[5], 1309^[5] eta 1413^[5])
Mont gelos (1292^[4], 1307^[5] eta 1350^[5])
Montis gelosi (1304^[4])
Monjelos (1321^[6], Kontuen Ganberako paperak^[7])
Mont gelos (1350^[4])
Mongelos en Cize (1477^[6], Ohix notarioaren paperak^[8])
Saint-Jean de Mongelos (1703^[6], Baionako elizbarrutiaren paperak^[9])

Etimologia

Brigitte Jobbé-Duvalek dio Mongelos toponimoa gaskoizko leku-izena da, mont ("mendi") eta gelós ("jeloskor"), hau da, "mendi jeloskorra", hitzek osatzen dutela.^[4]

Geografia

Monjolose Arzubiko ibarran dago.

Ingurune naturala

Udalerriko lurretan jaiotzen da Lakako erreka.

Auzoak

Bastida
Xiltenea
Ofizialdegia
Martirenea
Erretoraenea
Harraldea

Historia

Monjolose, Erdi Aroko bastida, 1240an sortu zuen Tibalt I.a Nafarroakoak, eta Nafarroako erregeen mende zegoen.^[10]

1512ko udazkenean, Joanes III.a Nafarroakoa Fernando II,a Aragoikoaren aurkako lehen erasoaldi bat egiten saiatu zen, ia Nafarroa osoa konkistatu zuena. Luis XII.a Frantziakoak eta nafarrek bidalitako tropa frantsesek lagunduta, bere armadak Zuberoa zeharkatu zuen (Maule eta Larraine zeharkatuz) Zaraitzun sartzeko. Aldi berean, Frantzisko I.a Frantziako izurdeak Biarnotik egin zuen erasoa, Donibane Garazitik sartuz. Bere bidean, Monjolose okupatu zuten gaztelarren aurkako gudu bat gertatu zen. Bere hurrengo porrota ikusita, Fernando II.a Aragoikoaren tropa inbaditzaileek Monjolose erre zuten Donibane Garazirantz ihes egin aurretik.^[11]

1841eko abuztuaren 16an, Ainhize eta Monjolose udalerriek bat egin zuten Ainhize-Monjolose udalerri berria sortzeko. Era berean, udalerri horren eta Lakarraren arteko lur-trukea egin zen.^[12]

Garraio

Euskal Hirigune Elkargoaren esku dagoko Car Express hiriarteko autobus sareak zerbitzatzen du herria. Guztira, line batek eskaintzen du zerbitzua.^[13]

Oharrak

↑ /monjolos̺e/ ahoskatua (laguntza)

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia. 122. araua: Nafarroa Behereko herri izendegia. .
↑ Jobbé-Duval, Brigitte. (2009). Dictionnaire des noms de lieux des Pyrénées-Atlantiques. Archives & Culture ISBN 978-2-35077-151-9. PMC 466662204. (Noiz kontsultatua: 2021-05-17).
↑ (Okzitanieraz) Diccionari toponimic occitan de las Lanas e deu Baish Ador. lo Congrès.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Présentation d'Ainhice-Mongelos. .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Orpustan, Jean-Baptiste. Nouvelle toponymie basque. Presses universitaires de Bordeaux 2006, 132 or. ISBN 2 86781 396 4..
↑ ^a ^b ^c Raymond, Paul. Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque. .
↑ Yanguas y Miranda, José. (1840). Diccionario de Antiguedades del reino de Navarra. Iruñea.
↑ XV. mendeko eskuizkribua - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
↑ XVIII. mendeko eskuizkribua - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
↑ «Ainhize-Monjolose» www.pop.culture.gouv.fr (Noiz kontsultatua: 2021-06-22).
↑ (Gaztelaniaz) Kurutxarri, Antton. (2013-01-14). «1512 – 1522: Hamar urte Nafarroa konkistatzeko» Nabarralde (Noiz kontsultatua: 2021-06-22).
↑ (Frantsesez) texte, France Auteur du. (1841-07). «Frantziar ERrepublikako legeak» Gallica (Noiz kontsultatua: 2021-06-22).
↑ (Frantsesez) «Ipar Euskal Herriko TXIK TXAK sarea: garraio publikoaren gorakada handia hilabetean.» France Bleu 2019-10-21 (Noiz kontsultatua: 2021-04-22).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q3320641

[2] /monjolos̺e/ ahoskatua (laguntza)

[1] Euskaltzaindia. 122. araua: Nafarroa Behereko herri izendegia. .

[3] Jobbé-Duval, Brigitte. (2009). Dictionnaire des noms de lieux des Pyrénées-Atlantiques. Archives & Culture ISBN 978-2-35077-151-9. PMC 466662204. (Noiz kontsultatua: 2021-05-17).

[4] (Okzitanieraz) Diccionari toponimic occitan de las Lanas e deu Baish Ador. lo Congrès.

[Mérimée-5] Mérimée, Frantziako Kultura Ministerioa. Présentation d'Ainhice-Mongelos. .

[Orpustan-6] Orpustan, Jean-Baptiste. Nouvelle toponymie basque. Presses universitaires de Bordeaux 2006, 132 or. ISBN 2 86781 396 4..

[Raymond-7] Raymond, Paul. Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque. .

[Camara-8] Yanguas y Miranda, José. (1840). Diccionario de Antiguedades del reino de Navarra. Iruñea.

[Ohix-9] XV. mendeko eskuizkribua - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques

[visites_Bayonne-10] XVIII. mendeko eskuizkribua - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques

[11] «Ainhize-Monjolose» www.pop.culture.gouv.fr (Noiz kontsultatua: 2021-06-22).

[12] (Gaztelaniaz) Kurutxarri, Antton. (2013-01-14). «1512 – 1522: Hamar urte Nafarroa konkistatzeko» Nabarralde (Noiz kontsultatua: 2021-06-22).

[13] (Frantsesez) texte, France Auteur du. (1841-07). «Frantziar ERrepublikako legeak» Gallica (Noiz kontsultatua: 2021-06-22).

[14] (Frantsesez) «Ipar Euskal Herriko TXIK TXAK sarea: garraio publikoaren gorakada handia hilabetean.» France Bleu 2019-10-21 (Noiz kontsultatua: 2021-04-22).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]