Miserableak

Artikulu hau eleberriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Les Misérables (argipena)».

Miserableak (frantsesez Les Misérables) Victor Hugo frantziar idazlearen epika eleberri bat da. 1862an argitaratu zen eta XIX. mendeko eleberri nabarmenetakotzat jo ohi da. 1815 hasi eta 1832an Paris hiriko Ekaineko Matxinadarekin batera amaitzen da. Frantzian girotutako eleberri erromantiko bat da.

Miserableak
Cosette, Thénardiertarren etxean lanean.
Datuak
Idazlea	Victor Hugo (1862)
Argitaratze-data	1862
Generoa	Epika, eleberri historikoa
Jatorrizko izenburua	Les Misérables
Hizkuntza	frantsesa
Herrialdea	Frantzia
Ilustratzailea	Émile Bayard (en)
Euskaraz
Izenburua	Miserableak

Argumentua

Frantzia, XIX. mendea. Pobrezia gero eta nabariagoa da, burges aberatsak herriaren miseriari jaramonik egin gabe bizi diren bitartean. Jean Valjeanek ia 20 urte igaro ditu Valjeanek kartzelan, ogi puska bat lapurtzea leporatuta. Baldintzapeko askatasunean irtendakoan, horren arauak hausten ditu Valjeanek eta iheslari bihurtzen da, atzetik jazarka beti Javert polizia duelarik: obsesioa da Javertentzat Valjeani bizitza zapuztea.

Egun batean, eliza batean babesa eta laguntza eskainiko diote Valjeani, trukean ezer eskatu gabe. Bertan, ez da “epaitua” izango, egindako guztia barkatuko diote. Ustekabeko barkamen horrek Valjeanek bizitzari aurre egiteko duen forma aldatzea eragingo du. Valjeanek ez du patuak eskaini dion aukera berria galduko. Biziraungo du, aurrera egingo du, alkate bihurtuko da eta behin boterean, bera bezalako miserableak lagunduko ditu.

Eratorritako lanak

Victor Hugoren Miserableek hainbat eratorritako lan sortu dituzte. Esate baterako, Les Misérables (1998ko filma), Les Misérables (BBCren 2018ko telesaila),; edo Les Misérables (2019ko filma), ekoizpen frantziarra, Ladj Lyk zuzendua, bestelako istorio bat, baina Victor Hugo deritzon kale batean igarota; 21. mendeko Frantziako klase zapalduenen (etorkinak) eta poliziaren arteko tirabirak deskribatuz, lotura argia egiten duen lana.

Egokitzapenen artean, Miserableak egokitzapen musikala bereziki famatua egin da 20. mendeko azken laurdenetik aurrera. Musikala Parisen estreinatu zuen 1980an, Claude-Michel Schönberg-en musikarekin eta frantsesezko hitzekin, nahiz eta ingelesezko bertsioan egin famatu batez ere Broadwayko antzokietan. Musikal hau itzuli izan den dozena bat inguru hizkuntzen artean euskara ere bada.

Bergarako Musika Eskolako lagun batzuk Broadwaytik etorri ziren ideiarekin 1993an, eta Bergaran estreinatu zen euskaraturik 1994ko urtarrilaren 4an. Euskarazko itzulpena idatzi zuten Miguel Moñux, Pello Txintxurreta eta Rafa Sánchezek.

Kanpo estekak

• Datuak: Q180736
• Multimedia: Les Misérables / Q180736