Mercedes Rodrigo
Mercedes Rodrigo Bellido (Madril, 1891eko maiatzaren 12a – San Juan, Puerto Rico, 1982ko irailaren 12a) psikologo eta pedagogoa izan zen. Espainian psikologian trebatu zen lehen emakumea izateagatik eta Kolonbian Unibertsitate Nazionalean diziplina horretako lehen karrera fundatzeagatik da ezaguna.[1] Latinoamerikako psikotekniaren aitzindaria izan zen, eta bere bizitzaren zati handi bat hautapen eta orientazio profesionaleko prozesuetan eman zuen. María Rodrigo musikagilearen ahizpa zen.
| Mercedes Rodrigo | |
|---|---|
 (1949) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Mercedes Rodrigo Bellido |
| Jaiotza | Madril, 1891ko maiatzaren 12a |
| Herrialdea |  Espainia |
| Bizilekua | Espainia |
| Heriotza | San Juan, 1982ko irailaren 12a (91 urte) |
| Familia | |
| Anai-arrebak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Genevako Unibertsitatea 1923) |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | unibertsitateko irakaslea, psikologoa eta pedagogoa |
| Influentziak | Édouard Claparède (en)  , Jean Piaget, Sigmund Freud eta Sabina Spielrein |
Hasierako prestakuntza aldatu
María Bellido Díaz eta Pantaleón Rodrigo y Falces musika-irakaslearen alaba zen, biak Nafarroakoak. Haurtzaroa eta gaztaroa Madrilen eman zituen. Maistren Eskola Arruntean hasi eta bertan amaitu zituen oinarrizko ikasketak 1910ean, eta 1911n Goi Mailako Maistra titulua lortu zuen. Hurrengo urteetan, Madrilgo hainbat ikastetxetan etengabeko ikerketan eta prestakuntzan aritu zen, haur gor-mutuen eta itsuen prestakuntzan oinarrituta. Garai horretan, Europan 'anormalak' ziren haurrak prestatzeko hainbat zentro bisitatu zituen, Lehen Mundu Gerra hasi zen arte.[2]
1920an, Ikasketak Handitzeko Batzordeak beka bat eman zion atzerrian, Suitzan bereziki, Jacques Rousseau institutuan eta Genevako Unibertsitatean psikologia eta pedagogia ikasketak egiteko. Han, Édouard Claparède bezalako psikologoen ikasle izan zen, eta unibertsitateko Psikologia Laborategian lagundu zuen. Jean Piagetekin lan egin zuen haurrentzako animismoari buruzko hainbat esperimentutan. Gainera, Alice Descoeudres, Pierre Bovet, Sabina Spielrein eta Marjorie Duvillard-en zuzeneko prestakuntza jaso zuen. Bi urteko egonaldian egin zituen lanen artean, bakerako hezkuntzaren aitzindari izan zela da nabarmentzekoa.[2] 1923an Genevako Unibertsitateko psikologia titulua jaso zuen.
Lehen urteak aldatu
Espainiara itzuli zenean, 1923an, goi-mailako ikasketak egin zituen, eta Madrilgo Pertsona Gorren eta Itsuen Eskola Nazionalean lan egin zuen. Horrez gain, Instrukzio Publikoaren Ministerioaren enkargua jaso zuen teknika psikopedagogikoei buruzko maisu-maistrentzat 5 hilabeteko ikastaro bat egiteko, eta, horretarako, erregistro paidologiko bat egin zuen, ikerketa pedagogikoa garatzeko. Handik gutxira, Lanerako Ezinduen Berreziketarako Institutua sortu zen. Lanbide Orientazioko Ataleko zuzendari izendatu zuten, eta Espainian aitzindari izan zen. Urte berean, Claparèderen testak Espainiako biztanleriara itzuli eta egokitu zituen.[2] 1925ean, Gonzalo Rodríguez Laforak Medikuen Institutu Pedagogikoa sortu zuen, eta institutuko zuzendari pedagogikoa izendatu zuen. Diziplina psikologikoaren ikuspegi mediko eta teknikoak eragin handia du institutu horretan.[3]
1929an, Madrilgo Psikotekniako Institutu Nazionalean hartu zuen kargua, José Germain Cebriánen laguntzaile gisa, eta psikometria-lanak egin zituen, hautapen eta orientazio profesionalerako. Besteak beste, 1933an adimen orokorreko test baten emaitzak argitaratu zituen. Aldi berean Gazteen Gorteko Klinikan psikologo aritu zen. 1936an Psikotekniako Institutuko zuzendari izendatu zuten, Germainek Espainiako Gerra Zibilean herrialdera itzultzeari uko egin baitzion. Urte horretan eta hurrengoan, Madrilgo Delitugileen Etxean, Sigmund Freud-ek neurosiaren aurrean eta Jacques Rousseauk hezkuntzaren garrantziaren aurrean zuen sinpatia adierazi zuen. Gerra amaitu baino lehentxeago, 1939an, Espainiatik kanporatu zen; izan ere, militarra izan ez arren, errepublikanoekin izandako harremanek ondorio txarrak ekarri zizkion herrialdean egoteko.[3][2]
Kolonbiako etapa aldatu
Suitzan egonaldi labur bat egin ondoren, Rodrigok Kolonbiara joatea erabaki zuen, bere ahizparekin eta bere laguntzaile handienetako batekin, José María García Madrid medikuarekin. Erabaki hori Kolonbiako Unibertsitate Nazionaleko errektoreak, Agustín Nieto Caballero irakasleak eta psikologoak Medikuntza Fakultateko Psikotekniako Atala antolatzeko egindako gonbidapenari erantzunez hartu zuen. 1939ko abuztuan iritsi ziren Bogotara, medikuntzako karreran sartzeko lehen azterketak diseinatzera, lanpostu hutsak baino izangai gehiago baitzeuden. Une horretan, Alfonso Esguerra Gómez irakaslearen laguntza eta mirespena oso garrantzitsuak izan ziren fakultateko atala finkatzeko. Hautaketa-prozesua oso ondo ikusi zen, prozesuaren emaitzak ikusita. Ondorioz, laster beste erakunde publiko batzuetara zabaldu zen, hala nola Institutu Pedagogiko Nazionalera, Kolonbiako Polizia Nazionalera, Bogotako Udal Tranbiaren Enpresara, eta pribatuetara, hala nola Gimnasio Modernora, San Bartolomeko Ikastetxe Nagusira eta Bavaria Garagardoaren Fabrikara.[4]
Zenbait pertsonaren laguntzarekin, besteak beste, Luis López de Mesa akademikoa, Harvard Unibertsitateko medikua eta psikiatra, 1947an Unibertsitate Nazionaleko Psikologia Aplikatuko Institutua sortu zen. Sei atal zituen, eta horietako bat, irakaskuntza-atala, psikologian adituak prestatzeko helburua zuena, Psikologia Fakultateko aitzindaria zen.[3] Institutua 1949an hasi zen, formalki, Kolonbiako lehen 11 psikologo graduatuen prestakuntzan: Fabiola Aguirre de Jaramillo, Beatriz Carrizosa Umaña, Beatriz de la Vega, Paulina Esguerra de Iriarte, Magdalena Fety de Holguín, Cecilia Gómez Plata, Diva Monalegora Rodríguez.[5] Lankide horiekin eta beste batzuekin batera, hala nola Álvaro Villar Gaviria, Hernán Mendoza Hoyos, Jose Rodríguez Valderrama eta Alfonso Martínez Rueda, jarduera bizia izan zuten institutuan, eta, une horretan, autoretza indibidualeko liburu bakarra idatzi zuen: Introducción al estudio de la Psicología en 1949/1949an psikologia aztertzeko sarrera.
Indarkeriaren etorrera agerian utzi zuten Bogotazoko gertaeren ondoren, bizitza oso zaila izan zen, hasieran ihes egin zuen Espainiako gerra zibilaren egunetan bezala. Testuinguru horretan, jesuiten egunkari batek, bere lantaldearekin batera, komunistak izatea eta hautaprobetan unibertsitateari laguntzea leporatu zion. Kolonbiako Alderdi Kontserbadorearen jarrera antikomunistan sartzen zen auzia. Alderdi horrek Estatuko boterea zuen Mariano Ospina Pérez presidentearen bidez, eta, ondorioz, 1950ean erbesteratu zen behin betiko. Kolonbiara 1971n itzuli zen, Kolonbiako Psikologia Federazioaren Psikologiako Lehen Sari Nazionala jasotzeko, arrazoi hauengatik:
"Kolonbian psikologia zientifiko eta profesionalaren garapenaren alde egindako lan aitzindari handiagatik, Kolonbiako Unibertsitate Nazionaleko Medikuntza Fakultateari atxikitako Psikotekniako Ataletik, eta gero Unibertsitate bereko Psikologia Aplikatuko Institututik, Kolonbiako psikologia egituratu zuen, egungo forma eman zion, eta hurrengo hamarkadetako psikologiako lider bihurtuko zirenak entrenatu zituen. Psikologia aplikatuak herrien garapen sozioekonomikoan duen eginkizun nagusian duen fedea, ikerketen sendotasun metodologikoagatik duen jelosia, psikologia zientifiko eta profesionalaren inplikazio etikoekiko errespetua, hainbat psikologo-belaunalditan iraun du. Hala, Mercedes Rodrigo Bellidok egindako lana nabarmendu nahi du gure elkarteak. Kolonbiako psikologiaren historiako pertsonaia nagusia da Rodrigo Bellido, eta gure herrialdeko psikologiaren hastapen-puntua." Kolonbiako 1. Federazioaren XIV. Asanbladan irakurritako zitazioa
Puerto Ricoko etapa aldatu
Hasieran García Madrid kolaboratzailea joan zen eta Rodrigo ahizpak 1950ean herrialdera eramateko moldatu zen. Han, Mercedes Rodrigok Puerto Ricoko Unibertsitatean egin zuen lan, hezkuntzaren arloan, neurri batean, Jaime Benítez Rexachek egindako lanagatik. Ondoren, 1955ean, Estatu Batuetako beteranoen administrazioan hasi zen lanean, eta taldeko eta banakako terapian psikologia klinikoan aritu zen. Ikerketekin jarraitu zuen, eta ekitaldi eta topaketa akademikoetan parte hartu zuen, baita pedagogia eta psikologiaren historiari buruzko aldizkarietan ere. Hainbat aintzatespen jaso zituen, hala nola Puerto Ricoko Psikologoen Elkarteko presidente hautatua izatea 1957an.[1]
Arreba hil zenean, 1968an, Rodrigo José García Madriden etxera joan zen bizitzera, eta azken urteak haren emaztearekin eta hiru seme-alabekin bizi izan zituen. Bere bizitzako azken urteetan, bere osasuna hondatu egin zen, nahiz eta María Teresa de García Madridek, bere laguntzaile intimoenaren emazteak, zaintza lan handia egin. Mercedes Rodrigo ez zen inoiz ezkondu eta ez zuen seme-alabarik izan. 1982ko irailaren 12an hil zen eta Pazziseko Santa María Magdalena hilerrian lurperatu zuten.[6]
Legatua aldatu
Haren ekarpenik handiena Hego Amerikako psikologiako lehen ikasketa-programa sortu izana izan zen. Hala, modu erabakigarrian lagundu zuen Kolonbian psikologia ezartzen, bere lan-eremua defendatuta, medikuntzaren, filosofiaren, teologiaren, erizaintzaren eta hezkuntzaren eremuetatik desberdina. Psikologia zientzia eta lanbide espezializatu gisa finkatzea, Kolonbiako gizartearentzat egokia den unibertsitate-diziplina eraikitzen egindako lanagatik da.[6]Kolonbian, psikologoaren eguna azaroaren 20an ospatzen da, egun horretan Psikologia Aplikatuko Institutua sortu baitzen formalki Kolonbiako Unibertsitate Nazionalean.[7][8]
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «Mercedes Rodrigo: Una pionera de la psicología aplicada en España y Colombia» Tesis Doctoral (Universidad Complutense de Madrid) 16 de mayo de 2000.
- ↑ a b c d «Entre Europa y América Latina: Mercedes Rodrigo, psicopedagoga pionera» Revista Historia de la Educación Latinoamericana 13 (17) Diciembre de 2011.
- ↑ a b c «Mercedes Rodrigo (1891-1982), la primera psicóloga española» Revista de Psicología General y Aplicada 56 (2): 139-148. 2003.
- ↑ «Mercedes Rodrigo 1887 -1955» Avances en medición (5): 175-177. 2007.
- ↑ «Historia de la psicología en Colombia: Recuento de algunos de los eventos más significativos en los primeros 50 años de historia profesional» Revista de Historia de la Psicología 18 (3-4): 467-485. 1997.
- ↑ a b «Mercedes Rodrigo (1891-1982)» Revista Latinoamericana de Psicología 20 (3): 429-434. 1988.
- ↑ «Ley 1090 de 2006. Por la cual se reglamenta el ejercicio de la profesión de Psicología, se dicta el Código Deontológico y Bioético y otras disposiciones.» Diario Oficial No. 46.383 6 de septiembre de 2006.
- ↑ «Acta de creación del Instituto de Psicología Aplicada de la Universidad Nacional de Colombia» Revista Colombiana de Psicología 7: 225-226. 1998.
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q23138172
Multimedia: Mercedes Rodrigo / Q23138172
