Mentzio
Mentzio (txinera tradizionalez: 孟子; pinyinez: Mèng Zǐ; Wade–Giles: Meng4 Tzu3; literalki, "Meng maisua") (K.a. 372 – K.a. 289) txinatar filosofo bat izan zen, konfuzianismoaren jarraitzailerik ospetsuena.[1] Mentzio (Mengzi edo Meng-tzu ere idatzia) obran gizakia berez ona dela, eta beraz, jokaera arrazoizko eta zuzena gara dezakeela defendatu zuen.[2]
| Mentzio | |
|---|---|
.jpg) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | 孟轲 |
| Jaiotza | Zhu (en)  , K.a. 372 |
| Herrialdea | Zhu |
| Heriotza | K.a. 289 (82/83 urte) |
| Familia | |
| Aita | Meng Ji |
| Ama | Meng Mu |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | Antzinako txinera |
| Irakaslea(k) | Zisi (en) |
| Ikaslea(k) | ikusi
|
| Jarduerak | |
| Jarduerak | filosofoa eta idazlea |
| Influentziak | Konfuzio eta Zisi (en) |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | Konfuzianismoa |
Oinarri filosofikoak aldatu
Pentsalari horren arabera, gizon-emakume ororen baitan bide onetik lagunduko duten lau berezko sentimendu edo joera daude:
- Errukiaren sentimendua
- Lotsaren sentimendua
- Begirunearen eta apaltasunaren sentimendua
- Ongi eta gaizki dagoenaren sentimendua
Sentimendu horiek nolabaiteko sustraiak dira, eta, landuz gero, onginahia, zuzentasuna, gizalegea eta jakituria bertuteak garatzen dira. Mentzio bere garaiko gobernariengan eragiten saiatu zen, pertsonen garapenerako baldintzarik onenak sor zitzaten. Haren idatzietan esanda utzi zuen gobernari azkarra dela bere herriaren ongizateaz arduratzen dena.[3]
Pentsamendu politikoa aldatu
Mentziok herritar soilek estatuan duten garrantzia azpimarratu zuen. Konfuzianismoak, oro har, gobernarien aldeko estimu handia bazuen, Mentziok esaten zuen herritarrek jendearen beharrak baztertu eta gogor gobernatzen duen gobernaria baztertzea edo are hiltzea onargarria dela, justiziarekin gobernatzen ez duen gobernaria ez baita jada benetako gobernaria. Halaber, Udaberrietako eta Udazkenetako garaian, gerra justurik ez dela esan zuen.
Menciok «Nekazaritza komunismo primitiboaren» sistema utopikoa proposatzen du, eta sistema horren eragina XX. mendera iritsiko da — batez ere marxisten artean, «Komunismo primitiboaren» bertsio gisa interpretatuko baitute. [4]
Eragina aldatu
Mentziok egin zuen konfuzianismoaren interpretazioa bertsio ortodoxotzat jo zuten ondoren etorri ziren filosofo konfuzianistek, batez ere, Song dinastiako neokonfuzianistek. Mentzio, garaiko erregeekin egileak izandako elkarrizketak jasotzen dituen lana, Zhu Xik neokonfuzianismoaren pentsamenduen oinarrietako Lau Liburuetatik bat izan zen.
Mentzio Institutua aldatu
Egungo lehen Mentzio Institutua Xuzhoun (Txinan) sortu zen, 2008an, Jiangsu Normal University, China Zouchheng Heritage Tourism Bureau eta Xuzhou Mengshi Clan Friendship Network-en arteko lankidetzaren arabera. Txinatik kanpoko lehen Mentzio Institutua Universiti Tunku Abdul Rahmanen (UTAR) Kampar Campusean dago, Malaysian, eta 2016an sortu zen.[5]
Erreferentziak aldatu
- ↑ Shun, Kwong Loi. Mencius. in: The Stanford Encyclopedia of Philosophy..
- ↑ http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=MentziopinyinezMengzi
- ↑ https://web.archive.org/web/20220717154145/https://artsandculture.google.com/entity/m01b_fn?hl=eu
- ↑ Chesneaux, Jean (1984) [1976]. «Las tradiciones igualitarias y utópicas en Oriente». Jacques Droz (zuz.), ed. Historia general del socialismo. De los orígenes a 1875. Bartzelona: Destino. 42 or. ISBN 84-233-1305-0.
- ↑ https://www.thestar.com.my/metro/community/2016/08/12/proud-addition-to-university-utar-campus-chosen-as-site-for-first-mencius-institute-outside-of-china/
Ikus, gainera aldatu
- Konfuzianismo
- Wang Yangming (1472-1529)
- David Hume (1711-1776): filosofo honen naturalismo etikoak Mentzioren oihartzuna erakusten du.
Kanpo estekak aldatu
- (Ingelesez):Mentzio Internet Encyclopedia of Philosophy webgunean.
- (Ingelesez):Mentzioren lanak Gutenberg Proiektuan.
