Mendaza

Mendaza
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Mendaza
Alkatea	Jesús Gambra Zubiria; (UPN)
Posta kodea	31460
INE kodea	31166
Herritarra	mendazar
Geografia
Koordenatuak	42°38′34″N 2°14′05″W / 42.642777777778°N 2.2347222222222°W
Azalera	32,77 km²
Garaiera	637 metro
Demografia
Biztanleria	289 (2023: −8)
Dentsitatea	8,83 biztanle/km²
Zahartzea	% 20,35
Ugalkortasuna	‰ 38,46
Ekonomia
Jarduera	% 61,9 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 9 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 4,30 (2018: %-2,17)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.mendaza.org

Mendaza^[3] ([menðas̻a]) Nafarroako udalerria da, Lizarrako merinerrian kokatua. Berrotza ibarrean iparralderen dagoen udala da. Izan ere, Berrotza udalerria XIX. mendean hainbat udaletan banatu zen, eta haietako bat, Mendaza.

Honako herriek osatzen dute: Asarta, Acedo, Mendaza (herriburua) eta Ubago. Estenblo baserria eta Granada jaurerria ere udalerri honetan daude. Behin betiko fusioa baino lehen, 1842ko erroldan, egungo lurraldeak lau udalerritan banatuta ageri ziren: Asarta eta Kabrega, Acedo eta Granada, Ubago eta Mendaza bera.

31.8 kilometro koadrokoa da, eta 318 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.

Geografia aldatu

Ingurune naturala eta klima aldatu

Kokapena aldatu

Mendaza Lizarrako merindadearen mendebaldeko muturrean dago, Arabako mugatik gertu, eta Nafarroako hiriburutik 68 kilometrora. Herria NA-129 errepidearen ertz batean dago, Acedo eta Mues bitartean, Kodesko mendilerroaren ekialdeko muturrean kokatuta.

Klima aldatu

Mendazako klima mediterraneo epela da, urteko batez besteko tenperaturak 8 eta 12 gradu artekoak, eta prezipitazioak 600 eta 1.200mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 80 izaten dira herrigunean, eta 120 edo gehiago udalerriko gunerik menditsuenetan.

Landaredia aldatu

Herriaren inguruan jatorrizko 1457 hektarea arte geratzen dira, gizakiaren eragina dela eta, asko degradatu da euren itxura.

"Hiru Hanka" artea aldatu

Hiru hanka artea

Nafarroako naturako monumentua, Quercus Ilex motako arte espeziea da, barrualdea hutsik dauka, eta hiru oinarriren gainean eusten da. Zuhaitzak 1.200 urte inguru dituela uste da, sekula aurkitutako arterik zaharrenetakoa.

Udalerri mugakideak aldatu

Mugakideak hauek dira: Lana (iparraldean); Antzin, Piedramillera eta Sorlada (ekialdean); Mues eta Desoio (hegoaldean); eta Mirafuentes, Nazar eta Zuñiga (mendebaldean).

Ekonomia aldatu

Zerbitzuak aldatu

Antzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitatea, zaborra biltzeaz, ura hornitzeaz eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Mendazan eta eskualdeko beste hainbat herritan.

Demografia aldatu

Mendazako biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 21 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %6,50 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika aldatu

Udaletxea aldatu

Mendazako udaleko idazkaria Zuñigako idazkari ere bada.

HELBIDEA: Arriba kalea, 1

Udal hauteskundeak aldatu

Azken urteetan Mendazako alkateak Nafarroako Herriaren Batasuneko kideak izan dira. 2007an Javier Ángel López de Dicastillo Sanz aukeratu zuten; alderdiak lau zinegotzi lortu zituen, eta hortaz, gehiengo osoa udalean. Baliogabeko botoak zortzi izan ziren (emandako guztien %3,94) eta boto zuriak hamasei (%8,21). Abstentzioa %32,11koa izan zen.

**Mendazako Udala (2007)**
Alderdia	Botoak	Zinegotziak
UPN	102	4
Agrupación Electoral Independiente	77	3

2011ko udal hauteskundeetan alderdi bereko Jesús Gambra aukeratu zuten alkate; aurkeztutako zerrenda bakarra UPNkoa (108 boto eta 7 zinegotziak) izan zen.

Alkateak aldatu

Hauek izan dira Mendazako azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
Pedro Jesus Alecha Berruete^[4]	1979	1983	Agrupacion de Electores de Mendaza
Antonio Martinez Martinez^[4]	1983	1987	Agrupacion Electoral San Valentin
	1987	1991
	1991	1995
	1995	1999
	1999	2003
	2003	2007
Javier Angel Lopez de Dicastillo Sanz	2007	2011	UPN
Jesus Gambra Zubiria	2011	2015	UPN
Javier Senosiain Paternain^[5]	2015	2019	UPN
Javier Senosiain Paternain^[5]	2019	Jardunean	Agrupacion Electoral La Berrueza^[6]

Garraioa aldatu

Araba Bus sareko lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
6	Gasteiz (geltokia)	Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza)	Lizarra (geltokia)

Kultura aldatu

Euskara aldatu

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Mendaza eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %6,43k zekien euskaraz hitz egiten.