Marta Lamas Encabo (Mexiko Hiria, 1947) Mexikoko antropologoa eta zientzia politikoetako irakaslea da Mexikoko Institutu Teknologiko Autonomoan (ITAM) eta irakaslea / ikertzailea Mexikoko Unibertsitate Autonomo Nazionalean, Genero Ikerketa eta Ikerketen Zentroari (CIEG) atxikita. ). Mexikoko feminista nabarmenetako bat da eta liburu ugari idatzi ditu diskriminazioa murrizteko helburuarekin, feminismoari, generoari, prostituzioari eta abortuari buruzko diskurtso publikoa irekiz. 1990az geroztik, Lamasek Latinoamerikako aldizkari feminista garrantzitsuenetako bat zuzendu du, Debate Feminista . [1] Bakearen Nobel sarirako izendatu zuten 2005ean. [2] 2017an " Doctor honoris causa genero ikuspegiarekin" saria jaso zuen Oaxacako Unibertsitateak emana (Mexiko). [3]

Marta Lamas

Bizitza
JaiotzaMexiko Hiria, 1947 (76/77 urte)
Herrialdea Argentina
 Mexiko
Hezkuntza
HeziketaNational School of Anthropology and History (en) Itzuli
Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoa
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakantropologoa, emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea, aktibista, idazlea eta kazetaria
Enplegatzailea(k)Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoa
Instituto Tecnológico Autónomo de México (en) Itzuli

Biografia aldatu

Marta Lamas 1947an jaio zen Mexiko Hirian, guraso argentinarren alaba. Etnologia ikasi zuen Antropologia eta Historia Eskola Nazionalean eta, ondoren, masterra eta doktoregoa egin zituen antropologian Mexikoko Unibertsitate Autonomo Nazionaleko Ikerketa Antropologikoen Institutuan. [4]

Kazetaritza lana aldatu

1976an Fem aldizkari feminista sortu zuen talde lanean, Mexikoko lehen aldizkari feminista, eta 1987an La Jornada egunkarian Mexikoko egunkari bateko lehen gehigarri feminista txertatzen lagundu zuen: "Doble Jornada". [4] 1990ean Debate Feminista sortu zuen, teoria feminista akademikoa mugimendu honetako aktibisten praktikekin lotzeko xedea duen argitalpena , gizonezkoen lankidetza ere baduelarik. Argitalpenak zubi gisa funtzionatzen du mugimenduan ideiak eztabaidatzeko eta jendaurrean nola aurkez daitezkeen ebaluatzeko. [5] Debate Feminista Latinoamerikako aldizkari nagusietako bat bihurtu da bere arloan. La Jornada egunkariko kide sortzailea, Proceso aldizkariko eta Espainiako El País egunkariaren [6] zutabegilea eta El Processo eta Diario Monitor egunkarietako editorial idazlea ere izan zen. [7] Lamasek liburu ugari idatzi ditu eta idazle feminista oparoa da.

Aktibismoa aldatu

1990ean, Semillas, Sociedad Mexicana Pro Derechos de la Mujer, AC sortu zuen, hau da, emakumeak aukera gutxiago dituzten beste emakume batzuei laguntza ematen dien erakundea da. Taldeak kooperatibak eta mikroenpresak babesten ditu eta emakumeek dituzten arazoak lantzen dituzten laguntza zentroak eta lantaldeak eskaintzen ditu, giza eskubideen ingurukoak barne. Erakundeak kapitulu batzuk ditu Mexikoko 31 estatuetatik 24tan. [4]

1992an, Lamasek Aukeratutako Ugalketari buruzko Informazio Taldea (GIRE) sortu zuen "abortuaren eta ugalketa eta sexu osasunaren eta eskubideen inguruko informazioa ikuspegi bioetikotik, sozialetik eta juridikotik legegile eta prentsara zabaltzeko". [7] Taldearen helburuetako bat abortuaren alde edo kontra zegoenaren eztabaida aldatzea zen eta horren ordez nork erabaki behar zuen argitzea. Lamasek adierazi zuen hori Mexikoko abortuaren eztabaidaren aurrerapenean funtsezko aldaketa izan zela. [4]

Mugimendu feministak, Lamasek gidatuta, 38 urtez lan egin ondoren, 2007an Nazioko Justizia Gorte Gorenak haurdunaldiaren lehen 12 asteetan eragindako abortuak despenalizatu zituen Mexikon. GIREko abokatuek legedia idazten eta legearen defentsa koordinatzen lagundu zuten, konstituzioaren aurkakoa zela salatzen zuten auzien aurka. Marta Lamasek deklaratu zuen epaitegian Auzitegi Gorenean. [7]

Hezkuntza eta ikerketa jarduerak aldatu

Lamas Mexikoko Instituto Tecnológico Autónomo (ITAM) [7] zientzia politikoetako irakaslea da eta Mexikoko Unibertsitate Autonomoko Unibertsitateko irakasle / ikertzailea Genero Ikerketa eta Ikerketetarako Zentroari (CIEG) atxikita dago. Kultura Ekonomikoko Funtsaren Antropologiako Editorial Batzordeko eta Mexikoko Zientzia eta Teknologia Kontseilu Nazionaleko Ikerlarien Sistema Nazionaleko kide da . [8]

2000. urtean, Instituto de Liderazko Simone de Beauvoir sortu zuen, [7] gizarte zibileko erakunde feminista, lider sozialak garatzeko helburuarekin. Adierazitako eginkizuna "eskubideen eta askatasunen gizarte demokratikoa eraikitzen laguntzea da, ezagutzaren, berrikuntzaren eta konpromiso soziala duten eta generoaren eta kulturarteko ikuspegia duten liderrak trebatuz". [9]

Lanak aldatu

Liburuak aldatu

  • La Bella (in)diferencia (1991) —coautora—
  • Para entender el concepto de género (1998)
  • Cidadania e feminismo (1999) —compilación en portugués—
  • Diversidad cultural y tolerancia (2000)
  • Ciudadanía y feminismo: compilación de ensayos aparecidos en Debate feminista (2001) —compilación—
  • Política y reproducción. Aborto: la frontera del derecho a decidir (2001)
  • Cuerpo: diferencia sexual y género (2002)
  • El género la construcción cultural de la diferencia sexual (2003) —compilación—
  • Feminismo: transmisiones y retransmisiones (2006)
  • Miradas feministas sobre las mexicanas del siglo XX (2007) —compilación—
  • Feminism: Transmissions and Retransmissions (2011) —en inglés—
  • Cuerpo, sexo y política (2014)
  • El largo camino hacia la ILE. Mi versión de los hechos (2015)
  • El fulgor de la noche: el comercio sexual en las calles de la Ciudad de México (2017)
  • La interrupción legal del embarazo: el caso de la Ciudad de México (2017)
  • Acoso: ¿denuncia legítima o victimización? (2018)
  • Comercio sexual y discursos sobre trata en México: investigaciones, experiencias y reflexiones (2018) -coordinación-

Erreferentziak aldatu

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu