Manex ardi burubeltz
Manex ardi burubeltza Euskal Herriko bertako ardi arraza bat da. Hainbatentzat ordea ardi hau ez da aparteko arraza, ardi latxaren mota bat baizik[1]. Iturri ezberdinen arabera honen inguruko iritzi ezberdinak daude. Frantziar Administrazioak bertako arrazatzat jotzen du, ardi latxetik aparte.
| Manex ardi burubeltza | |
|---|---|
| Ardi arraza | |
 | |
| Espeziea | Ovis aries |
| Jatorria |  Euskal Herria |
| Egoera FAOren arabera | ez dago arriskuan |
Ezaugarriak aldatu
Iletsua da, eta adarrak dituzte bai arrek, baita emeek ere. Kolore zuria dute nagusiki; gorputza zuria eta hanka, lepoa eta burua beltzak. Landatar arraza da. Ardi gogorra, Pirinioetako larre urrietan ondo moldatzen dena. Bereziki esnetarako erabiltzen da; beste ardi arraza batzuen esnearekin batera, Ossau-Iratiko gazta egiteko erabiltzen da.
Manex ardi burubeltza manex ardiaren azpimotatzat jo izan da, beste azpimota manex ardi burugorria izanik, baina biak arraza bereizitzat jotzen dira gaur egun. Lehen aipatu den bezala, Iparraldeko eta Nafarroako manex ardiak ardi latxaren oso senide hurbilak dira.
Hedapena aldatu
Arraza Euskal Herriko Iparraldean dago hedatuta bereziki, baina baita Bearnon eta Nafarroa Garaiko zenbait ibarretan ere: Aezkoan, Erron eta Baztanen, Esteribarren eta Ultzaman. Izan ere, garai batean —eta, neurri txikiagoan, gaur egun ere— neguan trashumantzia egiten zuten. Aezkoako manex ardiek Lapurdiko behe lurretan igarotzen zuten negua, gero udaberrian goi Bortuetara itzultzeko. Horregatik, ardi arraza berberak dira toki horietan. Hainbat adituentzat Ipar Euskal Herriko Manex ardiak ardi latxa beraren barietateak baina ez dira. Hala ere ofizialki arraza ezberdintzat hartzen dituzte sailkapen ofizialek.
Erreferentziak aldatu
Ikus, gainera aldatu
- Aari, Euskal mitologian ardiari buruzko kontuak jakiteko.
- Martak
Kanpo estekak aldatu
- (Frantsesez) Manex ardi burubeltzaren fitxa, Frantziako Baliabide Genetikoen Bulegoaren webgunean.
- Manex ardi burubeltzen Urepelgo hazle biren web-orria[Betiko hautsitako esteka], Euskal Herriko Xerriaren Elkartearen webgunean.
Datuak: Q3285633
Multimedia: Black Head Manech / Q3285633
