Luis XI.a Frantziakoa
Luis XI.a Frantziakoa (Bourges, 1423ko uztailaren 3a - Plessis-lèz-Toursko jauregia, La Riche, 1483ko abuztuaren 30a), Zuhurra (frantsesez: le Prudent) ezizenaz ezaguna, 1461-1483 bitartean Frantziako erregea izan zen.
Luis XI.a Frantziakoa | |||
---|---|---|---|
1461eko uztailaren 31 - 1483ko irailaren 8a ← Karlos VII.a Frantziakoa - Karlos VIII.a Frantziakoa → | |||
Bizitza | |||
Jaiotza | Bourges, 1423ko uztailaren 3a | ||
Herrialdea | Frantzia | ||
Heriotza | Château de Plessis-lez-Tours (en) , 1483ko abuztuaren 30a (60 urte) | ||
Hobiratze lekua | Basilica of Our Lady, Cléry (en) | ||
Heriotza modua | berezko heriotza: istripu zerebrobaskularra | ||
Familia | |||
Aita | Karlos VII.a Frantziakoa | ||
Ama | Marie of Anjou | ||
Ezkontidea(k) | Margaret Stewart, Dauphine of France (en) (1436ko ekainaren 24a - 1445eko abuztuaren 16a) Karlota Savoiakoa (1451ko martxoaren 9a - 1483ko abuztuaren 30a) | ||
Bikotekidea(k) | |||
Seme-alabak | |||
Haurrideak | |||
Leinua | Valois leinua | ||
Hezkuntza | |||
Hizkuntzak | frantses ertaina | ||
Jarduerak | |||
Jarduerak | politikaria | ||
Jasotako sariak | ikusi
| ||
Sinesmenak eta ideologia | |||
Erlijioa | Erromatar Eliza Katolikoa | ||
Biografia
aldatuKarlos VII.a eta Maria Anjoukoa izan zituen gurasoak. 1440an aitaren aurka matxinatu zen Praguerie deitutako jaun-matxinadan. Barkatu egin zion aitak eta Dauphiné aldera bidali zuen gobernari. 1455ean aitaren aurka jo zuen berriro eta Filipe III.a Borgoinako dukearen babesa behar izan zuen.
1461ean errege koroatua izan ondoren jaun nobleen aurka jo zuen, baina haien baldintza asko onartu behar izan zituen, anaia Karlos Berrykoari bereziki. 1466an Borgoinako eta Bretainiako dukeak matxinatu zitzaizkion. 1468an preso hartu zuen Karlos Borgoinakoak eta, Champagne Karlos Berrykoaren eskuetan ezarri eta Liejako altxamenduaren aurkako errepresioan parte hartuko zuelako agindua eman arte ez zuen aske utzi.
1475ean Picquignyko bakea sinatu zuen Eduardo VI.a Ingalaterrako erregearekin, Ehun Urteko Gerrari amaiera emateko, eta haren laguntzaz borrokatu zen jaurerri batzuen aurka (Armagnac, Alençon, Saint-Pol, Nemours). 1472an, Karlos Borgoinakoak Pikardian sartu baina huts egin zuen Beauvaisen. 1477an hil zen Borgoinako dukea eta Luis XI.ak, oinordekotzan lortu ez zuen arren, Borgoinaz jabetu zen 1482ko Arrasko hitzarmenean. Era berean, Anjou, Maine eta Proventza Frantziako koroaren mende geratu ziren 1480-1481 urteetan.
Luis XI.a izan zen Frantzia modernoko lehen errege handia; politikari eta militar trebeak hartu zituen eta errege aginpidea sendotu zuen, Frantziako erresumaren mugak guztiz zabaldu zituen (bere agintaldian bermatu zen Frantziako koroaren agintea Lapurdin eta Zuberoan), zentralizatu zituen justizia eta armada, parlamentuak (erregeari loturiko instituzio eragileak) sortu zituen Grenoblen, Bordelen eta Dijonen, eta bultzada handia eman zion ekonomia alorrari. Karlos VIII.a semea izan zuen ondorengo.
Ezkontza eta seme-alabak
aldatuLuis 1436an Margarita Eskoziakoarekin ezkondu zen. Ez zuten seme-alabarik izan. 1451an Karlota Savoiakoarekin ezkondu eta zortzi seme-alaba izan zituzten:
Genealogia
aldatuErreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/07/12 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Aurrekoa Karlos VII.a Frantziakoa |
Frantziako erregea 1461-1483 |
Ondorengoa Karlos VIII.a Frantziakoa |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Luis XI.a Frantziakoa |