Los Muertos uhartea
Los Muertos uhartea (euskaraz: «Hildakoen uhartea»)[1] Baker ibaiak izen bereko ubidera isurtzean sortzen duen deltaren parte den uhartea da. Tortel kala txikitik hiru kilometro ipar-mendebaldera dago, Aysén eskualdean. Bere izena 1906an Sociedad Explotadora del Baker enpresak kontratatu zituen txiloetar langileek, abandonuaren eta ondorioz kanpamentuan eragin zuen gosete eta osasun krisiaren ondorioz hildako lankideak lurperatzeko sortutako hilerri bat dagoelako zor dio. Hilerriak guztira hildako 59 langileren 34 hilobi ditu, beste 25ak Bajo Pisaguako langile kanpamendutik gertuago dagoen beste leku batean lurperatuta egongo ziren, baina orain arte ezezaguna. [2] Uhartea Txileko monumentu historikoa da, 2001eko maiatzaren 23ko dekretu bidez izendatua [1]
| Los Muertos uhartea | |
|---|---|
| Mota | kultura ondasun |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 47°46′48″S 73°33′47″W / 47.7801°S 73.563°W |
| Estatu burujabe |  Txile |
| Eskualdea |  Aisén eskualdea |
| Probintzia | Capitán Prat probintzia |
| Txileko komuna | Tortel |
Historia aldatu
1906ko neguan uhartean lurperatu zituzten Sociedad Explotadora del Baker enpresako 34 langileren gorpuzkiak, 1904az geroztik Bakerren basogintza eta abeltzaintza ustiapenerako finkatu zen enpresa. [2] Langileak Chiloé artxipelagoan kontratatzen ziren gehienbat, non Patagonian sasoiko lanak egiteko ohitura zegoen.
Langile hauen heriotzaren arrazoiei buruzko hainbat teoria daude, hedatuena 1906ko neguan goseak edo eskorbutoak eragindako heriotza izan zen, sei hilabete inguru lanean aritu ostean ontzi batek lekutik ateratzeko zain zeuden bitartean. (1905eko abendutik 1906ko maiatzera) altzifrearen egur erauzketan. [3] Tragedia hau 1906ko iraila eta azaroa bitartean Puerto Montt eta Chiloeko prentsan zabalkunde handia izan zuen, nahiz eta gero batzuek bigarren mailara utzi zutela Txileko erakundeek, haien agintariek garai hartako langile mugimenduak mesfidantzaz ikusten baitzituzten. [2]
Hilerrian, oraindik ere 34 altzifre gurutzeak gordetzen dira, baita geroagoko ehorzketa bat ere (1911. urtea), eta horren inguruko informazio gehiago ez dakigu.
Monumentu Historiko hau kontserbaziorako eta bisitarientzako sarbidea izateko esku hartu da, Txileko Estatuak diru kopuru garrantzitsua inbertituz. Uhartearen iparraldeko aurrealdean euste lanak egin ziren, Baker ibaiaren korronteak eragindako higadura geldiarazteko; eta pasabide zirkuitu bat ere sortu zen bisitarien sarbide antolaturako.
2016an, Torteleko I. Udalak baliabideak kudeatu zituen Ayséngo Aldundian, bertan hildako eta lurperatutako langileen omenezko Oroigarri bat egiteko. Oroigarri hori altzifrez egin zuen Augusto Hernández Aguilante Torteleko artisau-artistak.
Herri-kulturan aldatu
Tragedia hau La tragedia obrera de Bajo Pisagua. Río Baker, 1906 liburuaren elementu nagusia da, Mauricio Osorio Pefaur ikerlariak idatzia, eta 2015ean argitaratua [2]
Interpretazio maila libreago batean, Los Muertos uhartea Chiloé artxipelagoarekin lotuta agertzen da Txileko filmean ...Y de pronto el amanecer (2018), Silvio Caiozzik zuzendua.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «Declara Monumento Histórico Isla de Los Muertos» www.monumentos.cl 23 de mayo de 2001.
- ↑ a b c d Coñuecar, Ivonne. (6 de enero de 2016). Investigador revela misterio en la tragedia que le dio el nombre a la Isla de los Muertos del Río Baker. .
- ↑ Consejo de Monumentos Nacionales. Isla de los Muertos. .
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q25406994
