Lintzoain

Erroibarko kontzejua eta herriburua, Nafarroa Garaian
Artikulu hau Erroibarreko herriburuari buruzkoa da; Lizoainibarreko herriburua gaitzat duena beste hau da: «Lizoain (kontzejua)»

Lintzoain[1][a] Erroibar udalerriko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Auñamendi eskualdean.

Lintzoain
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Lintzoain.jpg
Lintzoaingo ikuspegia Donejakue bidetik

Lintzoaingo armarria.svg
Armarria

Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaAuñamendi
UdalerriaErroibar
Administrazioa
Motakontzeju
Izen ofizialaLintzoaingo armarria.svg  Lintzoain
Posta kodea31696
Herritarralintzoaindar
Geografia
Azalera6,58 km²
Garaiera749 metro
Distantzia32,9 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria67 (2020: Green Arrow Up.svg 2)
Dentsitatea10,18 bizt/km²

Erroibarko herriburua da. 2020. urtean 67 biztanle zituen.

Bertako biztanleak lintzoaindarrak dira.

IzenaAldatu

Lintzoain beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Linçoayn (1245)
  • Liçoayn (1267)
  • Linçoan (1268)
  • Linçoanh (1278)
  • Liçasoayn (1280)
  • Linzoain (1534)
  • Linçoain (1649)
  • Linzuain (1693)
  • Luicoain (1829)

EtimologiaAldatu

Mikel Belaskoren arabera, Lintzoain izena herria pertsona baten jabetzakoa izatetik dator. Pertsonari Li(n)zo edo antzeko zerbait deituko litzaioke, eta -ain amaiera (propietatea adierazten duen atzizkia).[3]

Benito Urtasunen arabera, erromes atzerritarrek, XIII. mendean, Lintzoain Mauburguet deitu zuten, "hiri txarra" esan nahi duena, Orreagako Burguaren (egungo Auritz) aurka.

Julio Caro Barojaren arabera, zalantza askorekin bada ere, Li(n)zo pertsonak Linteus erromatar izena aipatzen du.

Arturo Kanpionen arabera, Lintzoain izena linzur euskal ahotsekin lotuta dago, "uretako parajea" esan nahi duena, eta linzu, goroldioa, berdexka esan nahi duena. "azuazalaren gaina" jatorriarekin ere lotzen du.

EzaugarriakAldatu

ArmarriaAldatu

Lintzoaingo armarriak honako blasoi hau du:[4]

« Hondo urdin batez eta aurrean hiru zuhaitzez osatuta dago, horietako erdikoa albokoak baino handiagoa da. »

Armarria Goitiko Alorra izeneko parajetik dator, herriaren inguruan. Mendixka txiki bat da, landaretza txikia duena, batez ere zuhaixkak. Muinoaren goialdean hiru zuhaitz daude, herriko armarrirako erabiltzen direnak. Gaur egun, hiru zuhaitz horiek beste hiru erditu dituzte; beraz, gaur egun sei zuhaitz daude, eta ez hiru.

GeografiaAldatu

Lintzoain Erroiberran dago.

Ingurune naturala eta klimaAldatu

Erroiberraren azalera handia dela eta bi klima ezberdin daude, iparraldeko klima azpiatlantiarra, pagadi ugari eta urte osoko prezipitazioekin, eta hegoaldeko klima azpimediterraneoa, basa pinuekin eta uda garaiko bi hilabete idorrekin. Urteko batez besteko prezipitazioak 1 200 mm dira hegoaldean, eta 2 000 mm ibarraren iparraldean. Batez besteko tenperatura 7 eta 10 gradu bitartekoa da.

Urteroko egun euritsuak 120 izaten dira ibarraren hegoaldean eta 140-150 egun iparraldean. Gunerik menditsuenetan egun euritsuak 150 baino gehiago izan daitezke.

Estazio meteorologikoakAldatu

Erroiberran dagoen Aurizperri kontzejuan, itsasoaren mailatik 871 metrora, Nafarroako Gobernuak 1972an jarritako estazio meteorologikoa dago. [5] Gainera, 1975an, beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen Erro kontzejuan, itsasoaren mailatik 672 metrora.[6] Erroko estazioa da Lintzoainerako balio egokienak ematen dituena, hurbilen dagoena baita.


      Datu klimatikoak (Erro, 1975-2020)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 18.0 21.0 23.0 26.0 32.0 37.0 39.0 40.0 36.0 28.0 22.0 20.0 40.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 6.8 7.9 11.0 12.8 17.4 21.5 24.2 24.7 21.1 16.4 10.6 7.6 15.2
Batez besteko tenperatura (ºC) 2.8 3.4 6.0 7.7 11.7 15.6 18.0 18.1 14.7 11.0 6.5 3.6 9.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) -1.3 -1.1 1.1 2.6 6.1 9.6 11.8 11.6 8.2 5.6 2.3 -0.5 4.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -9.2 -8.1 -5.0 -2.5 0.0 3.1 5.7 4.8 1.8 -1.4 -5.0 -8.3 -2.0
Batez besteko prezipitazioa (mm) 134.1 121.5 116.4 142.7 102.5 63.9 53.6 52.8 81.4 123.0 156.3 153.4 1301.6
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 71.5 63.5 67.4 59.9 60.0 60.0 61.3 100.0 110.0 86.8 83.5 88.0 110.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 13.5 11.9 12.4 15.1 14.6 9.8 7.0 7.6 9.3 13.1 14.2 14.4 142.8
Elur egunak (≥ 1 mm) 3.0 4.0 3.0 2.1 0.3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 1.4 2.1 15.9
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[7]

HirigintzaAldatu

AuzoakAldatu

Herriak 2 auzo ditu:[8]

  • Gaineko auzoa
  • Peko auzoa

KaleakAldatu

Herriak 2 kale ditu:[8]

EtxeakAldatu

Herriak 40 etxe ditu:[8]

  • Argiñena
  • Saraieta
  • Martxantxeko borda
  • Etxe-txuria
  • Primorena
  • Alkatrenia
  • Maixternia
  • Martxantx
  • Etxeberria
  • Falantxobiskar
  • Burtxikin
  • Gastearena
  • Kaserna
  • Ernautenia
  • Baltegia
  • Sastrearena
  • Obarena
  • Donerromanenea
  • Aldaia
  • Abaldegia
  • Petronila
  • Juanpelipenia
  • Etxaurralde
  • Antonena
  • Atanaxia
  • Juanzernin
  • Larraina
  • Biskaralde
  • Elizabiskar
  • Etxeondoa
  • Mangrexi
  • Elizaldea
  • Motxana
  • Juanxergina
  • Ekain

HistoriaAldatu

Jaurerriaren antzinako lekua, 1280an, urtean 191 soldatako petxu bat zor zuela esan ohi dut.

XIX. mendearen lehen erdira arte, Erroibarko alkateak gobernatzen zuen, berari zegokion jurisdikzio zibila, nahiz eta ekonomikoa bailarako bertako diputatuena eta herriko erregidoreena zen, txandaka auzotarren artean izendatzen zirenak (hogei 1847an). Egun hartan, Bizkarreta eskolara joaten ziren haurrek tokiko bideak baino ez zituzten, eta Auritzetik eramaten eta ekartzen zuten posta. XX. mendearen hasieran landa kutxa bat eratu zen.

DemografiaAldatu

2020an 67 biztanle zituen Lintzoainek.[9]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
58 54 48 48 47 49 53 53 58 65 68 65 64 63 63 63 65 67 64 65 67

GarraioaAldatu

Autobuses Artieda autobus konpainiak Erroibar Iruñekin batzen du. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:

KulturaAldatu

EuskaraAldatu

Lintzoaingo Santiago Presto[10] (Ahotsak[11] proiekturako)

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erroibarko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinio ibarretik Esteribar eta Artzibar ibarrekin hitz egiten zena.[12]

Koldo Zuazok, 2010ean, Erroiberrak nafarrera euskalkian sailkatu zituen.[13]

Ibarra honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak ditu. Horregatik sailkatzen da Erroibarrera azpieuskalkian. Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Erroibarko mintzaira zaharra oso hiztun gutxik dakite. 2007ko udazkenean, 4 euskaldun behintzat baziren Zilbetin, Lintzoainen eta Uretan, baina horietako bat besterik ez zen 50 urtetik beherakoa.[14]

Euskararen Foru LegeaAldatu

Sakontzeko, irakurri: «Euskararen Foru Legea»

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Erroibar eremu euskalduneko udalerria da. 2001eko erroldan, herritarren % 24,01ek zekien euskaraz.

JaiakAldatu

  • Done Saturdiko jaiak: irailaren lehen asteburuan

Ondasun nabarmenakAldatu

Lintzoaindar ospetsuakAldatu

IrudiakAldatu

OharrakAldatu

  1. ↑ /lint͡s̻uáiɲ/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban

ErreferentziakAldatu

  1. ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. ↑ «Lintzoain - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. ↑ Belasko, Mikel. Lintzoain. (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  4. ↑ Otazu Ripa, Jesús Lorenzo. (D.L. 1977). Heraldica municipal, merindad de Sangüesa (I) : Abaurrea-Izalzu. Diputación Foral de Navarra, Dirección de Turismo, Bibliotecas y Cultura Popular ISBN 84-235-0076-4. PMC 911388951. (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  5. ↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Aurizperri» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  6. ↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Erro» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  7. ↑ Erroko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
  8. ↑ a b c Erroibarko Udala. Lintzoaingo planoa
  9. ↑ «Lintzoain» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  10. ↑ «Presto Sario, Santiago - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
  11. ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
  12. ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
  13. ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
  14. ↑ «Erroibar - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-10-01).

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lintzoain&oldid=8687696"(e)tik eskuratuta