Lintzoain
Lintzoain[1][a] Erroibar ibarreko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioak eskualdean.
Lintzoain | ||
---|---|---|
![]() | ||
![]() Lintzoaingo ikuspegia Donejakue bidetik | ||
| ||
![]() | ||
Kokapena | ||
Herrialdea | ![]() | |
Eskualdea | Pirinioak | |
Udalerria | Erroibar | |
Administrazioa | ||
Mota | kontzeju | |
Izen ofiziala | ![]() | |
Burua (2019-2023) | Jesus Francisco Urbelz Inda (kontzejuburua) | |
Posta kodea | 31696 | |
Herritarra | lintzoaindar | |
Geografia | ||
Koordenatuak | 42°57′46″N 1°26′15″W / 42.9628°N 1.4374°W | |
Azalera | 6,58 km² | |
Garaiera | 749 metro | |
Distantzia | 32,9 km (Iruñetik) | |
Demografia | ||
Biztanleria | 67 (2020: ![]() | |
Dentsitatea | 10,18 bizt/km² |
Pirinioak eskualdeko eskualdeburua eta Erroibarko ibarburua da. 2020 urtean 67 biztanle zituen.
Bertako biztanleak lintzoaindarrak dira.
Donibanetik | ![]() |
Donejakue bidea Nafar bidea |
Donejakuera | ||||
Bizkarreta (1,9 km) |
![]() |
Lintzoain | ![]() |
Erroko gaina (4,5 km) | |||
Izena aldatu
Lintzoain toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Linçoayn (1245)
- Liçoayn (1267)
- Linçoan (1268)
- Linçoanh (1278)
- Liçasoayn (1280)
- Linzoain (1534)
- Linçoain (1649)
- Linzuain (1693)
- Luicoain (1829)
Etimologia aldatu
Mikel Belaskoren arabera, Lintzoain izena herria pertsona baten jabetzakoa izatetik dator. Pertsonari Li(n)zo edo antzeko zerbait deituko litzaioke, eta -ain amaiera (propietatea adierazten duen atzizkia).[3]
Benito Urtasunen arabera, erromes atzerritarrek, XIII. mendean, Lintzoain Mauburguet deitu zuten, "hiri txarra" esan nahi duena, Orreagako Burguaren (egungo Auritz) aurka.
Julio Caro Barojaren arabera, zalantza askorekin bada ere, Li(n)zo pertsonak Linteus erromatar izena aipatzen du.
Arturo Kanpionen arabera, Lintzoain izena linzur euskal ahotsekin lotuta dago, "uretako parajea" esan nahi duena, eta linzu, goroldioa, berdexka esan nahi duena. "azuazalaren gaina" jatorriarekin ere lotzen du.
Ezaugarriak aldatu
Armarria aldatu
Lintzoaingo armarriak honako blasoi hau du:[4]
« | Hondo urdin batez eta aurrean hiru zuhaitzez osatuta dago, horietako erdikoa albokoak baino handiagoa da. | » |
Armarria Goitiko Alorra izeneko parajetik dator, herriaren inguruan. Mendixka txiki bat da, landaretza txikia duena, batez ere zuhaixkak. Muinoaren goialdean hiru zuhaitz daude, herriko armarrirako erabiltzen direnak. Gaur egun, hiru zuhaitz horiek beste hiru erditu dituzte; beraz, gaur egun sei zuhaitz daude, eta ez hiru.
Geografia aldatu
Lintzoain Erroiberran dago.
Ingurune naturala eta klima aldatu
Erroiberraren azalera handia dela eta bi klima ezberdin daude, iparraldeko klima azpiatlantiarra, pagadi ugari eta urte osoko prezipitazioekin, eta hegoaldeko klima azpimediterraneoa, basa pinuekin eta uda garaiko bi hilabete idorrekin. Urteko batez besteko prezipitazioak 1 200 mm dira hegoaldean, eta 2 000 mm ibarraren iparraldean. Batez besteko tenperatura 7 eta 10 gradu bitartekoa da.
Urteroko egun euritsuak 120 izaten dira ibarraren hegoaldean eta 140-150 egun iparraldean. Gunerik menditsuenetan egun euritsuak 150 baino gehiago izan daitezke.
Estazio meteorologikoak aldatu
Erroiberran dagoen Aurizperri kontzejuan, itsasoaren mailatik 871 metrora, Nafarroako Gobernuak 1972an jarritako estazio meteorologikoa dago. [5] Gainera, 1975an, beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen Erro kontzejuan, itsasoaren mailatik 672 metrora.[6] Erroko estazioa da Lintzoainerako balio egokienak ematen dituena, hurbilen dagoena baita.
Datu klimatikoak (Erro, 1975-2020) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 18.0 | 21.0 | 23.0 | 26.0 | 32.0 | 37.0 | 39.0 | 40.0 | 36.0 | 28.0 | 22.0 | 20.0 | 40.0 |
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 6.8 | 7.9 | 11.0 | 12.8 | 17.4 | 21.5 | 24.2 | 24.7 | 21.1 | 16.4 | 10.6 | 7.6 | 15.2 |
Batez besteko tenperatura (ºC) | 2.8 | 3.4 | 6.0 | 7.7 | 11.7 | 15.6 | 18.0 | 18.1 | 14.7 | 11.0 | 6.5 | 3.6 | 9.9 |
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | -1.3 | -1.1 | 1.1 | 2.6 | 6.1 | 9.6 | 11.8 | 11.6 | 8.2 | 5.6 | 2.3 | -0.5 | 4.7 |
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -9.2 | -8.1 | -5.0 | -2.5 | 0.0 | 3.1 | 5.7 | 4.8 | 1.8 | -1.4 | -5.0 | -8.3 | -2.0 |
Batez besteko prezipitazioa (mm) | 134.1 | 121.5 | 116.4 | 142.7 | 102.5 | 63.9 | 53.6 | 52.8 | 81.4 | 123.0 | 156.3 | 153.4 | 1301.6 |
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 71.5 | 63.5 | 67.4 | 59.9 | 60.0 | 60.0 | 61.3 | 100.0 | 110.0 | 86.8 | 83.5 | 88.0 | 110.0 |
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 13.5 | 11.9 | 12.4 | 15.1 | 14.6 | 9.8 | 7.0 | 7.6 | 9.3 | 13.1 | 14.2 | 14.4 | 142.8 |
Elur egunak (≥ 1 mm) | 3.0 | 4.0 | 3.0 | 2.1 | 0.3 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 1.4 | 2.1 | 15.9 |
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[7] |
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Hirigintza aldatu
Auzoak aldatu
Herriak 2 auzo ditu:[8]
- Gaineko auzoa
- Peko auzoa
Kaleak aldatu
Herriak 2 kale ditu:[8]
- Done Saturdi karrika
- Frantziako errepidea
Etxeak aldatu
Herriak 40 etxe ditu:[8]
- Argiñena
- Saraieta
- Martxantxeko borda
- Etxe-txuria
- Primorena
- Alkatrenia
- Maixternia
- Martxantx
- Etxeberria
- Falantxobiskar
- Burtxikin
- Gastearena
- Kaserna
- Ernautenia
- Baltegia
- Sastrearena
- Obarena
- Zurrupa
- Aldaia
- Abaldegia
- Petronila
- Juanpelipenia
- Etxaurralde
- Antonena
- Atanaxia
- Juanzernin
- Larraina
- Biskaralde
- Elizabiskar
- Etxeondoa
- Mangrexi
- Elizaldea
- Motxana
- Juanxergina
- Ekain
Historia aldatu
Jaurerriaren antzinako lekua, 1280an, urtean 191 soldatako petxu bat zor zuela esan ohi dut.
XIX. mendearen lehen erdira arte, Erroibarko alkateak gobernatzen zuen, berari zegokion jurisdikzio zibila, nahiz eta ekonomikoa bailarako bertako diputatuena eta herriko erregidoreena zen, txandaka auzotarren artean izendatzen zirenak (hogei 1847an). Egun hartan, Bizkarreta eskolara joaten ziren haurrek tokiko bideak baino ez zituzten, eta Auritzetik eramaten eta ekartzen zuten posta. XX. mendearen hasieran landa kutxa bat eratu zen.
Demografia aldatu
2020 urteko erroldaren arabera 67 biztanle zituen Lintzoainek.[9]
2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
58 | 54 | 48 | 48 | 47 | 49 | 53 | 53 | 58 | 65 | 68 | 65 | 64 | 63 | 63 | 63 | 65 | 67 | 64 | 65 | 67 |
Garraioa aldatu
Autobuses Artieda autobus konpainiak Erroibar Iruñekin batzen du. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:
Politika aldatu
Lintzoaingo kontzejua kontzejuburuak osatzen dute. Egungo kontzejuburua Jesus Francisco Urbelz Inda da.
Kontzejua aldatu
Lintzoaingo kontzejua kontzejuburuak osatzen dute, demokratikoki hautatua. Kontzejuburua Jesus Francisco Urbelz Inda da.
Kontzejuburuak aldatu
2011tik, Lintzoainek 2 kontzejuburu izan ditu:
Kontzejuburu | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera |
Vicente Torrea Larramendi | 2011 | 2015 |
Jesus Francisco Urbelz Inda | 2015 | 2019 |
Jesus Francisco Urbelz Inda | 2019 | jardunean |
Kultura aldatu
Euskara aldatu
Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erroibarko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinio ibarretik Esteribar eta Artzibar ibarrekin hitz egiten zena.[12]
Koldo Zuazok, 2010ean, Erroiberrak nafarrera euskalkian sailkatu zituen.[13]
Lintzoaingo azpieuskalkia erroibarrera da, eta, zehazki, Lintzoaingo aldaera. 2007ko udazkenean, euskaldun bakarra behintzat baziren, 50 urtetik gorakoa.[14]
Euskararen Foru Legea aldatu
Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Erroibar eremu euskalduneko udalerria da. 2001eko erroldan, herritarren % 24,01ek zekien euskaraz.
Jaiak aldatu
- Done Saturdiko jaiak: irailaren lehen asteburuan
Ondasun nabarmenak aldatu
Lintzoaindar ospetsuak aldatu
- Javier Etxeberria (1811-1911), Iruñeko konpartsako txuntxuneroa.
Irudiak aldatu
-
Donejakue bidea peko auzoan
-
Ikuspegia gainetik
-
Herriko etxea N-135aren parean
-
Done Saturdiko eliza gaineko auzoan
-
Peko auzoko kalea
Oharrak aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «Lintzoain - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ Belasko, Mikel. Lintzoain. (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
- ↑ Otazu Ripa, Jesús Lorenzo. (D.L. 1977). Heraldica municipal, merindad de Sangüesa (I) : Abaurrea-Izalzu. Diputación Foral de Navarra, Dirección de Turismo, Bibliotecas y Cultura Popular ISBN 84-235-0076-4. PMC 911388951. (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ .
- ↑ .
- ↑ Erroko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
- ↑ a b c Erroibarko Udala. Lintzoaingo planoa
- ↑ «Lintzoain» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
- ↑ «Presto Sario, Santiago - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-13).
- ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
- ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
- ↑ Euskaltzaindia. Hegoaldeko goi-nafarrera. Erroibarrera.