Leonor de la Cueva y Silva
Leonor de la Cueva y Silva (XVII. mendea - 1705) Espainiako Urrezko Mendeko idazlea izan zen, garaiko poeta aipagarrienetarikoa kontsideratua.
| Leonor de la Cueva y Silva | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Leonor de la Cueva y Silva |
| Jaiotza | Medina del Campo, XVII. mendea |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | 1705 ( urte) |
| Familia | |
| Anai-arrebak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea |
| Genero artistikoa | olerkigintza |
Biografia aldatu
XVII. mendearen hasieran Medina del Campo-n (Valladolid) jaio zen. Bere gurasoak Leonor de Silva eta Agustín de la Rúa ziren, Medina del Campo-ko aitoren seme-alabak. Hainbat anaia izan zituen, horien artean kalonjea zen Jerónimo de la Rúa: Leonorren olerkiak iritsi zaizkigun eskuizkribua gorde zuena izan zen bera.
Francisco de la Cueva antzerkigile ospetsuaren iloba zen eta harreman literarioak izan zituzten.[1]
Ez dago ezkondu zeneko berririk.
Heriotzaren data zehatza ere ez dakigu, nahiz eta heriotzaren erregistroa 1705ean aurkitu.
Lanak aldatu
Poesia lana aldatu
Bere korpus poetikoa osatzen dutenak eskuizkribu bakarrean bildutako berrogeita hamar lan eta inprimatutako hainbat poema dira.
Bere poesian nagusi den gaia maitasun sentimendua da, baina beste batzuk ere jorratu zituen: aitaren eta osabaren heriotza; Medina del Camporen gainbehera; Naturari edo emakumearen edertasunari buruzko deskribapenak.[2]
Bere maitasun poesiek garaiko kanonak jarraitzen zituzten eta egile emakumea zela ezkutatzen zuen. Litekeena da enkarguz egindako poemak izatea eta mugitzen zen literatura zirkuluan egindakoak.
Barrokoaren forma metriko guztiak erabili zituen: sonetoak, lirak, zortzikoak, seikoak eta erromantzeak. Bere erromantzeen artean, horietako bat Juan del Encina idazleak erabilitako sayagués izeneko artzain dialektu burleskoan idatzi zuen.[2]
Nieves Baranda Leturio Espainiar Literatura irakaslearen arabera, maitasunaz ari zenean, gutxitan ematen duela benetako sentimentuez ari zenik, baina kasu horietan tristura nagusi zitzaion (nahiz hori ere joko literarioa izan zitekeen).[1]
Soneto bat eskaini zion Elizabeth Borboikoa erreginaren heriotzari 1645ean eta beste bat 1689an hil zen Maria Luisa de Orleanskoa erreginaren heriotzari.
Garai hartako poeta aipagarrienetakoa izan zen Leonor de la Cueva.
Antzerkia aldatu
Antzerki ekoizpenari dagokionez, bere obra dramatiko bakarra La firmeza en la ausencia izenekoa da. Jatorrizko idatzia gordetzen da Espainiako Liburutegi Nazionalean, nahiz eta badirudien, ez zuela inoiz antzoki batean antzeztua izatea lortu. Antzeztu bazen, Madrilgo etxe partikular batean izango zen.
Napoliko Filiberto erregearen gortean gertatzen jauregiko komedia da. Bere argumentua honakoa da laburki: Armensinda eta don Juan maiteminduta daude; baina Filiberto erregea ere Armensindarekin maiteminduta dago eta, horregatik, don Juan gerrara bidaltzen du. Don Juan urrun dagoen artean, erregeak Armensinda konkistatu nahi du, trikimailu guztiak erabiliz. Hala ere, Armensindak leial eusten dio don Juani. Azkenean, don Juan itzuli egiten da eta erregea printzesa batekin ezkontzen da.[3] Argumentua oso lineala da: emakumearen defentsa egiten du, maitemindutakoan leial eusten diotela eta ez direla aldakorrak esan izan den bezala. Argudio gisa, Antzinateko emakume irmo eta leialen bederatzi adibide izendatzen ditu, emakume eredugarrien eredua jarraituz, "emakumeen eztabaida" deitutakoan parte hartuz.[4] Hala ere, protagonistak ez dira beste garai bereko egile batzuen emakumezkoak bezain independenteak, hala nola, María de Zayas edo Ana Caro de Mallén egileenak.
Ohore drama da, amaiera tragikoa baztertzen badu ere (amaiera zoriontsua dauka). Bi pertsonaia antagoniko jartzen ditu aurrez aurre: alde batetik, Armensinda, emakume babesgabe, zintzo eta bertutetsua eta, bestetik, Filiberto, botere handiko gizona, erregea, loiha eta aldakorra. Egilearen iritzia adierazteko bidea ere bada: sendotasun eza eta inkoherentzia ez direla emakumeen ezaugarriak salatzea, esaten zenaren kontra.[5] Iritzi hori, Armensinda protagonistaren ahoan ipini zuen egileak: errege likitsak garaitzeaz gain, bere maitalearen susmoen aurrean tinko agertzen da.[6]
Bibliografia aldatu
- BIESES, Bibliografía de escritoras españolas
- Huerta, Javier; Peral, Emilio; Urzaiz, Héctor (2005): Teatro español de la A a la Z. Madril: Espasa.
- Janés, Clara (ed.) (2016): Las primeras poetisas en lengua castellana. Madril: Siruela. ISBN 978-84-16854-02-8
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b Caballé (zuz.), Anna. (2003). Por mi alma os digo.. Bartzelna: Círculo de lectores ISBN 9784-226-9863-3...
- ↑ a b Escabias, Juana. (1963). Dramaturgas del Siglo de Oro: guía básica. Madril: Huerga & Fierro Editores ISBN 978-84-941731-5-8..
- ↑ Rodríguez Campillo, María José. (2008). Las implicaturas en el teatro femenino de los siglos de oro (tesis doctoral). Tarragona: Universitat Rovira i Virgili ISBN 978-84-693-8850-1..
- ↑ Lauer, Robert; Voros, Sharon D. (2016). «La firmeza en el ausencia de Leonor de la Rúa Cueva y Silva: De profeminismo a speculum principum» Bulletin of the comediantes. 68-1: 85-101. ISSN 0007-5108..
- ↑ Urban Baños, Alba. (2012). "Porque mujer y mudanza/ nacieron de un parto al fin". La (in)fidelidad en comedias de autoría femenina. Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes, 37-59 or..
- ↑ Ferrer Valls, Teresa. (1998). Peña, Maria de los Reyes ed. Mujer y escritura dramática en el Siglo de Oro: del acatamiento a la réplica de la convención teatral. in: Colección Cuadernos Escénicos 5. Junta de Andalucía-Festival Internacional de Teatro Clásico de Almagro, 11-32. or..
Kanpo estekak aldatu
| Wikitekan badira testuak, gai hau dutenak: Leonor de la Cueva y Silva |
- Ni sé si muero ni si tengo vida sonetoa Biblioteca Virtual Universal deitutakoan.
- La firmeza en la ausencia. Comedia en tres actos. lanaren eskuizkribua Espainiako Biblioteka Nazionalean (BNE)
Datuak: Q5641874
