Leodegundiaren eztei-kanta
Leodegundia Ordoñez printzesa asturiarra Iruñeko Erresumaren gortera ezkondu zen IX. mendean, eta ezteietarako epitalamio edo eztei-kanta bat konposatu zioten. Ale hau gorde da X. mendeko Rodako Kodexean kopiatu zelako, seguruenik Naiaran, orduan Nafarroako Erresumaren parte zelarik. Kodexa gordetzen da gaur egunean Espainiako Real Academia de la Historia delakoan, eta kodexaren amaieran dator, 232. folioaren bi aldeetan.
| Leodegundiaren eztei-kanta | |
|---|---|
| Jatorria | |
| Ezaugarriak | |
Musika notazioa aldatu
Agiria aztertu dutenek notazio musikalak ere aurkitu dituzte lehen ahapaldian. Honek lehen mailako dokumentu historikoa bihurtzen du Epitalamioa, notazioa dakarren Europako Mendebaldeko lehen lanetako bat[1]. Gainerako ahapaldiek ez dute notaziorik, eta horrek adieraziko du seguruenik berdin kantatzekoak zirela guztiak.[2]
Testuaren ezaugarriak aldatu
Hogeita bederatzi ahapaldiz osatuta dago, eta latinez dago idatzia.
Jose Luis Ansorena adituaren iritziz, kantuan birritan aipatzen den tibia forma, txistu formako txirula zahar baten adierazgarri izan daiteke[3].
Aipagarria da nola kantua era berean akrostiko bat den (ikus beherago). Ahapaldi bakoitzeko lehenengo letra hurrenez hurren jarriz gero, esaldi edo akrostiko hori osatzen da; honako esaldia hain zuzen: "Leodegundia pulcra Ordonii Filia", Leodegundia Ordoñoren alaba ederra.
Bertsoetan zein akrostikoan Leodegundiari loreak esaten zaizkion arren, ez dago senargaiaren izenaren aipu bakarra ere. Izatez, ez dakigu seguru nor izan zen Leodegundiaren senarra; Iruñeko errege, seguruenik, baina litekeena da Gartzia Eneko edo Ximeno Iruñekoa izatea.
Epitalamioaren hitzak eta akrostikoa aldatu
.jpg)
.jpg)
L audes dulces fluant tibiali modo:
magnam Leodegundiam Ordonii filiam
exultantes conlaudemus manuque adpiaudamus.
E x genere claro semine regali
talis decet utique nasci proles optima
quae paternum genus ornat maternumque sublimat.
O rnata moribus, eloquiis clara,
crudita litteris sacrisque misteriis,
conlaudetur cantu suaui imniferis uocibus.
D um faties eius rutilat decore ,
moderata regula imperat familiis,
ornat domum ac disponit mirabile ordine.
E xultet persona cui extat nexu
coniugali tradita casta Leodegundia,
placens Deo et amicis absque ulla macula.
G audete. gaudete, simul personate.
cuncti eius tamuli, matronae substantiam
dulci uoce conlaudate proferentes canticum.
V t uigeat longo feliciter aeuo,
filiorum filios uideat incolumes
gaudeatque cum amicis, exorate dominum.
N erui repercussi manu citharistae
tetracordon tinniat, armoniam concitet,
ut resonent laudes dulces domne Leodegundie.
D um lira reclangit, tibia resonat,
Pampilonae ciuibus melos dantes suauiter,
recitantes in concentu laudent Leodegundiam.
I nnouetur semper memoria eius,
quae proximos diligit fideli propositu,
suos optans ac externos ut pariter diligat.
A udiant propinqui, cari et amici;
gratulantes digniter prorumpant in iubilum:
patris decus et doctrinam proles electa tenet.
P ulcerrima nimis, audi modulamen
tibiale dulciter quod electo canimus:
deprecantes deprecamur ut famulos audias,
V t ualeas felix et seruias Deo
gubernesque pauperes protegasque orfanos;
mundi quoque gratulentur te habentes dominam.
L umen uerum Dei te ubique tegat:
te tenebrae fugiant semperque resplendeas:
obseruando legem sanctam summo Deo placeas.
C oncentu parili resonate cuncti,
cantu dulce tibia personet ut condecet:
audiant et gratulentur qui te semper diligunt.
R egula canora resonat in aula
musicalis carminis, et regalis poculus
praeparatur ut regina potum suauem glutiat.
A d exhilarandam faciem decoram
praeparentur famuli, infundentes poculo
ambroseum sucum braci ut laetetur affatim.
O ptentur amici, ac sodales obtimi,
conuiuaeque regii resedeant pariter,
onerentur mensae omnes ex opimis ferculis.
R egalis dum cibus rite praeparatur .
signo Xristi omnia consecrata fercula;
inquirantur more pio cuncti semper pauperes.
D um pauper refectus cibis praeparatis
deprecatur dominum pro salute principum,
tunc redemptor aure pia inuocantes adiuuat.
O ccurrant cantores suaues melos dantes;
in conspectu omnium rite consedentium
conlaudetur nomen Dei, cuius iussu uiuimus.
N ullius scurronis hic resonent uerba,
absit omne barbarum garritule scandalum,
sed edentes ac potantes laudemus altissimum.
I ncipiat cantor percutiens liram
aut uerberans cimbalum in concentu cunctorum
conlaudare regem Deum rectoremque omnium.
I Ilius nunc promat laudes carmen nostrum.
cuius nutu omnibus datum extat uinculum
caritatis coniugalis clarae Leodegundiae.
F eliciter uiuas et Xristo placeas.
placatum possideas regnum tibi traditum:
nullus hostis ac aduersus contra te uictoriet.
I donea semper sis ad obseruandam
legem Dei melleam quae humiles indicet,
mansuetos ac modestos ad regnum perpetuum.
L imen domus Dei mansueta mente
alacrique animo frequentare piissime:
lacrimando et orando deprecare Dominum.
I bj dulces laudes ac praecepta uitae
aure mentis audies quae redemtor condidit
obseruarique praecepit his quj eum diligunt.
A ue, semper uale in domino Deo.
domna Leodegundia, et post longa tempora
regnum Xristj consequeris cum electis omnibus.
Erreferentziak aldatu
- ↑ (Gaztelaniaz) Angles, Higini. (1970). Historia de la música medieval en Navarra. Diputación Foral de Navarra (Institución «Príncipe de Viana»), 42 or..
- ↑ (Gaztelaniaz) «El poema de la reina Leodegundia, Pamplona, siglo X» Historia del Condado de Castilla 2016-01-29 (Noiz kontsultatua: 2018-02-13).
- ↑ 1928-, Ansorena Miranda, José Luis,. (1996). Txistua eta txistulariak = El txistu y los txistularis. Kutxa Fundazioa = Fundación Kutxa ISBN 8471732882. PMC 851041904..
Kanpo estekak aldatu
- Leodegundiaren kantua gaztelerara itzulia.
- Roda Kodexa digitalki[Betiko hautsitako esteka] (ikus 232. orria Leodegundiaren kantua aurkitzeko).
Datuak: Q61069688
