Larrain (Izarbeibar)
Larrain[1][a] Izarbeibarrako Adios udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Izarbeibar-Novenera eskualdean.
| Larrain | |
|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |
 | |
| Kokapena | |
| Herrialdea | Nafarroa Garaia |
| Eskualdea | Izarbeibar-Novenera |
| Udalerria | Adios |
| Administrazioa | |
| Mota | herri hustu |
| Izen ofiziala | Larráin |
| Posta kodea | 31153 |
| Herritarra | larraindar |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 42°41′46″N 1°44′09″W / 42.69611°N 1.73583°W |
| Garaiera | 509 metro |
| Distantzia | 27,2 km (Iruñetik) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 0 (2022:  0) |
XV. mendean jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Adiosko Udalara pasa ziren.
Bertako biztanleak larraindarrak ziren.
Izena aldatu
Larrain toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
- Larraingo (1226)
- Larraine (1226)
- Larrayn (1286)
- Larrain (1366)
- Larrain (1534)
- Larrain (1802)
- Larrain (1930)
- Larrain (1996)
Geografia aldatu
Larrain Izarbeibar-Novenera eskualdean dago, Izarbeibar ibarrean eta Adios udalerrian.
Inguru naturala eta kokapena aldatu
Iruñeko merindadearen hegoaldeko herri hustu da.
Klima eta landaredia aldatu
Ibarrak klima mediterraneo kontinentala dauka, ezaugarri moduan negu hotz eta euritsuak, uda lehor eta nahiko sargoriak, euri irregularrak eta iparreko zierzo haizearen nagusigoa dituena. Urteko batez besteko tenperatura 12 eta 13 gradu artekoa, eta prezipitazioak 450 eta 550 mm bitartekoak dira (urteroko egun euritsuak 70 inguru izaten dira).
Ibarrean pinuak, arteak, makalak, haritzak eta urkiak topa daitezke, baita erromeroa, ezkaia eta izpilikua ere. Zelaietan zerealak daude gehienbat, baina zainzuriak, olibondoak eta mahastiak ere badaude. Azken urteotan Nafarroako Ubidetik datorren urarekin (ibarra ekialdetik hegoaldera zeharkatzen baitu) ureztalurrak ugaldu dira, babarrunak, artoa eta abarrekin.
Animalien artean honako hauek topa daitezke: basurdeak, azeriak, untxiak eta erbiak, eperrak, miruak, belatzak, arrano sugezaleak, ubarroiak, lertxunak eta zikoinak. Abeltzaintza tradizionala, lehen ugaria bazen ere, orain gainbehera doa, baina zenbait etxalde industrial (zerritegiak edo oilotegiak esaterako) badaude.
Estazio meteorologikoa aldatu
Adiosen ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Gares pareko udalerrian, estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 347 metrora, Nafarroako Gobernuak 1985ean jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]
 Datu klimatikoak (Gares, 1981-2020) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 18.5 | 24.0 | 26.5 | 29.0 | 36.5 | 40.0 | 41.5 | 43.0 | 38.0 | 32.0 | 27.0 | 21.0 | 43.0 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 9.7 | 11.6 | 15.4 | 17.0 | 21.8 | 26.6 | 29.6 | 29.6 | 25.3 | 19.6 | 13.3 | 9.9 | 19.1 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 5.4 | 6.4 | 9.6 | 11.5 | 15.6 | 19.8 | 22.5 | 22.6 | 19.1 | 14.4 | 9.0 | 5.9 | 13.5 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 1.1 | 1.3 | 3.8 | 5.9 | 9.3 | 13.0 | 15.5 | 15.6 | 12.8 | 9.1 | 4.6 | 1.8 | 7.8 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -7.0 | -10.0 | -8.5 | -3.0 | -0.5 | 2.0 | 7.0 | 5.0 | 3.0 | -0.5 | -6.5 | -10.0 | -10.0 |
| Batez besteko prezipitazioa (mm) | 44.2 | 38.7 | 51.6 | 59.5 | 53.1 | 45.6 | 27.0 | 26.3 | 38.6 | 60.3 | 55.4 | 57.2 | 547.5 |
| Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) | 39.0 | 29.0 | 33.6 | 62.0 | 42.2 | 38.5 | 33.0 | 85.0 | 61.5 | 46.0 | 59.0 | 39.0 | 85.0 |
| Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 11.6 | 10.3 | 8.8 | 11.2 | 11.1 | 7.2 | 5.4 | 4.9 | 7.8 | 10.5 | 11.5 | 12.8 | 113.0 |
| Elur egunak (≥ 1 mm) | 1.3 | 1.4 | 0.9 | 0.2 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.2 | 1.2 | 5.1 |
| Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4] | |||||||||||||
Historia aldatu
Berezitasun administratibo eta ekonomikoak izan zituen XIX. mendearen lehen erdialdera arte, jaurerrien menpe zegoen baserria baitzen. Gendulaingo kondeak, baserriko jaunak, izendatzen zuen justizia. Izarbeibar administrazio-unitate gisa sakabanatu eta Adios udalerria eratu zenean, Larrain udalerri hauen geratu zen, zuzenbide komunaren mende.
1366an 5 su, 4 kapare eta laborari bat zituen, 1427an 2 izatera murriztuak. Ondoren, hutsik, okupatuta agertzen da berriro, etxe batekin, 1646an. Guztira 9 biztanle zituen 1786an, 12 1824an, 16 1858an, 11 1887an, 7 1930ean, 10 1940an, 7 1950ean eta 1960an eta 2 1970ean. 1981eko Biztanleriaren Izendegian bizi gabe agertzen da.
Ondasun nabarmenak aldatu
Larraingo jauregia Nafarroako Erresumako nomina ofizialean armagintzako kabo gisa agertzen da. 1532an, Gil Larraingoa jabeak kuartelak ez ordaintzeagatik hasitako exekuzioaren aurkako errekurtsoa aurkeztu zuen, salbuespen-eskubidea alegatuz. XVIII. mendean Gendulaingo kondeen berezko barruti biribila izatera pasa zen, 1658an sortutako titulua. 1783an kondeak ondarearen aurkako auzia eraman zuen, etxejabe edo iltze-saltzaileen kuartelen salbuespena defendatuz. Armagintzako Liburuaren arabera, armarria, XVI. mendean, urrezko zerrenda bat eta urrezko bi galdara eta orlan jarritako metal bereko hemeretzi gurutze zituen.
Oharrak aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
- ↑ «Larrain - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
- ↑ .
- ↑ Garesko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q12261909
