Lankide:Xuban.aizpuru/Proba orria

Erregeorderrien fundazioa

Espainiarrek Hego Amerikan sortu zuten lehen administrazio forma, Karibear kostaldean kokatutako Venezuela, Colombia eta Panaman izan zen, Kolonek ustiatutako lurraldeak hain zuzen. Lehen hiria Alonso de Ojedak fundatu zuen Zulian 1502ko maiatzaren 3an eta "Santa Cruz" izena eman zitzaion. Lehen saiakera horrek hiru hilabete iraun zituen, izan ere, Ojeda espetxeratua izan zen, ez baitzuen Indietako Erregeordearen baimenik, titulu hau Kolonek almiranteak zuen. Venezuela "Kapitain Generala" bihurtzen dute 1527an, baina Santo Domingoko Audientzia Errealaren menpe zegoen. 1717an Granada Berriko Erregeorderrietara transferitua da.

Muisca herriaren porrotaren ondorioz, Santafe de Bogotako Audientzia Errealaren bidez Gonzalo Jimenez de Quesadak Granadako Erreinu Berria fundatu zuen 1543.

1542ko azaroaren 20an, Karlos I.a Espainiako erregeak Peruko Erregeordetza sortu zuen, espainiarrek konkistatutako Hego Amerika osoa eta Erdialdeko Amerika hartzen zituena. 1717an, Granada Berriko Erregeordetza banatu zen, Hego Amerikako iparraldea hartzen zuena, eta Rio de la Platako Erregeordetza, hegoaldekoena hartzen zuena.

Bestalde, 1503an, Portugalek Hego Amerikan lortu zituen konkistak, garai hartan "Terra de Santa Cruz" deituak, Fugger Bankako agente bati alokatu zizkion zur-ustiapenerako. 1511n kontzesioa amaitu zen eta Portugalgo Manuel I.a erregeak Brasilgo Kapitaintza deiturikoen sorrerari ekin zion.

Aborigenen esklabotza porrota izan zen, asko konkistatzaileek inportatutako epidemien ondorioz hil baitziren, eta 1542ko azaroaren 20an Lege Berriak onartu ziren, 1512ko Burgosko Legeetan ezarritako Gomendioaren sistemaren bidez euren izaera hobetu nahi zutenak. Indigenen babesak, ordea, drama berri bat ekarriko zuen: Afrikako herrien esklabizazioa Amerikan. 1518an Koroak Afrikako 4.000 gizon Indietara sartzeko lehen lizentzia eman zuen zortzi urtez. Hau izan zen beltzen eserleku haietako lehena, denbora luzez Europako gerenteentzat diru-iturri odoltsu eta irabazizko bat izan zirenak. Negozio ofizialaz gain, kontrabandoko esklaboen negozio bat ere egon zen, piratek eta katolikoak ez ziren merkatariek egina. Indigena askoren desagerpena laster ordezkatu zen, base-klase bat osatuko zuten nekazari espainiarrak sartu zirelako.

Indietako Kartagena Hego Amerikako lehen beltz-tratularien plaza bihurtu zen eta 1654ko irailaren 9an esklabuen apostolua hil egin zen, Pedro Claver, Katalunian jaiotako apaiz jesuita, 1985ean Kolonbiako Errepublikako Kongresuak herrialdeko giza eskubideen aitzindari izendatua izan zena.

Hego Amerikaren inbasioa

Espainiarren hegoalderako aurreratzea