Lankide:Elkarrizketa/Proba orria
DAUCUS CAROTA (AZENARIOA)
DESKRIBAPENA: Udazkenean eta neguan hostoen erroseta bat osatzen duen biurteko landarea, sustrai napiforme fina garatzen duen bitartean, hurrengo urteko loraldirako azukre kantitate handiak gordeko dituena. Lore-zurtoina 10 cm inguru hazten da erpinean lore zuriz osatutako umbel batekin. Erein 1 cm-ko sakonera 15 cm-ko ilaratan, 2-3 astez behin, udaberritik uda erdialdera arte.
HISTORIA:
Antzina, azenarioa hosto eta hazi aromatikoengatik lantzen zen, ez sustraiagatik. Gaur egun ere, haien senide batzuk hazten dira, hala nola perrexila, mihilua, aneta eta kuminoa. Lehen mendean erroa aipatzen da lehen aldiz iturri klasikoetan. Azenario modernoa Europan VIII. eta X..mendeen artean sartu zen ziurrenik [aipamena behar da]; Ibn al-Awwam, Andaluzian, barietate gorriak eta horiak deskribatzen ditu; Simeon Setek, XI.mendeko judeo-bizantziar jakintsu eta medikuak, bi koloreak ere aipatzen ditu.
HABITAT:
Landare hau Afganistanetik dator, baina Mediterraneo arroan Kristo aurretik bi mila urte inguruan ere lantzen zuten. Arabiarrek kuminoa eta oliba olioa botatzen zioten, eta gaur egun ere hala egiten jarraitzen dute Magrebeko herrialdeetan.
ERABILERA:
Gordinik edo egosita erabil daiteke eta bere hostoek, kontsumitzeko egokiak diren arren, zapore mingotsa nabarmena dute, beraz, normalean ez dira jaten. Azenarioekin entsaladak, kremak eta mokadu goxo eta arin bat prestatu ditzakegu, txokolate osasuntsuak edo fitness pastela bezalako plater gozoak. Azenarioa, begietarako ona eta azalerako hobea da.
EUPHORBIA HELIOSCOPIA (ESNEBELAR)
SARRERA:
Aurrean daukagun landare honek, Euphorbia Helioscopia izena du. Euphorbia landare loredunen genero oso handia eta anitza da, normalean spurge izenekoa, spurge familian. "Euphorbia" ingeles arruntean erabiltzen da batzuetan Euphorbiaceae-eko kide guztiei erreferentzia egiteko.
Berez 15 eta 40 zentimetro arteko altuerara irits daitekeen landarea da. Landare hauek taldeka hazten dira normalean eta erdialdean katilu bat izan daitekeenaren antzeko zerbait osatzen dute. Lore multzoari begiratzen diozunean lore bakarra ikusten ari zarela ematen du.
EUPHORBIA HELIOSKOPIAREN BALDINTZAK:
Landare hau zaindu eta gure lorategian eduki nahi badugu, alderdi nagusi batzuk hartu behar ditugu kontuan.
Lekuak eguzki-argitan egon behar du. Erdi itzalean ere jarri dezakegu eta ondo garatuko da, baina onena eguzki ordu gehien duela da. Horrela, garai beroenetan loraldi ona bermatzen dugu. Giro-tenperatura bat behar du alde epelean.
HELIOSCOPIA ESKAKIZUNAK:
Landare hau eguzkiaren argiarekin hazten da. Eguzkiarekin hobeto hazten da, giro tenperaturan egon behar da. Landare honek lurraren hezetasuna behar du. Ezin ditu ur kantitate handiak jasan. Bere forma naturala lurrean haztea da. Gomendagarria da landatuko dugun lurzoruak nitrogeno hornidura ona izatea. Lurra guztiz lehorra dagonean ura bota behar zaio. Aldi bat ureztatzearekin astean ondo dago.
HABITAT:
Normalean nitrogeno-eduki handia duten eremuetan hazten da. Bere banaketa-eremua itsas mailatik hurbil dauden altueretatik 1500 metroraino hedatzen da.Tamaina oneko eta estaldura anitzeko ezaugarriak izanik, lurzoruak nitrifikatu motakoak diren eremuetan nagusitu daiteke. Kokalekuak eguzki-argitan egon behar du.
SENDABELARRAREN PROPIETATEAK:
Kontuan hartu behar da latexak larruazala, begiak eta mukosa kaltetu ditzakeela, eragin arritagarria duelako.
Ondo erabili ahal izateko, kontzentrazioak, denborak eta kantitateak jakin behar dituzu.
Baldintza onetan erabiltzen ez bada, gibela, giltzurrunak, botaka, beherakoa eta bihotzekoak kaltetu ditzake.
ERABILERA:
Askatzen den latex zurixka larruazaleko lesioen tratamenduan erabiltzen da.
Landare honen helburua apaingarri bezala erabiltzea da. Oso pozoin indartsua du. Gezurrezko landareei (ciatios) deitzen zaie. Begiratzean, loreak haien artean itxita daudela ematen du.