Ladino (judu-espainiera)

Ladinoa
	Lingua djudeo-espanyola — גﬞודיאו־איספאנייול — לאדינו‎ — Ladino — Djudeo-espanyol
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Israel, Turkia, Brasil, Espainia, Frantzia, Grezia, AEB, Bosnia-Herzegovina, Bulgaria, Mexiko, Argentina, Curaçao
Hiztunak	100.000 Israelen; 8.000 Turkian; 1.000 Grezian; 300 AEBetan; zenbatu gabeko komunitateak
Ofizialtasuna	-
UNESCO sailkapena	4: arrisku larrian
Araugilea	Autoridad Nasionala del Ladino
Hizkuntza sailkapena
	giza hizkuntza; indoeuropar hizkuntzak; hizkuntza italikoak; hizkuntza erromantzeak; Judu-erromantze hizkuntzak
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua eta silabadun hizkuntza
Genero gramatikalak	genero maskulinoa eta genero femeninoa
Alfabetoa	latindar alfabetoa, Hebrew script based alphabet (en) eta alfabeto zirilikoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-2	lad
ISO 639-3	lad
Ethnologue	lad
Glottolog	ladi1251
Wikipedia	lad
UNESCO	374
IETF	lad
Endangered ; Languages Project	; 3444

Artikulu hau sefardien hizkuntzari buruzkoa da; erretorromanieraren Italiako dialektoetariko bat gaitzat duena beste hau da: «ladino (erretorromaniera)»

Ladinoa,^[1] judu-espainiera^[2] edo judu-gaztelania^[3] (ladinoz, djudeo-espanyol edo ladino) erromantze hizkuntza da, gaztelania zahar, hebreera, turkiera eta grezieratik sortutakoa. Batez ere, XV. mendeko gaztelanian oinarritzen da.^[4] Hiztunak judu sefardiak dira ia soilik, batez ere Israelen, Tesalonikan (Grezia), Istanbul eta Izmirren (Turkia) bizi direnak.

Egoera aldatu

Ladinoaren hiztunak gero eta gutxiago dira. Bigarren Mundu Gerraz geroztik, ladinoaren hiztun asko Israela joan ziren, eta hizkuntzaren transmisioa eten zuten.^[4] UNESCOren Europako arriskupeko hizkuntzen liburu gorria argitalpenean, "arrisku larrian" dagoen hizkuntza gisa sailkatua dago.

Adibidea aldatu

Ladinoz

El djudeo-espanyol, djudio, djudezmo o ladino es la lingua favlada por los sefardim, djudios ekspulsados de la Espanya enel 1492. Es una lingua derivada del espanyol i favlada por 150.000 personas en komunitas en Israel, la Turkia, antika Yugoslavia, la Gresia, el Maruekos, Mayorka, las Amerikas, entre munchos otros.

Euskaraz

Judu-espainiera, djudio, djudezmo edo ladinoa sefardiek, 1492an Espainiatik egotzitako juduek, mintzatzen duten hizkuntza da. Espainieratik eratorritako hizkuntza bat da, eta 150.000 lagunek hitz egiten dute Israelen, Turkian, Jugoslavia ohian, Grezian, Marokon, Mallorcan, Ameriketan eta beste hainbat lekutan kokaturiko komunitateetan.

Erreferentziak aldatu

↑ Hizkuntza hau ladino izenarekin ageri da Zehazki, Elhuyar gaztelania-euskara, Euskalterm eta Labayru hiztegietan.
↑ BAT eta Uztaro aldizkarietan judu-espainiera ageri da; Munduko Hizkuntzen Amaraunean, berriz, judeo-espainiera ageri da.
↑ Linguamón^{[Betiko hautsitako esteka]} webgunean judu-gaztelania ageri da.
↑ ^a ^b Ladinoaren artikulua, Munduko Hizkuntzen Amaraunean.