Joseba Asiron
Joseba Asiron Saez (Iruñea, Nafarroa Garaia, 1962ko apirilaren 14a) 2023. urtetik Iruñeako alkatea da. Artearen historialaria, irakaslea eta politikaria da. 2015eko ekainaren 13tik 2019ko ekainaren 15era, Iruñeko alkate izan zen, eta hurrengo legealdian zinegotzi.[1] Artearen Historian lizentziaduna da, Zaragozako Unibertsitatean, eta doktorea materia berean, Nafarroako Unibertsitatean, non 2009an Nafarroako Erdi Aroko leinu-dorreei buruzko tesia aurkeztu baitzuen, El palacio señorial gótico en la Navarra rural. Palacios de cabo de armería, torres de linaje, casas fuertes.[2]
| Joseba Asiron | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
2023ko abenduaren 28a - ← Cristina Ibarrola
2015eko ekainaren 13a - 2019ko ekainaren 15a ← Enrique Maya - Enrique Maya → | |||||
| Bizitza | |||||
| Jaiotza | Iruñea, 1962ko apirilaren 14a (62 urte) | ||||
| Herrialdea |  Nafarroa Garaia, Euskal Herria | ||||
| Hezkuntza | |||||
| Heziketa | Nafarroako Unibertsitatea doktore : artearen historia Zaragozako Unibertsitatea lizentzia : artearen historia | ||||
| Hizkuntzak | gaztelania euskara | ||||
| Jarduerak | |||||
| Jarduerak | politikaria, arte-historialaria eta irakaslea | ||||
| Lantokia(k) | Iruñea | ||||
| Enplegatzailea(k) | San Fermin Ikastola | ||||
| Kidetza | Nabarralde | ||||
| Sinesmenak eta ideologia | |||||
| Alderdi politikoa | .svg){kind=small} Euskal Herria Bildu | ||||
Biografia aldatu
Artearen Historiako irakasle izan da 1991tik 2015 arte Iruñeko San Fermin ikastolan, eta beste jarduera batzuetan ere aritu da aldi berean, hizlari, prentsa-kolaboratzaile eta historialari gisa. Zenbait lan argitaratu ditu bakarka edo beste egile batzuekin batera; horien artean nabarmentzekoak dira 50 fechas clave de la Conquista de Navarra, Euskal Herriko historia ilustratua, 1512 Nafarroa, Amets urratua eta Agur, Iruñea. Orobat, zenbait kolektibotako kidea da, esaterako Nafarroa Bizirik eta Nabarraldekoa.[3]
Joseba Asiron ezkondua da, eta seme eta alaba bana ditu.[3]
Artearen historialaria: Nafarroa Garaiko Gaztelu txikien arkitektura aldatu
Asironek bere doktore-tesian, Clara Fernández-Ladreda Aguade irakaslearen zuzendaritzapean, Nafarroa Garaiko antzinako 86 jauregi eta dorreen azterketa tipologikoa egin zuen, haien eraikuntza-ezaugarriak aztertuta eta berezko elementu castellologikoak testuinguruan kokatuta.[2]
Erdi Aroko Nafarroan, noblezia-gorputza, funtsean, "armeria helburuko jauregi" izenekoetan aritzen ziren (gaztelaniaz: palacios de cabo de armería), Pirinioetako erresumako noblezia-iturri zaharrena zirenetan. Haien jatorria erresumaren defentsa globalari lotuta zegoen, dorre- eta jauregi-sarea osatzen baitzuten, eta elkarren begi-bistan egoten ziren, lurraldea modu eraginkorrean kontrolatzen zela bermatuz, eta, aldi berean, erregearen gazteluen babes osoa zutenez haien talaia edo postu aurreratu gisa jardun zezaketen.[2]
Erdi Aroko eraikin horietako asko, eta Armeria Liburuan edo "nomina ofizialean" inoiz izan ez ziren beste batzuk ere, gaur egunera kontserbazio-egoera onargarri batean iritsi direnez aukera ematen zuen haien azterketa tipologikoa egiteko. Eredu horri “castellologia menor” dei diezaioke, eta, batzuetan, isolatuta edo sinplifikatuta, gotorleku-elementuak aurki daitezke, hala nola dorreak, lubanarroak, zubi altxagarriak, arrastelu-ateak, txapitulak, buhederak, saieterak, kanoierak, almenadun parapetoak, matakan-erlaitzak eta kadalsoak.[2]
Eraikin horiek, erresumaren iparraldean presentzia nabarmena dutenak, dorre bakun gisa agertzen dira maiz. Bidasoa eskualdeko talde kohesionatua (Donamaria, Arraioz, Lesaka, Arizkun, Irurita...), edo mendebaldeko erdialdeko oinplano angeluzuzeneko dorreak (Etxauri, Otazu, Arteta, Munarriz...), edo lurraldea modu irregularragoan zipriztintzen duten beste batzuk (Iharnotz, Uriz, Sartaguda, Olkotz, Zilegieta, Artaitz...). Hala ere, gehienetan, dorreei bizi-baldintzak hobetzen zituzten egoitza-gorputz baxuak gehitu zitzaizkien, eta hainbat lekutako eraikin mistoak sortu ziren: "I" forman (Ezcay), "L" forman (Lerrutz, Zuasti), "T" forman (Laboa) eta "U" forman (Artze, Ekisoain, Larrangotz). Konposizio landuena lau hegalez osatutako jauregietan ikusten da, patio bat giltzatuta eta defentsa-dorre bat edo gehiago dituztela (Aratzuri, Artieda, Gongora, Aiantz, Latsaga...).[2]
Argitalpenak aldatu
- El palacio señorial gótico en la Navarra rural. Palacios de cabo de armería, torres de linaje, casas fuertes (doktorego-tesia) (2009).
- Zangozaldea: Ibilbide historiko bat (Newbook Ediciones). Joseba Asiron, Nora Iriarte Osés (egileak).
- Navarra 1512, el sueño roto (Elkar, 2011). Joseba Asiron (egilea), Martin Altzueta (ilustratzailea).
- 1512. Consecuencias de la Conquista de Navarra (Txertoa, 2012). Jean Louis Davant, Koldo Zuazo, Luis María Martínez Garate, Floren Aoiz, Pello Guerra, Jon Oria, José Luis Orella Unzué, Mikel Sorauren, Estibaliz González Dios, Lourdes Soria Sesé eta Joseba Asiron (egileak).
- 50 fechas clave de la Conquista de Navarra (1512 - 1525) (Txalaparta, 2013). Joseba Asiron (egilea), Martin Altzueta (ilustratzailea).
- Historia Ilustrada de Euskal Herria 1 - De la prehistoria a la romanización (Txalaparta, 2014). Joseba Asiron (egilea), Martin Altzueta (ilustratzailea).
- Adiós, Pamplona (Txalaparta – Diario de Noticias, 2014).
- Historia Ilustrada de Euskal Herria 2 - Reino de Navarra: del sueño a la conquista (Txalaparta, 2015). Joseba Asiron (egilea), Martin Altzueta (ilustratzailea).
Erreferentziak aldatu
- ↑ «Alkatea» Ayuntamiento de Pamplona (Noiz kontsultatua: 2024-04-14).
- ↑ a b c d e (Gaztelaniaz) Asiron Sáez, José María. (2009-12-11). «El palacio señorial gótico en la Navarra rural. Palacios de cabo de armería, torres de linaje, casas fuertes» www.educacion.gob.es (Zaragozako Unibertsitatea - TESEO) (Noiz kontsultatua: 2024-04-14).
- ↑ a b «Joseba Asironen biografia», Iruñeko Udalaren webgunea.
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q20087690
Multimedia: Joseba Asiron / Q20087690
| Aurrekoa Enrique Maya (UPN) |
.svg) 2015 – 2019 |
Ondorengoa Enrique Maya (UPN) |