Itsuei buruzko gutuna ikusleek erabil dezaten
Itsuei buruzko gutuna ikusleek erabil dezaten (frantsesez: Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient) Denis Dideroten saiakera bat da, 1749an Londresen argitaratu zena.[1] Gutun formatuko idazki filosofiko bat da, non autoreak, lehen aldiz, jarrera materialista eta ateoa erakusten baititu.
| Itsuei buruzko gutuna ikusleek erabil dezaten | |
|---|---|
 | |
| Jatorria | |
| Egilea(k) | Denis Diderot |
| Argitaratze-data | 1749 |
| Izenburua | Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient |
| Jatorrizko herrialdea | Frantzia |
| Ezaugarriak | |
| Genero artistikoa | saiakera |
| Hizkuntza | frantsesa |
| Egile-eskubideak | jabetza publiko eta jabetza publiko |
| Argumentu nagusia | hautematea eta filosofia |
Eskutitza jasoko duen emakumearen izena agertzen ez bada ere, suposatzen da Madeleine de Puisieux idazle feminista dela, Diderot-ek 1745 eta 1750 artean maitasun-harremana izan zuena, eta ondoren adiskidetasun eta korrespondentzia luzea, 1768tik aurrera.[2]
Gaia eta edukia aldatu
Itsutasunaren gaia, zeinaren inguruan eraikitzen baita saiakera honetan garatutako argudio filosofikoa, ez da inola ere jatorrizkoa Diderotentzat, eta «argien mendean» behin eta berriz landu zen.[3]
Gutunaren testuak hiru zati ditu. Diderot Puisauxeko itsua bisitatzen hasten da. Jaiotzez itsua da Puisaux. Gutunaren bigarren zatian, Nicholas Saunderson matematikariaren kasua aztertuko da, Oxfordeko irakasle ezaguna eta asmatzaile itsua. Hirugarren eta azken zatian, Molyneuxen arazoari buruzko eztabaidari buruzko bere posizioa azaltzen du.
Bere eduki filosofikoan eta fisikaren, moralaren eta itsutasunaren metafisikaren alderdiei buruzko proposamen zentzudunez betetako gutuna izateaz gain, Diderot-ek Molyneuxen arazo famatuari buruzko irtenbide zehatzagoa, eta, aldi berean, orokorragoa lortzen du saiakera horretan, Hobbes eta Condillac-ek adierazi zituenak baino. Hala ere, zentsura erlijiosoa eskandalizatu zuena zera izan zen: Saunderson, jaiotzez itsua, apaizak heriotzaren aurrean zituen hitzak entzuteari uko egin ziola, bere pertzepzioetatik kanpoko zerbait zela uste baitzuen.
Horrekin batera, saiakera osoan aldeztutako jarrera materialistarekin batera, idatzia Dideroten jarrera eskandalagarri eta agerikotzat hartu zen, eta haren kontra atxilotzeko agindua eman zen ondorioz. Bastillara eraman zuten, eta hiru hilabete eta hamar egun eman zituen kartzelan. 29 egunez komunikatu gabe eduki zuten, libururik, irakurketarik eta argirik gabe, eta itaundu ugari egin zituen. Azkenik, eta Gobernuak Encyclopédie argitaratzea onartu zuenez, eta Diderot atxilotzeagatik haren inpresioa atzeratzen ari zenez, aske utzi zuten.
Erreferentziak aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q3236989
Multimedia: Lettre sur les aveugles / Q3236989
