Itoitz (Longida)

Artikulu hau Longidako herriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Itoitz».

Itoitz Longida udalerriko kontzeju zaharra eta gaur egun urpeko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

Itoitz
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko ikuspegia mendebaldetik, urtegia baino lehen
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioaurrea
Udalerria	Longida
Administrazioa
Mota	herri hustu (urpean)
Izen ofiziala	Itoiz/Itoitz
Posta kodea	31481
Herritarra	itoiztar
Geografia
Koordenatuak	42°48′46″N 1°22′16″W
Garaiera	550 metro
Distantzia	34,5 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	5 (2022)

Bertako biztanleak itoiztarrak ziren.

Izena

Itoitz toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

• Ytoiz (1120)
• Ytoiç (1248)
• Ytoytz (1268)
• Itoiz (1280)
• Itoiz (1366)
• Itoiz (1534)
• Y Toz (1587)
• Itoiz (1767)
• Artozqui (1268)
• Itoiz (1829)
• Itoitz (1990)

Ezaugarriak

Armarria

Itoizko armarria Longidako armarria da. Armarri honek honako blasoi hau du:

«

Hondo urdin batez eta aurrean bihotz urreztatu batez osatuta dago, metal bereko barra-zirkulu batez inguratua.

»

Geografia

Itoitz Longida ibarran dago, Itoitzeko urtegiaren pean.

Inguru naturala eta kokapena

Pirinioaurrean kokatua, lurra hautsia eta uhindua da, baina, oro har, ez du goragune handirik. Iparraldea menditsuena da, eta hegoaldea nekazaritzakoa. Ibaien pasabidean zehar, alubioien terraza-maila batzuk mailakatuta daude. Mendilerroen oinean ere higadura-glazis zabalak daude. Irati eta Erro ibaiek ibarra sortu zituen.

Klima

Longidak klima azpimediterraneoa dauka. Urteko batez besteko tenperatura 10 eta 13 gradu artekoa da (altueraren arabera aldatzen da), eta prezipitazioak 800 eta 1.000mm bitartekoak (ugariagoak udaberrian eta udazkenean. Urteroko egun euritsuak 80 dira batez beste eta 100 baino gehiago herriko gunerik menditsuenetan.

Jatorrizko landaredia asko gutxitu da gizakiaren eragina dela eta, gaur egun 180 hektarea haritz inguru baino ez dira geratzen. Pinuek 441 hektarea hartzen dituzte, gehienak Austriatik ekarritako pinu lariziar birlandatuak dira baina berezko pinuren bat ere gordetzen da. Birlandatutako pinuak, Urrozgoiti, Ulibeiti, Zarikieta eta Rala herrietan izaten dira, batez ere.

Estazio meteorologikoak

Datu klimatikoak (Agoitz, 1993-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	17.5	22.0	25.0	29.0	35.0	40.0	40.0	40.0	36.0	30.0	23.0	17.0	40.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.9	10.5	14.3	16.7	20.9	25.8	28.5	28.6	24.0	19.1	12.3	9.1	18.2
Batez besteko tenperatura (ºC)	2.2	6.1	9.2	11.5	15.2	19.5	21.8	21.9	17.9	14.0	8.5	5.4	13.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.5	1.7	4.1	6.3	9.5	13.1	15.2	15.3	11.9	8.9	4.7	1.8	7.8
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-4.0	-3.1	-1.5	0.8	3.3	7.7	10.2	10.1	6.5	2.5	-1.8	-4.0	-4.0
Pilatutako prezipitazioa (mm)	101.3	87.3	83.7	81.1	70.1	54.3	39.4	32.4	65.7	78.7	103.9	91.1	888.9
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	70.0	44.8	46.8	67.5	50.6	57.8	58.5	90.0	107.0	82.5	45.8	86.5	107.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	14.1	12.6	12.0	13.6	12.7	8.0	6.2	6.5	8.5	11.7	15.2	14.6	135.6
Elur egunak (≥ 1 mm)	1.4	2.4	1.6	0.3	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	1.2
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua

---

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

Dagoeneko 1100 inguruan dokumentatuta dago, abizen lokatibo gisa. Erdi Aroan errege jaurerria izan zen. 1280 eta 1427 bitartean urteko petxak behera egin izanak errepresio demografiko nabarmena iradokitzen du, 1348 eta 1362 izurriteei egotz dakiekeena. 18 kahitze gari eta 39 garagar izatetik 2 kahitze 3 gari lapurreta, 1 kahitze 3 garagar lapurreta eta 3 sos izatera murriztu zen tartea.

1835-1845eko udal-erreformetara arte, Longida ibarreko diputatuak eta herriko erregidoreak gobernatzen zuten, eta bizilagunen artean aukeratzen zen. 1847an, haurrak Orbaizko eskolara joaten ziren; kuratua bizilagunen hornidurakoa zen; Nagorerako eta Agoitzerako bideak zituen, egoera txarrean; Agoitzetik bertatik jasotzen zuen posta, eta badirudi bertako pertsona batzuk ardoa erosten eta mendiko herrietara biresportatzen aritzen zirela.

XX. mendeko azken hamarkadetan, urtegien mehatxupean zegoen herria. Itoizko urtegia azkenean desagertu egin zen. Baratzeak, belardiak eta zerealetarako zelaiak ez ezik, mahasti batzuk ere bazeuden paisaian azken urteetara arte, eta herri hori zen, Ezkai, Gorritz eta Orbaitz herriekin batera, Irati ibaian bere ekoizpenaren muga gorena.

Itoizko urtegiak Itoitzen eragindako kalteen konparazioa

1980 2000 2020

Demografia

2020an 0 biztanle zituen Itoitzek.

2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
16	16	16	15	14	0	0	0	0	0	0	0	3	3	0	0	0	0	0	0	0

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ondasun nabarmenak

• Santa Eulalia eliza, XVI. mendeko kristiau eliza, gaur egun urpean.
• San Saturnino eliza, XVI. mendeko kristiau eliza, gaur egun urpean.

Ikus, gainera

• Longida
• Pirinioaurrea
• Zangozako merindadea
• Nafarroa Garaia

Kanpo estekak

• Datuak: Q12259864
• Multimedia: Itoiz/Itoitz / Q12259864