Ikerketa Nuklearrerako Europako Kontseilua
Ikerketa Nuklearrerako Europako Kontseilua edo CERN[1] (frantsesez: Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire) munduko partikulen fisika laborategi handiena da.
Ikerketa Nuklearrerako Europako Kontseilua | |
---|---|
Datuak | |
Izen laburra | CERN |
Mota | nazioarteko erakundea eta nuclear research institute (en) |
Herrialdea | Suitza eta Frantzia |
Jarduera | |
Kidetza | ORCID, Digital Preservation Coalition, Linux Fundazioa, World Wide Web Consortium, Global Open Science Hardware (en) , arXiv (mul) , DataCite (en) , Open Access Scholarly Publishers Association (en) , Coalition for Advancing Research Assessment (en) , European Open Science Cloud Association (en) eta UNESCO Global Open Science Partnership |
Kide kopurua | 23 |
Enplegatuak | 2.635 (2020) |
Erabilitako hizkuntza | frantses |
Agintea | |
Lehendakaria | Ursula Bassler |
Zuzendaria | Fabiola Gianotti |
Egoitza nagusi | |
Egoitza nagusi | |
Osatuta | |
Legezko forma | Internationale Organisation (mul) |
Zeren jabe | |
Ekonomia | |
Aurrekontua | 1.230.200.000 Fr (2018) |
Historia | |
Sorrera | 1954ko irailaren 29a |
Jasotako sariak | |
webgune ofiziala |
Historia
aldatu1954ko irailaren 29an 12 herrialde europarrek Biltzarra sortu zuten, egun nazioarteko zientzialarien lankidetza eredua eta ikerketa gune garrantzitsuenetariko bat dena. Kontseiluak 20 estatu kide ditu, finantza eta antolakuntzaz arduratzen dutenak. Gainera beste 28 herrialdek zientzialariak bidaltzen dituzte han lan egiteko. 28 herrialde hauetatik zortzik begiztatzaile kategoria dute Biltzarraren batzarretan.
CERNen lehendabiziko arrakasta zientifikoa 1984an gertatu zen, urte hartan Carlo Rubbiak eta Simon van der Meerrek Fisikako Nobel Saria lortu zuten W eta Z bosoiak aurkitzeagatik. 1992an Georges Charpakek sari bera jaso zuen.
Jardunbidea
aldatuCERN Suitza eta Frantzia arteko mugan dago, Genevatik gertu. Zenbait partikula-azeleratzaile ditu:
- LEP (Large Electron-Positron Collider).
- LHC (Large Hadron Collider), munduko partikula-azeleratzaile handiena dena 27 kilometroko diametroa duelako.
CERN oinarrizko fisikaz ez ezik beste zientzietaz ere arduratzen da. Adibidez, 1990ean, Tim Berners-Lee eta Robert Cailliauk www sistema asmatu zuten; CERNLIB matematikazko liburutegia asmatu zuten; iman supereroaleak hobetu zituzten, eta abar.
Kideak
aldatu- Estatu kideak: Alemania, Austria, Belgika, Bulgaria, Danimarka, Erresuma Batua, Eslovakia, Espainia, Finlandia, Frantzia, Grezia, Herbehereak, Hungaria, Italia, Norvegia, Polonia, Portugal, Suedia, Suitza eta Txekiar Errepublika.
- Begiztatzaileak: Europako Batzordea, India, Israel, Japonia, Errusia, Turkia, UNESCO eta Ameriketako Estatu Batuak.
- Laguntzaileak: Aljeria, Argentina, Armenia, Australia, Azerbaijan, Bielorrusia, Brasil, Errumania, Eslovenia, Estonia, Georgia, Hegoafrika, Hego Korea, Islandia, Iran, Irlanda, Kanada, Kolonbia, Kroazia, Mexiko, Maroko, Pakistan, Peru, Serbia, Taiwan, Txina, Ukraina eta Zipre.
Helbidea
aldatuHelbide bi hauek ditu:
- European Organization for Nuclear Research
- CERN CH-1211 Genève 23
- Switzerland
- Organisation Européenne pour la Recherche Nucléaire
- F-01631 CERN Cedex
- France
Bitxikeriak
aldatuDan Brown idazlearen "Angels & Demons" eleberriak CERNen du hasiera.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Euskalterm: [Laburtzapenak Hiztegia] [2009]
Kanpo estekak
aldatu- (Frantsesez)(Ingelesez)Webgune ofiziala
- CERNari buruzko artikulua Berria egunkarian[Betiko hautsitako esteka]