Henry David Thoreau

Henry David Thoreau (Concord, Massachusetts, 1817ko uztailaren 12a - 1862ko maiatzaren 6a) estatubatuar filosofo, idazle eta naturalista izan zen. Batez ere, bi liburuk egin dute ezagun: Walden, inguru naturalean xumeki bizitzeko hausnarketa, eta Civil Disobedience, estatu bidegabe baten aurrean desobedientziara jotzeko argudioak jasotzen dituen saiakera.

Henry David Thoreau
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	David Henry Thoreau
Jaiotza	Wheeler-Minot Farmhouse (en) eta Concord, 1817ko uztailaren 12a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Concord, 1862ko maiatzaren 6a (44 urte)
Hobiratze lekua	Sleepy Hollow Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: tuberkulosia
Familia
Aita	John Thoreau
Ama	Cynthia Dunbar
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Haurrideak	ikusi Sophia Thoreau Helen Thoreau (en) John Thoreau Jr. (en)
Hezkuntza
Heziketa	Harvard College (en) Harvard Unibertsitatea
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	poeta, filosofoa, saiakeragilea, autobiografialaria, eguneroko-idazlea, itzultzailea, idazlea, abolitionist (en) , naturalista, ekologoa eta ekintzaile ekologista
Lan nabarmenak	ikusi Walden Civil Disobedience
Jasotako sariak	ikusi Hall of Fame for Great Americans  (1960)
Influentziak	Ralph Waldo Emerson, Adiskideen Erlijiozko Elkartea, Zinismo, Aristoteles, Homero, Pindaro, Eskilo, Katon Maior, Bhagavad-gita, Charles Darwin, Thomas Carlyle eta Alexander von Humboldt
Mugimendua	Mendebaldeko filosofia
Genero artistikoa	transzendentalismoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	unitarismoa

Henry David Thoreau 1856an.

Bizitza

Bizitzan zehar hainbat lanbide izan zituen: arkatz ekoizle (aitaren negozioa), irakasle, "ekaitz ikuskatzaile" —lanbide horren berri Walden liburuan ematen du— jardun zen, baina egindako jarduera guztien artean, idazlearena gailentzen da.

Herman Melvilleren edo Mark Twainen garaikidea, iparramerikar literaturaren sortzailetarikoa dugu haiekin batera. Saioa eta olerkigintza landu zituen bereziki. Saioetan, haren pentsamendua azaltzen du, gizarteaz eta giza harremanei buruz duen ikuspuntua. Gaur egun nabarmen agertzen zaizkigun industria-gizartearen gabeziak aurreikusi zituen XIX. mendearen erdialdean. Nahiz eta industria-bilakaeraren eta -garapenaren garaian hazi, Thoreauk, garaikide askok ez bezala, ez zuen teknologiarekiko lilura edo federik izan.

Izadiarekin bat egiten duen bizimodu apal xumea aldarrikatzen zuen eta ideia horiek, goraipatu ez ezik, praktikara eraman zituen.

Walden

Izan ere, 1845eko uztailaren 4tik 1847ko irailaren 6ra bitartean, bi urte igaro zituen Walden basoan, berak eskuz eraikitako etxola batean. Bi urte horietako bizipen, arazo eta pasadizoen berri 1854. urtean argitaratu zen Walden, the life in the woods liburuan, zeina bere lan ezagunena den. Gizabanakoen beharrizanak eta horiek asetzeko egin beharreko lana aztertu zituen bertan, besteak beste.

Waldenen, lehendabizi, gizarteari kritika zorrotza egiten du. Haren ustez, behar baino erosotasun gehiagoz hornitzen saiatzen dira gizakiak, eta jarrera horrek hainbat betebeharretara daramatza. Bide horrek alferrikako lana besterik ez du ematen, eta bizitzaren funtsezko mamitik urruntzen gaitu. Bidegabekeria honetatik ateratzeko, Thoreauk naturarekiko elkartasunean eta bakartasunean oinarrituriko norbanakoaren askatasuna aldarrikatzen du. Ondoren, gizarteari nahiz ekonomiari buruzko iritziak alde batera utzita, basoko eguneroko bizitza azaltzeari ekiten dio. Atal honetan, izadiaren eta haren boterearen eta edertasunaren lilura dario hainbat orrialderi.

Thoreau 1879an

Walden basoan bizi zela, gobernuaren funtzionario batekin talka egin zuen, zergak ordaintzeari uko egin zionean. Izan ere, Thoreau ez zegoen prest Mexikoko Gerrari laguntzeko, ezta esklabotza onartzen zuen gobernu bati laguntzeko ere. Hika-mika horren ondorioz, kartzelatu egin zuten. Hurrengo egunean askatu zuten, lagun batek fidantza ordaindu ostean.

Desobedientzia zibila

Thoreauren pentsaera politikoa Resistance to civil Government liburuan islatzen da ongien. Bertan, gobernuak duen betebeharra eta gizakion bizitzan duen eragina aztertzen du. Kaltegarri deritzo gobernuak gizabanakoen jardueretan esku hartzeari. Haren ustez, gobernu batek zenbat eta gutxiago agindu, hobea izango da. Gobernurik hoberena inolako aginterik ez duena dela ere idatzi zuen. Adierazpen horiengatik, zenbaitek anarkistatzat hartu izan dute, baina, nahiz eta estatuari zein gobernuari muzin egin, Thoreauk ez du haien desagerpena aldarrikatzen. Haren esanetan: "Ez dut gobernuaren desagerpena eskatzen, gobernu hobe bat baizik". Thoreauren ustez, estatu baten aginteak ez du sekula biztanleriaren nahia gainditu behar, eta gainditzen badu, orduan biztanleriak ez du zertan jarraitu bidegabetzat dauzkan legeak.

Thoreauren pentsaera Gandhiren edota Martin Luther Kingen ideien iturritzat jo izan dute.

Lanak

• The Service (1840)
• A Walk to Wachusett (1842)
• Paradise (to be) Regained (1843)
• The Landlord (1843) [3]
• Sir Walter Raleigh (1844)
• Herald of Freedom (1844)
• Wendell Phillips Before the Concord Lyceum (1845)
• Reform and the Reformers (1846-8)
• Thomas Carlyle and His Works (1847)
• A Week on the Concord and Merrimack Rivers (1849) [4]
• Civil Disobedience (1849). Euskarazko bertsioa: Desobedientzia Zibila (Potxo, 2010)
• An Excursion to Canada (1853) [5]
• Slavery in Massachusetts (1854)
• Walden (1854)
• A Plea for Captain John Brown (1859)
• Remarks After the Hanging of John Brown (1859)
• The Last Days of John Brown (1860)
• Walking (1861) [6][7]
• Autumnal Tints (1862) [8]
• Wild Apples: The History of the Apple Tree (1862) [9][10]
• Excursions (1863)
• Life Without Principle (1863)
• Night and Moonlight (1863) [11]
• The Highland Light (1864) [12]
• The Maine Woods (1864) [13]
• Cape Cod (1865) [14]
• Letters to Various Persons (1865)
• A Yankee in Canada, with Anti-Slavery and Reform Papers (1866)
• Early Spring in Massachusetts (1881)
• Summer (1884)
• Winter (1888)
• Autumn (1892)
• Misellanies (1894)
• Familiar Letters of Henry David Thoreau (1894)
• Poems of Nature (1895)
• Some Unpublished Letters of Henry D. and Sophia E. Thoreau (1898)
• The First and Last Journeys of Thoreau (1905)
• Journal of Henry David Thoreau (1906)[15]

Kanpo estekak

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Henry David Thoreau

• "Desobedientzia zibila" irakurgai, hainbat formatutan

• Datuak: Q131149
• Multimedia: Henry David Thoreau / Q131149
• Aipu famatuak: Henry David Thoreau