Haur basati
Haur basati bat bere haurtzaroko denboraldi luze batean gizartetik kanpo bizi izan den pertsona bat da. Kategoria honetan sartzen dira urteetan giza harremanik txikiena izan ez duten pertsonak eta konfinaturik bizi izan diren haurrak. Horrelako kasuak ez dira oso ohikoak eta horren ondorioz fenomeno honen inguruko dokumentazio zientifikoa oso urria da. Ipuin zein elezaharretako pertsonaia ugari animaliek hazitako haur basatiak dira.
Deskribapena
aldatuHaur basatiek ez dituzte izaten normalean kulturatze prozesuan ikasten diren oinarrizko trebetasun sozialak. Adibidez, baliteke komuna erabiltzen ez ikastea, bizitza osoan lau hankatan ibili ondoren tente ibiltzen ikasteko arazoak izatea edo inguruan duten giza jardueran interes falta izatea. Askotan arazo mentalak dituzte eta ia ezinezko egiten zaie giza hizkuntza bat ikastea. [1]
Historia
aldatu1600. urtea baino lehen, haur basatien istorioak mito eta elezaharretara mugatu ohi ziren ia bere osotasunean. Ipuin horietan, haur basatiek janaria lortzeko ehizatzen zuten, lau hankatan egiten zuten korrika eta ez zekiten hizkuntzarik. Denborarekin kasu errealak agertuz joan ziren. Filosofoak eta zientzialariak haur horiekin liluraturik zeuden eta haur horiek giza familiako espezie ezberdin baten parte ote ziren galdetzen hasi ziren.
Galdera hori serioago hartu zen zientzialariak XVIII. eta XIX. mendeetan gizakien garapena eta mundu naturalaren ulermena izendatzen eta kategorizatzen saiatu zirenean. XX. mendean, psikologoak portaera eta kultura biologikoa bereizten saiatu ziren. Isolamenduan edo animaliekin bizi ziren haur basatiek dilema honen adibideak eman zizkieten.[2]
Naturan hazitako haurren kasuak
aldatuTximuekin hazitako haurrak
aldatu- Marina Chapmanek adierazi zuenez bost urte zituenetik bederatzi urte izan arte cebus olivaceus espezieko tximino kaputxinoekin bizi izan zen Kolonbiako oihanean, 1954an jasan zuen bahiketa saiakera batek huts egin ondoren. Ezkondu egin zen, seme-alabak izan zituen eta bizitza normala egiteko aukera izan zuen, etengabeko arazorik gabe; ume basatiengan oso arraroa den zerbait.[3]
- Robert Mayanjak (1982) gurasoak galdu zituen hiru urte zituela Ugandako Gerra Zibilean, Milton Oboteren soldaduek bere herrixka erasotu zutenean. Robertek hiru urtez naturan biziraun zuen,ustez Chlorocebus pygerythrus espezieko tximuekin. Azkenean Erresistentzia Nazionaleko Armadako soldaduek aurkitu zuten.[4]
- Saturday Mthiyane (edo Mifune) (1987), bost urte inguruko haurra Hegoafrikako KwaZulu-Natal herrian aurkitu zuten tximinoekin urtebete inguru eman ondoren. Aurkitu zuten egunaren ondorengo larunbatean eman zioten izena, eta Mthiyane hartu zuen Eskola Bereziko zuzendariaren izena zen. 2005ean sute batean hil zen. Bizitza osoan ez zuen hitz egiten ikasi, eta tximino baten modura ibiltzen zen. Ez zuen inoiz sukaldaturiko janaririk jan eta uko egiten zion beste umeekin jolasteari.[5]
- Ohn Ssebunya Ugandarra haurra zenean aitak ama hil eta bere burua urkatu zuen. Arreta-gune batera joan beharrean, Chlorocebus pygerythrus espezieko tximinoekin bizitzera joan zen. Bi urtez janaria bilatzen eta bidaiatzen ikasi zuen. Tximuek babestu egiten zuten. Zazpi urte inguru zituenean, tximuek zibilizaziora ekarri zuten. Bertako baserritar baten arabera, bere komunikazio modu bakarrak negar egitea eta janaria eskatzea ziren, eta beste guztiak ikaratzen zituen "ume basati" bat zen.[6]
Otsoekin hazitako haurrak
aldatu- Hesseko otso haurrak (1304, 1341 eta 1344) otso europarrarekin bizi izan ziren Hesseko basoetan.
- Marcos Rodríguez Pantoja (1946, Sierra Morena, Espainia) 12 urtez otsoekin bizi izan zen Espainia hegoaldeko mendietan. 19 urte zituela aurkitu zuten. Rodriguezen istorioa 2010eko Entrelobos film espainiar-alemaniarrean antzeztu zen.
Txakurrekin hazitako haurrak
aldatu- Oxana Malaya zortzi urteko neska ukrainarra zen, eta Black Russian Terrier espezieko txakur batzuekin bizi izan zen sei urtez. 1991n txakurtegi batean aurkitu zuten txakurrekin. Bere gurasoek ez zuten zaindu, alkoholikoak baitziren. Erosotasunaren bila zebilen hiru urteko neskatila baserrian sartu eta zakurrekin kuzkurtu zen. Haren portaera gizakiarena baino txakurrena zen. Lau hankatan ibiltzen zen, hortzak erakutsi eta zaunka egiten zuen. Gizarte zerbitzuek gurasoen zaintzatik atera zuten. Giza harremanik ez zuenez, ez zekien "bai" eta "ez" besterik esaten.[7] Helduaroan, Oxanari txakur portaera menderatzen irakatsi zitzaion. Arintasunez eta adimenez hitz egiten ikasi zuen eta baserri batean egiten du lan, behiak jeizten, baina adimen-urritasun zantzuak dauzka. Urte batzuk geroago, Oxanak Errusian egindako elkarrizketa batean onartu zuen bere istorioa ez zela hain dramatikoa izan; gurasoek zaindu gabe, txakurren konpainia bilatu eta imitatzen ikasi zuen, bere gurasoak baino harkorragoak baitziren.[8][9]
- Ivan Mishukov, sei urteko haurra, txakur basatiengandik erreskatatu zuen poliziak 1998an, haiekin bizitzen bi urte pasa ostean. Bere amagandik eta honen mutil-lagun alkoholikoarengandik ihes egin zuen lau urte zituenean. Txakurren konfiantza lortu zuen janaria emanez, eta trukean txakurrek babestu egin zuten. Haurra "alfa arra" izatera heldu zen. Poliziak aurkitu zuenean, tranpa bat jarri zioten berarentzat eta txakurrentzat jatekoa utziz jatetxe bateko sukaldean. Txakurren artean bi urtez bakarrik bizi izan zenez, lengoaia nahiko azkar ikasi zuen. Eskola militarrean ikasi zuen eta errusiar armadan zerbitzatu zuen.[10]
- 10 urteko haur txiletar bat (Dog Boy) txakurrekin bizi zen, hauekin janaria bilatzen zuelarik (baliteke txakurrek bularra eman izana). Bost urte zituela, gurasoek abandonatu egin zuten eta ostean 15 kale-txakurrekin ihes egin zuen haurrak zaintzeko zentro batetik. Haurra haitzulo batean bizi zen kale-txakurrekin eta haiekin janari bila ibiltzen zen. Zabor edukiontziak miatzen zituzten janari hondarrak aurkitzeko. Txiki-txikitatik txakurrek hazi zuten. 2001ean poliziak aurkitu zuen eta ihes egiten saiatu bazen ere harrapatu eta ospitaleratu egin zuten.[11]
- Traian Căldărar (Errumania, 2002), "Txakur errumaniarra" edo "mowgli" bezala ere ezagutzen da. Lau urte zituenetik zazpi urte bete arte , Traian familiarik gabe bizi izan zen. Aurkitu zutenean desnutrizioaren ondorioz hiru urteko haur baten antza zuela esan zen. Bere ama etxetik atera zen genero indarkeriaren ondorioz, eta Traianek ere alde egin zuen bere ama joan ostean. Naturan bizi izan zen eta kartoizko kutxa batean babestu zen. Infektatutako zauriak, zirkulazio txikia eta d bitaminaren gabeziak eragindako gaixotasunak zituen. Manolescu Ioanek aurkitu zuen Traian, bere autoa matxuratu ondoren herrialdean zehar ibili zena. Inguruetan, janda zegoen txakur bat ere aurkitu zuten. Askok uste dute Traianek txakurra jan zuela bizirik mantentzeko. Erreskatatu ostean ere sarri ohe azpian sartzen zen lo egiteko eta janaria eskatzen zuen momentu oro. 2007an, Traian bere aitona zaintzeaz arduratzen zen eta ondo zihoakion eskolan.[12] [13]
- Andrei Tolstyk (2004) txakurrek hazi zuten Siberiako alde urrun batean, hiru hilabete zituenetik zazpi urte bete arte. Gurasoek ez zuten zaindu, hitz egiteko eta entzuteko arazoak zituelako. Haurrak ezin zuen hitz egin, giza interakziorik ez zuelako izan, eta ondorioz txakurraren ezaugarri asko zituen, hala nola, lau hankatan ibiltzea, pertsonei hozka egitea eta jan aurretik janaria usaintzea.[10]
- Madina izeneko haur bat txakurrekin bizi izan zen jaio zenetik hiru urte bete arte. Haiekin egiten zuen lo hotzean, haiekin jaten zuen eta haiekin jolasten zen. Bere aitak utzi egin zuen bera jaio ondoren, eta, ondorioz, ama alkoholiko bihurtu zenez ez zuen Madina zaindu. 2013an gizarte-langileek aurkitu zutenean, erabat biluzik zegoen eta txakur baten antzeko portaera zuen, hezurrak mastekatzea, adibidez. Gero, medikuek baieztatu zuten bere bizitza osoan zaindu ez bazuten ere oraindik ere fisikoki eta mentalki gai zela.[7]
Hartzekin hazitako haurrak
aldatu- Lituaniako hiru hartzak (1657, 1669, 1694): Serge Arolesek Poloniako Erreginaren (1664 - 1688) artxiboak arakatu ostean hauek faltsuak direla erakusten du. Haur bakarra bizi izan zen europako hartz arrearekin batera Lituaniako basoetan. 1663ko udaberrian aurkitu, eta gero Poloniako hiriburura eraman zuten.
Ardiekin hazitako haurrak
aldatu- Nicolaes Tulpek 1672ko Observationes Medicae liburuan azaltzen duenez ardiek hezitako haur irlandar bat egon zen. Serge Arolesek dioenez haur hau oso ezindua izan zen eta diru truke erakutsi zueten.
- Sobietar Batasunean artalde batean bizi zen 14 urteko ume bat aurkitu zuten. 8 urtez ardiek hazi zuten. Ez zuen komunikatzeko gaitasunik eta ezin zuen komuna erabili. Gurasoak lan bila joan ziren eta amonarekin geratu zen. Bere amonak zaindu zuen bera hil zen arte.[14]
Ganaduak hezitako haurrak
aldatu- Bambergeko haurra (XVI. mendea), ganaduaren artean hazi zen.
Ahuntzek hezitako haurrak
aldatu- Daniel, Andes “Goat Boy” (1990) naturan bizi izan zen 8 urtez. Ahuntzek hezi ostean Peruko mendietan aurkitu zuten. Oinez eta lau hankatan ibiltzen zen, ahuntz-esnea edan zuen eta baiak eta sustraiak jan zituen.[15]
Ostrukek hezitako haurrak
aldatu- Hadara izeneko haur bat Saharako basamortuan galdu zen bi urte zituela eta ostrukek hazi zuten. 12 urte zituela, erreskatatu eta bere gurasoengana eraman zuten. Geroago ezkondu eta seme-alabak izan zituen.
Dokumentaturiko beste kasu batzuk
aldatu- Jean Liejakoa: Sir Kenelm Digby filosofo naturalak 1644ko “Two Treatises” liburuan deskribaturiko kasua
- Oranienburgeko neskatila (1717)
- Bi mutil pirinearrak (1719)
- Peter, Hamelineko mutil basatia (1724) Pitt-Hopkins sindromea zuen haur bat zen. Urtebetez naturan biziraun zuen.
- Victor Aveyrongoa (1800) Aveyroneko basoetan hamalau urtez biziraun zuen haur basatia da. Istorio hau François Truffautek 1970ean zuzenduriko "L'Enfant Sauvage" filmean antzezten da.
- Marie-Angelique Memmie Le Blanc XVIII. mendean ospe handia irabazi zuen haur basati frantsesa izan zen. "Champangeseko haur basatia" ,"Châlonseko mirabe basatia" edo "Songyko haur basatia" moduko ezizenak jaso zituen. 9 urte zituenetik 19 urte bete arte basoan bizi izan zen, 1731ko irailean aurkitu zuten arte. Dokumentuek diotenez irakurtzen eta idazten ikasi zuen.
- Hany Istók (1749), Steve Zingirakoa izenez ere ezaguna, haur basati hungariarra izan zen. Bi arrantzalek haur bat aurkitu zuten basoaren ondoan zegoen zingira batean. Haurra Kapuvarrera eraman zuten eta bertan bataiatu egin zuten, Steven izena jasoz. Tokiko gobernadorea arduratu zen haurraren hezkuntzaz, baina haurrak ihes egin eta basora itzuli zen. Ordutik ipuin ugari sortu dira haurraren inguruan, erdi arrain modura irudikatuz.
- Ramachandra haur basati indiarra izan zen. 1973an jakinarazi zen lehen aldiz Indiako Uttar Pradesh estatuan kokaturik dagoen Kuwano ibaian anfibio bizitza egiten zuen 12 urte inguruko haur bat bizi zela. 1979an erreskatatu eta inguruko herri batera eraman zuten. Bere bizi berrira ohitzea lortu zuen. Hala ere, nahiago zuen janari gordina jan, nahiko trakets ibiltzen zen eta denbora gehiena erreka ingurutan pasatzen zuen. 1982an hil zen irakiten zegoen uretan erreta, emakume betengana gertuatu eta hau izutu izanaren ondorioz. Mike Dash historialariak dioenez nolabaiteko erakarpen sexualak eta kultur ohituren ezjakintasunak bultzatu zuten Ramachandra emakumearengana gerturatzera.
- “Kanbodiako ohianeko neskatila” 19 urtez Kanbodiako ohianean biziraun zuen haur basatia da. Ustez Rochom P'ngieng izeneko vietnamdarra da, baina bertsio hau zalantzan jarri izan da. Vietnameko komunikabideek esan zutenez bere aita biologikoak facebooken ikusi zituen argazki batzuei esker ezagutu zuen bere alaba. 2016an immigrazioko funtzionarioek kasua bi astez aztertu ostean emakumea Vietnamera bidaltzea erabaki zen. Kanbodian izan zuen familia adoptiboak esan zuenez emakumeak ez zuen inoiz hitz egiten ikasi, baina familia biologikoak dioenez hau beti izan zen horrelakoa.[16]
- 1998an desagertutzat eman zen haur uzbekiztandar bat Samarkanda mendietan aurkitu zuten animalia basatiarena egiten.[17]
- Ng Chhaidy haur basati indiarra izan zen. 4 urte zituenean basoan galdu zen eta 38 urte beranduago itzuli zen. Lehen aldiz ikusi zutenean biluzik zegoen eta ile zein azazkal luzeak zituen.[18]
Ustezko haur basatiak
aldatuPumek hezitako haurrak
aldatu- Vicente Caucau (1948) 12 urterekin egoera basatian aurkitutako haur txiletarra, ustez pumek hezi zuten.[19]
Ardiek hezitako haurrak
aldatu- Herodoto historialariak jaso zuenez, Psammetichus I.a faraoi egiptoarrak hizkuntzaren jatorria aurkitu nahi izan zuenez bi haurrekin esperimentu bat egin zuen. Ustez, bi haur jaioberri eman zizkion artzain bati eta inork ez ziela hitz egin behar esan zion. Lehen hitza pertsona guztien erroko hizkuntzan ahoskatuko zuela uste zuten. Haurretako batek "bekos" (ardien hotsaren antzeko soinua) oihukatu zuen besoak luzatuta. Artzainak ondorioztatu zuen hitza frigiaporque zela, ogiarentzako hitz frigiarra. Honen ondorioz frigiarrak egiptoarrak baino zaharragoak zirela ondorioztatu zuten.[20]
Konfinamenduan haziak
aldatu- Josetxo Etxebeste "Errenteriako basagizona" 1949. urtean Errenteriako Idoiaga baserrian aurkituriko haur basatia zen. Ikuiluan bizi zen, animalien artean, bizilagun batek errukiturik udaletxean salaketa bat jarri zuen arte. Miserikordia etxera eraman zuten mojekin.Garai hartako medikuen diagnostikoa «hombre lobo irrecuperable» (Euskaraz gizotso berreskuraezina) izan zen. Ez zuen hizketan ikasi, baina seinu bidez komunikatzea lortzen zuen. Denborarekin oinez ibiltzen eta arropak erabiltzen ikasi zuen. 2001ean hil zen 66 urte zituelarik.[21][22]
- Kaspar Hauser Ansbacheko haur basati bat izan zen. 1828ko maiatzaren 26an Nurenbergen agertu zen gutun bat aldean zeramala. Bertan laborari batzuk ezkutuan hazia zela argitzen zen. Medikuek oinez zebilen lehen aldia zela frogatu eta portaera arraroak zituela nabaritu zuten. Ziega batean hazia izan zela jakin zen eta bere benetako jatorriaren inguruko hipotesi ezberdinak gauzatu ziren. Bere jatorria argitzeko ezarri zuen hitzordu batean labankada bat sartuz erail zuten.
- Isabellek (1938) ia zazpi urte zituen aurkitu zutenean. Bere bizitzako lehen urteak gela ilun batean eman zituen, bere ama gor-mutua kontaktu bakartzat zuela. Zazpi hilabete geroago, 1,500-2,000 hitz inguru ikasi zituen. Hizkuntza-trebetasun normalak eskuratu zituela jakinarazi da.
- Annak (1938) sei urte zituen aurkitu zutenean. Gela ilun batean eduki zuten bere bizitzaren zatirik handienean. 1932ko martxoan jaio zen Pennsylvanian, Estatu Batuetan. Bere amaren bigarren alaba ez-legitimoa zen. Bere ama Anna entregatzen saiatu zen zenbait hilabetez, baina agentzia bakar bat ere ez zegoen prest finantza karga bere gain hartzeko, hau Depresio Handiaren erdian izan baitzen. Bere bizitzaren zati handiena biltegi batean pasa zuen. Esnez elikatzen zuten eta momentu oro apurtuta zegoen aulki batean loturik zeukaten. Aurkitu zutenean, desnutrizioa eta atrofia muskularra zituen. Geldik egoten zen, espresiorik gabe eta ez zuen ezerrekiko interesa erakusten. Gorra zela uste zen, besteei erantzuten ez zielako (beranduago, bere gortasuna fisikoa baino gehiago funtzionala zela jakin zen). Ezin zuen hitz egin, ez ibili, ez elikatu, ezta kognizio zantzurik erakusten zuen ezer egin ere. Harrera-etxe batean jarri zutenean hobera egin zuen. Bederatzi urterekin hasi zen hizkuntza garatzen. Gizarte-arauetara egokitzen hasia zen, eta koilara baten bidez elikatzen ikasi zuen. Anna 1942ko abuztuan hil zen ikterizia hemorragikoak jota.[23]
- Genie ezizenez ezagutu zen haurra 1970ean Los Angelesen aurkitu zuten. Gela batean konfinaturik bizi zen eta 13 urtez bera aitaren abusuak jasan zituen.
- Sujit Kumar (1979), "Chicken Boy of Fiji" deitua, garuneko paralisiarekin eta epilepsiarekin jaio zen. Sujiten amak bere buruaz beste egin zuen bera haurra zelarik, eta aitak etxe azpian giltzapetuta utzi zuen oiloekin bizitzeko. Sujit erreskatatua izan zen, eta Samabulako Zaharren Etxearekin adostasun batera heldu zen, baina hauek gela batean konfinaturik eta bere ohera lotua izan zuten. Ezin zuen hitz egin, eta bere hitz-jario bakarra klaska egitea zen. Sujit 20 urtez egon zen zahar-etxean, harik eta Elizabeth Claytonek aurkitu zuen arte. Elizabeth enpresari australiar aberats bat zen, Happy Home Trust sortu zuena Sujit eta arriskuan zeuden Fijiko beste haur batzuk zaintzeko.
- Danielle Crockett, Plant City, Florida, Estatu Batuak, bere logelan giltzapeturik egon zen eta bere bizitzako lehen 7 urteetan giza elkarrekintzarik gabe egon zen, garapenean atzerapen larriak eraginez. Aurkitua eta adoptatua izan zen, eta, gaur egun, giza baldintzetara egokitzeko ahaleginak egiten ari dira, ingelesaren ikaskuntza eta komunikazio eraginkorra barne. 2017tik Dani taldean bizi da, baina ez du lortu hitz egiten ikastea.
- Vanya Yudinek "haur txori errusiarra", errusian zazpi urteko mutiko bat aurkitu zuten, bere bizitza osoa txoriez inguratutako bi gelako apartamentu txiki batean bizitzen eman zuena. Bere amak ez zuen inoiz berarekin hitz egin eta maskota bezala tratatu zuen. Komunikatzerik ez zuela jakin zen, egin zitzakeen gauza bakarrak oihukatzea eta eskuak hegoen gisara mugitzea zen.
- Natasha (2009) bost urteko haur errusiar bat zen. Bizitza osoa gela batean giltzapeturik pasa zuen katu eta txakurrekin batera. Berogailu zein estolderiarik gabe eman zituen urte haiek. Aurkitu zutenean ezin zuen hitz egin, salto batez irten eta zaunka egin zien zaintzaileei. "Animalia baten ezaugarri argiak" omen zituen.
- Sasha T. (2012), bere amak ahuntzez beteriko gela batean mantendu zuen bi urteko haur errusiarra zen. Bere denbora guztia ahuntzen inguruan eta giza kontakturik gabeko pasa zuenez ez zuen hitz egiten ikasi eta bere adineko ume tipiko baten bi heren inguru pisatzen zuen.
Gizarteratzea
aldatuZenbat eta lehenago isolatu eta zenbat eta beranduago aurkitu orduan eta zailagoa da pertsona horiek gizartean integratzea. Horregatik, beste gizakiekin harremanik izan ez dutenez eta kasu batzuetan jasan zuten tratu iraingarriaren ondorioz, heziketa oso konplexua dute. Askotan, prozesu guztia oso frustragarria da hauen gizarteratzeaz arduratzen diren profesionalentzat eta haiek hartzen dituzten tutoreentzat. Adopziozko etxe batetik bestera igaro ohi dira.
Iruzurrak
aldatuBelgikako Le Soir egunkariak 2008an Misha: A Mémoire of the Holocaust Years (Euskaraz “Misha: Holokausto urteen oroitzapenak”) liburua eta Survivre avec les loups (Euskaraz “Otsoekin bizirautea") filma iruzur mediatiko bat izan zirela jakinarazi ondoren, Frantziako hedabideek haur basatien kasu ugariren sinisgarritasuna zalantzan jarri zuten. Haur hauei buruzko liburu asko dauden arren ia bakarra ere ez da artxiboetan oinarritu; egileek bigarren edo hirugarren eskuko informazioa erabili ohi dute. Serge Aroles zirujau frantziarrak ume basatiei buruzko ikerketa orokor bat idatzi zuen, eta kasu asko guztiz fikziozkoak zirela esan zuen:
- Kronstadteko nerabea (1781): Serge Arolesek zioenez Hungariako dokumentuen arabera kasu hau iruzur bat da: haurrak, adimen urritasuna zuenez diruagatik erakutsi zuten.
- Gazella haur siriarra (1946): 1950eko hamarkadan Siriako basamortuan 10 urte inguruko haur bat aurkitu zuten gazella batzuekin bizitzen. Irakeko armadako jeep baten beharra izan omen zuten haurra harrapatzeko, korrika 50 kilometro orduko abiaduran egiteko gaitasuna bai zuen. Kasua iruzur bat izan zen.
- Amala eta Kamala: Esaten denez 1920an Midnapore inguruan, Kalkutako eskualdean, Indian, otsoek hazitako bi ahizpa aurkitu ziren. Hala ere, JAL Singh apaiz indiarrak bere umezurtz-etxerako dirua biltzeko asmaturiko iruzurra izan zela frogatu zen.
- Krupinako hartzak (Eslovakia, 1767): Serge Arolesek ez zuen haren aztarnarik aurkitu Krupinako artxiboetan.
- Ramu (Lucknow, India, 1954) - Otso batek umetan hartutako neska bat omen zen, oihanean hazia zazpi urte bete arte. Arolesek eginiko ikerketaren ostean iruzurtzat sailkatu zuen.
Kondairak, fikzioa eta herri kultura
aldatuMito, kondaira zein fikzioan oso ohikoa da animalia basatiekin (otsoekin, tximinoekin edo hartzekin) hazitako haurrak aurkitzea. Adibide ospetsuenak Romulo eta Remo, Tarzan, Mowgli, George ohianekoa, Hayy, Kamil, Atalanta edo Enkidu dira.
Erromatar elezaharretan, Romulo eta Remori, Rea Silvia eta Marteren seme bikiei, otso batek bularra eman ziela agertzen da. Rea Silvia emakumezko apaiz bat zen, eta haurdun zegoela jakin zenean, Amulio erregeak, bere anaiaren tronua usurpatu zuenak, bizirik lurperatzeko eta haurrak hiltzeko agindua eman zuen. Agindua jaso zuen morroiak bikiak saski batean jarri Tiber ibaira jaurti zituen. Tiberinusek, ibaiaren jainkoak, haurrak itsasertzera eraman zituen, non otso batek aurkitu eta hazi egin zituen. Oraindik haurrak zirelarik Faustulus izeneko artzain batek aurkitu zituen. Bere eta bere emazte zen Acca Larentiaren arten bikiak hazi zituen, Accak seme bat nahi bai zuen. Azkenean biki ahuek Erromako fundazioan hartu zuten parte (Erroma izena Romuloren omenez jarri zioten. Honek Remo hil zuen hiria Palatino mendian edo Aventino mendian sortu behar zen erabakitzeko izan zuten borroka batean).[24]
Fikzioan errepresentaturik agertzen diren haur basatiak askotan adimen eta giza trebetasun nahiko normalekin eta sortzetiko kultura edo zibilizazio zentzuarekin irudikatzen dira. Gizartean integratzea nahiko erraza izan ohi da pertsonaia hauentzat, nahiz eta errealitatean ez den horrela. Salbuespen nabarmen bat Mowgli da. Honi gizakiekin bizitzea oso zaila egin zitzaion.
Erreferentziak
aldatu- ↑ "Mind Blowing Cases of Children Raised by Animals" (Ingelesez)
- ↑ "Feral children" (Ingelesez)
- ↑ "Was Marina Chapman really brought up by monkeys?" (Ingelesez)
- ↑ "Raised by monkeys, struggling to be human" (Ingelesez)
- ↑ "Child of the wild still spurns life as a human" (Ingelesez)
- ↑ "Raised in the wild: tales of survival" (Ingelesez)
- ↑ a b "Feral: The children raised by wolves" (Ingelesez)
- ↑ "Cry of an infant savage" (Ingelesez)
- ↑ "Oxana Malaya on Ukrainian TV show"
- ↑ a b "Siberian boy, 7, raised by dogs after parents abandoned him" (Ingelesez)
- ↑ "'Dog Boy' of Chile Rescued" (Ingelesez)
- ↑ "Wolf boy is welcomed home by mother after years in the wild" (Ingelesez)
- ↑ "Modern day Feral children" (Ingelesez)
- ↑ "Boy raised by sheep for 8 years" (Ingelesez)
- ↑ "Raised by animals" (Ingelesez)
- ↑ "Nine Years on, Mute Woman Returns to Family in Vietnam" (Ingelesez)
- ↑ "Boy found in Uzbekistan after eight years of animal existence" (Ingelesez)
- ↑ "Mizoram's Wild Flower" (Ingelesez)
- ↑ Los ultimos dias de Vicente Cau Cau, el nino lobo chileno (Gazteleraz)
- ↑ "The History of Herodotus" (Ingelesez)
- ↑ JOSETXO ETXEBESTE: EUSKAL HERRIKO AZKEN HAUR BASATIAREN ISTORIO MISTERIOTSU ETA TRISTEA[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ Pako Aristi: «Euskal Herriko azken haur basatia». Donostia: Zabalik gehigarria, Diario Vasco, 1987ko ekainaren 10.
- ↑ "A case study into social isolation – Anna's story" (Ingelesez)
- ↑ "Romulus" (Ingelesez)