Harald III.a Norvegiakoa
Harald III. Norvegiakoa, Harald III.a Sigurdsson (antzinako eskandinavieraz: Haraldr Sigurðarson) edo Harald III.a Haardrade (1015 – 1066ko irailaren 25a) 1047-1066 bitartean Norvegiako erregea izan zen, Magnus I.aren ondorengoa. Harald Hardrada, Harald Hardraade edo Harald Haarderade ere deitua izan bazen ere (ezizen honek Gupidagabea edo Ankerra esan nahi du), behin tronura igo eta gero Esku Gogordun Erregea ezizenaz ere ezaguna egin zen.
Harald III.a Norvegiakoa | |||
---|---|---|---|
| |||
Bizitza | |||
Jaiotza | Ringerike, 1015 (egutegi gregorianoa) | ||
Herrialdea | Kingdom of Norway | ||
Heriotza | Stamford Bridge (Ekialdeko Yorkshire), 1066ko irailaren 25a (50/51 urte) | ||
Hobiratze lekua | Trondheim Helgeseter Priory (en) | ||
Familia | |||
Aita | Sigurd Syr | ||
Ama | Åsta Gudbrandsdatter | ||
Ezkontidea(k) | Elisiv of Kiev (en) (1045, 1045 (egutegi gregorianoa) - 1066ko irailaren 25a) Tora Torbergsdatter (en) (1048 - 1066ko irailaren 25a) | ||
Seme-alabak | ikusi
| ||
Haurrideak | ikusi
| ||
Leinua | Hardrada dynasty (en) | ||
Hezkuntza | |||
Hizkuntzak | norvegiera | ||
Jarduerak | |||
Jarduerak | esploratzailea, agintaria eta militarra | ||
Enplegatzailea(k) | Baregoen Guardia (1033, 1034 - 1042) | ||
Zerbitzu militarra | |||
Parte hartutako gatazkak | Stamford Bridgeko gudua Battle of Olivento (en) Battle of Montemaggiore (en) Battle of Ostrovo (en) Battle of Niså (en) Battle of Stiklestad (en) Battle of Fulford (en) | ||
Sinesmenak eta ideologia | |||
Erlijioa | kristautasuna | ||
Haurtzaroa eta atzerriratzea
aldatu1015an jaioa, 1030an 15 urte besterik ez zituenean Stiklestadeko guduan Olaf II.arekin batera daniarren aurka borrokatu zen (Hardrafa azken errege horren anaiorde gazteena zen), errege hau Danimarkaren laguntza zuten norvegiar matxinatuen aurka borrokatuz hil zen.
Borroka honetan Harald bera ere larriki zauriturik suertatu zen eta indarberritu ostean Sortaldeko lurraldetara ihes egin zuen, hauetan zehar 14 urtez bidaiatu zuelarik, denbora bere buruan antolatutako inperio bat sortzeko ideia zeramakielarik. Errusian zehar ibili eta 1035an Konstantinoplara ailegatu zen, han Sortaldeko gudarostean zerbitzatu eta Bizantziar Inperioan Zoe Porfirogeneta enperatrizaren Varegar Goardiako kide bilakatu zen, Mediterraneoan zehar bere balentria handien inguruko kondaira entzutetsua bat laga zuelarik: 18 gudutan parte hartu zuen, Anatolia eta Sizilian Jurgi Maniakes jeneralaren agindupean musulmanen aurka borrokatu zen, eta baita Italiako hegoaldean eta Bulgarian ere. Varegar Goardiako egonaldian Akolouthos (grekerako ἀκόλουθος, "jarraitzaile" edo "laguntzaile"; "Akolito" titulua Goardiako komandateari eman ohi zitzaion) titulua bereganatu zuen, baina kargu honek gutxi iraun zion, enperadorearen jabegoa zen harrapakin bat bereganatu ostean, preso hartu baitzuten. Azkenik preso zuten bere espetxe gelatik ihes egin eta 1043 jaioterrira itzuli zen.
Itzulera
aldatu1046an Harald gaztea Norvegiara itzuli zen, garai hartan bere hiloba eta herrialde honetako errege zen Magnus I.a Zintzoak Haraldek Sortaldean pilatu zuen altxorraren erdiaren truk erresumaren erdia eskeini zion. Urte bat beranduago Magnus zendu eta Harald agintari bakar gisa gelditu zen.
Danimarkako errege zen Sweyn II.aren (1045-62) tronua eskuratzeko asmoz nolabaiteko arrakasta nahiz porrotekin gudu askotan borrokatu zen. Orkadak, Shetland eta Hebrida uharteak bereganatuz Norvegiako jabetzak handitu zituen, eta 1050 urte inguruan Oslo hiria sortu zuen.
Lurralde gehiago konkistatzeko bere griñaz, daniarrei berriz ere gerra aldarrikatu zien, aldi berean bere botere irrikiak begirada Ipar Itsasoaz haratago ezartzea bultzatu zuen. 1066an Harald Hardrada erregea Northumbria dukea zen Tostig zenari elkartu zitzaion, honen asmoa bere anaia zen Harold II.a Ingalaterrakoaren aurka borrokatzea zen, hau garaitu ostean Ingalaterra bien artean banatzeko. Halere, 1066ko irailaren 25an Stamford Bridgeko guduan garaitua eta hila izan zen.
Ondarea
aldatuBere ondare garrantzitsuenen artean bere zerbitzura zegoen mundu baten ikuspuntua dago, honetan bere autokrazia gailenduko zen, bere botere egarria asetuko zuen urre nahiz aberastasunik egongo ez litzatekena. Norvegiako estatua batu nahian (bere leloa Amore eman edo hil izan zen) lurralde osoan kokatuak zeuden tribu matxinatu ezberdinen exterminatzea erabili zuen. Bere bakarkako ikuspegi inperialista garaiko europar merkatal-guneetako izakera osatu zuela onartu beharra dago. Aberastasun eta abenturen bila itsasoak zeharkatu zituzten drakkar itsasontzien diseinu inplementatuaren ardura ere berari egotzi daiteke.
Iruditegia
aldatu-
Harald Hardrada eta Harald og Svein
Kanpo loturak
aldatuWikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Harald III.a Norvegiakoa |
- Harald Hardradaren saga osoa irakurgai (Ingelesez)
- Harald Hardradari buruzko artikulua Argia astekarian
Aurrekoa Magnus I.a Norvegiakoa |
Norvegiako erregea 1047a–1066ko irailaren 25a |
Ondorengoa Magnus II.a Norvegiakoa |