Groucho Marx

Groucho Marx edo Julius Henry Marx (New York, 1890eko urriaren 2a – Los Angeles, Kalifornia, 1977ko abuztuaren 19a) umorista eta aktore estatubatuarra izan zen.

Groucho Marx
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Julius Henry Marx
Jaiotza	Manhattan, 1890eko urriaren 2a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Manhattan
Heriotza	Cedars-Sinai Mediku Zentroa, 1977ko abuztuaren 19a (86 urte)
Hobiratze lekua	Eden Memorial Park Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Familia
Aita	Sam Marx
Ama	Minnie Marx
Ezkontidea(k)	Ruth Johnson (en)  (1920ko otsailaren 4a -  1942) Kay Marvis (en)  (1945eko otsailaren 24a -  1951) Eden Hartford  (1954ko uztailaren 17a -  1969ko abenduaren 4a)
Seme-alabak	ikusi Arthur Marx Miriam Marx (en) Melinda Marx
Haurrideak	ikusi Zeppo Marx Harpo Marx Chico Marx Gummo Marx
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	komediantea, zinema aktorea, telebista-aktorea, antzerki aktorea eta irrati-esataria
Lan nabarmenak	ikusi Duck Soup Animal Crackers (en) A Night at the Opera A Day at the Races
Jasotako sariak	ikusi Arte eta letren komendadorea  (1974) Ohorezko Oscar Saria  (1973) Peabody Awards  (1948) Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan
Influentziak	Robert Benchley
Kidetza	Marx anaiak
Izengoitia(k)	Groucho Marx
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	judaismoa
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
marx-brothers.org…

Marx anaien (Chico, Harpo, Gummo eta Zeppo) buru izan zen, hirugarrena adinari dagokionez, eta haiekin batera hainbat pelikula ospetsu egin zituen 1921etik 1957 arte. Familia judua osatu zuten.

Gezurrezko bibotea eta purua ziren haren ezaugarri ezagunak.

Filmografia

Humor Risk (1921) • The Cocoanuts (1929) • Animal Crackers (1930) • The House That Shadows Built (1931) • Monkey Business (1931) • Horse Feathers (1932) • Duck Soup (1933) • A Night at the Opera (1935) • A Day at the Races (1937) • Room Service (1938) • At the Circus (1939) • Go West (1940) • The Big Store (1941) • A Night in Casablanca (1946) • Love Happy (1949) • The Story of Mankind (1957).

Filmen zuzendaria eta izenburuak

Filmen zuzendaria eta itzuli bada beste hizkuntza batera (gaztelania, frantsesa, euskara, katalana edo galiziera) beste izenburu batekin taula honetan ikus daiteke:

Urtea	Filma	Zuzendaria	Beste izenburu batzuk
1921	Humor Risk	Richard Smith
1929	The Cocoanuts	Robert Florey	frantsesez: Noix de coco
1930	Animal Crackers	Victor Heerman	gaztelaniaz: El conflicto de los Marx frantsesez: L'Explorateur en folie
1931	Monkey Business	Norman Z. McLeod	gaztelaniaz: Pistoleros de agua dulce frantsesez: Monnaie de singe katalanez: Pistolers d'aigua dolça
1932	Horse Feathers	Norman Z. McLeod	gaztelaniaz: Plumas de caballo frantsesez: Plumes de cheval
1933	Duck Soup	Leo McCarey	frantsesez: La Soupe au canard katalanez: Sopa d'ànec
1935	A Night at the Opera	Sam Wood	gaztelaniaz: Una noche en la ópera frantsesez: Une nuit à l'opéra katalanez: Una nit a l'òpera galizieraz: Unha noite na ópera
1936	Yours for the Asking	Alexander Hall	gaztelaniaz: Tuya si la quieres
1937	A Day at the Races	Sam Wood	gaztelaniaz: Un día en las carreras frantsesez: Un jour aux courses katalanez: Un dia a les curses
1938	Room Service	William A. Seiter	frantsesez: Panique à l'hôtel katalanez: L'hotel dels embolics
1939	At the Circus	Edward Buzzell	gaztelaniaz: Una tarde en el circo frantsesez: Un jour au cirque katalanez: Una tarda al circ
1940	Go West	Edward Buzzell	gaztelaniaz: Los Hermanos Marx en el Oeste frantsesez: Chercheurs d'or katalanez: Els germans Marx a l'Oest
1941	The Big Store	Charles Reisner	gaztelaniaz: Tienda de locos frantsesez: Les Marx au grand magasin
1946	A Night in Casablanca	Archie Mayo	gaztelaniaz: Una noche en Casablanca frantsesez: Une nuit à Casablanca katalanez: Una nit a Casablanca
1947	Copacabana	Alfred Edward Green
1950	Love Happy	David Miller	gaztelaniaz: Amor en conserva frantsesez: La Pêche au trésor
1950	Mr. Music	Richard Haydn	gaztelaniaz: El amor vigila
1951	Double Dynamite	Irving Cummings	gaztelaniaz: Don Dólar frantsesez: Une veine de...
1952	A Girl in Every Port	Chester Erskine	gaztelaniaz: Una novia en cada puerto frantsesez: Une fille dans chaque port
1957	The Story of Mankind	Irwin Allen	gaztelaniaz: La historia de la humanidad frantsesez: L'Histoire de l'humanité
1957	Will Success Spoil Rock Hunter?	Frank Tashlin	frantsesez: La Blonde explosive
1963	Hollywood Without Make-Up	Rudy Behlmer
1964	MGM's Big Parade of Comedy	Robert Youngson	gaztelaniaz: The Big Parade of Comedy
1968	Skidoo	Otto Preminger
1975	Brother, Can You Spare a Dime?	Philippe Mora	gaztelaniaz: Hermano, ¿me das diez centavos? frantsesez: T'as pas 100 balles ?
1976	That's Entertainment, Part II	Gene Kelly	gaztelaniaz: Hollywood, Hollywood frantsesez: Hollywood, Hollywood katalanez: Això és l'espectacle
1981	This Is Elvis	Andrew Solt	gaztelaniaz: Este es Elvis

Esaldi famatuak

• Asko gozatu dut antzezlan honekin, batez ere etenaldian.
• Duela asko, emakume batekin bizi izan nintzen bi urtean, haren gustuak eta nireak berdinak zirela konturatu nintzen arte: biok genituen neskak gustuko.
• Ene seme, zoriontasuna gauza txikiez eginda dago: yate txiki bat, luxuzko etxe txiki bat, aberastasun txiki bat...
• Zentabo bat nahi izango banu semearen eltze-itsua apurtuko nuke -seme bat izango banu.
• Gure amak haurrak izugarri maite zituen. Edozer gauza emango luke ni bat izateko.
• Lubakiak zulatu! Gure gizonak etengabe erortzen diren bitartean! Ez dugu lubakirik zulatzeko denborarik. Aurrefabrikatuak erosi beharko ditugu.
• Zergatik eta nola iritsi zara hogei seme-alaba izatera. Senarra maite dut. Nik ere oso gustuko dut purua, baina noizbehinka ateratzen dut ahotik.
• Nirekin ezkondu nahi duzu? Aberatsa zara? Erantzun lehenengo bigarren galdera.
• Ez pentsatu gaizki nitaz, emakume; zureganako interesa sexual hutsa da-eta.
• Gero arte laztana... Arranopola! Afariaren kontua oso garestia da!... Eskandalu bat da!...Nik, zu banintz, ez nuke ordainduko.
• Kontua ordaintzea?... Hori ohitura zentzugabea!
• Ezkontza da dibortzioaren arrazoi nagusia.
• Gizon handi bakoitzaren atzean emakume handi bat dago. Eta haren atzean emaztea.
• Zakurrez kanpo, liburua da segur aski gizonaren lagunik onena. Eta barruan segur aski ilunegi dago irakurtzeko.
• Gela-zerbitzua? Ekarri gela handiago bat.
• Zergatik nengoen emakume horrekin? Zu gogorarazten didalako, egia esan, berak zu zuk baino gehiago gogorarazten dit.
• Edaten dut beste pertsonak interesgarri egiteko .
• Ezerezetik hasita, miseriaren maila altuenetara iritsi naiz.
• Hil egin zara ala ordularia gelditu zait.
• Adin oso txikian jaio nintzela aitortu behar dut.
• Gau zoragarri bat pasa dut. Baina ez da hau izan.
• Telebistak gauza miragarriak egin ditu nire kulturagatik. Norbaitek telebista pizten duenean, liburutegira joaten naiz eta liburu on bat irakurtzen dut.
• Zergatik kezkatu behar naiz etorkizunaz? Zer egin du etorkizunak nigatik?
• Zure liburua hartu nuen lehen unetik lurrera erori nintzen barrezka. Noizbait irakurtzea espero dut.
• Bai noski, ulertzen dut. Bost urteko haur batek ulertuko luke. Ekar diezadatela bost urteko haur bat!
• Ez dut inoiz aurpegi bat ahazten. Baina zure kasuan salbuespen bat egingo dut.
• Hauek dira nire printzipioak. Ez bazaizkizu gustatzen, baditut beste batzuk .
• Nori sinistuko diozu? Niri ala zure begiei?
• Inoiz ez nintzateke onartuko ninduen klub bateko kide izango.

Bibliografia

• "Many Happy Returns", 1942.
• "Groucho and me", 1959 ("Groucho eta ni", Meettok 2006, Harkaitz Canoren itzulpena).
• "The Groucho Letters: Letters from and to Groucho Marx", 1967 ("Correspondance de Groucho Marx", Gallimard 1990; "Las cartas de Groucho", Anagrama 1999).
• "The Groucho Pile: An Illustrated Life", 1976.
• "Beds", 1976 ("Camas", Tusquets 1997).
• "Memoirs of a Mangy Lover", 1989 ("Memoires d'un amant lamentable", Seuil 1984; "Memorias de un amante sarnoso", Tusquets 2000).

Ikus, gainera

• Txomin Barullo

Kanpo estekak

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Groucho Marx

• Datuak: Q103846
• Multimedia: Groucho Marx / Q103846
• Aipu famatuak: Groucho Marx