Grikoa greziera modernoaren dialektoa da, Italiako Magna Graecia eskualdean mintzatua.

Grikoa
Grikoaren hiztunen kokapena Salento eta Calabriako hizkuntz enklabeetan.
Datu orokorrak
Lurralde eremuaItalia
Hiztunak20.000
EskualdeaSalentoko penintsula (Apulia), Calabria
UNESCO sailkapena4: arrisku larrian
Araugileaarautu gabea
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
indoeuropar hizkuntzak
Hellenic (en) Itzuli
greziera modernoa
Italiot Greek (en) Itzuli
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiasubjektu aditza objektua eta silabadun hizkuntza
Alfabetoaalfabeto grekoa
Hizkuntza kodeak
Glottologapul1237
Linguasphere56-AAA-aia
Linguist Listell-gri
UNESCO1614
Endangered
Languages Project

10922

Greziarrek grikoari katoitaliótika (κατωιταλιώτικα) deritzote, hau da, Hegoaldeko italiera. Era berean, kalabrera ere deitzen zaio grikoari, grekokalabrera haren aldaerarekin nahasiz. Salentoar grikoa, salentoera (bi izen horietan, Salentoko aldaera nabari da) eta grekanikoa izenez ere ezaguna da.

Antzina, grikoa Italiako hegoalde osoan mintzatzen bazen ere, gaur egun bi hizkuntz enklabetan hitz egiten da (ikus mapa):

  • Apuliako (Salentoko penintsula) Grecia Salentina izeneko ingurua: Calimera, Martano, Castrignano de' Greci, Corigliano d'Otranto, Melpignano, Soleto, Sternatia, Zollino eta Martignano herrietan: denera, 40.000 bat biztanle bizi dira.
  • Calabriako Bovesia inguruko bederatzi udalerritan. Hor, populazioa txikiagoa da. Bere ezaugarriak dituen grekokalabrera mintzatzen da bertan.

Grikoaren jatorria eta egoera

aldatu

Grikoaren jatorriari buruzko teoria zabalduena Gerhard Rohlfs eta G. Hatzidakis egileena da. Haien arabera, grikoaren jatorria Antzinako Greziak Italiako hegoaldea eta Sizilia kolonizatu zuen garaian bilatu behar dira, K.a. VIII. mendean. Horrela, grikoa Italiako hegoalde greziarraren (Magna Graecia izenekoa) bizirik mantentzen duen azken testigantza da.

Grikoak doriar hitz zenbait eta greziera zaharraren forma batzuk mantzentzen ditu, grezieraren hegoaldeko dialektoak (tsakoniarra) bezala. Hala ere, grikoa eta greziera modernoa elkarren artean ulertzekoak dira.

Grikozko folkloreak ahozko tradizio aberatsa du. Grikozko abestiek musikak eta poesiak arrakasta handia dute bai Grezian eta baita Italian ere. Salentoko musika talde ezagun bi Ghetonia eta Aramirè dira. Era berean, Dionysis Savvopoulos eta Maria Farantouri bezalako Greziako artista ospetsuek grikozko emanaldiak eskaintzen dituzte.

Italiako parlamentuak Salentoko Griko komunitatea "gutxiengo etniko eta linguistiko" izendatu du, Minoranze linguistiche Grike dell'Etnia Griko-Salentina izendapenarekin.

Grikozko adibidea

aldatu

"Kalinifta", grikozko herri kanta:

Grikoz

aldatu

Εβώ πάντα σε σένα πενσέω,
γιατί σένα φσυχή μου 'γαπώ,
τσαι που πάω, που σύρνω, που στέω
στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ.

transliterazioa:
Evo panta se sena pensèo,
yiatì sena fsihi mou ghapò,
Tse pou pao, pou syrno, pou steo
stin kardià mou panta sena bastò.

Greziera modernoaz

aldatu

Εγώ πάντα εσένα σκέφτομαι,
γιατί εσένα ψυχή μου αγαπώ,
και όπου πάω, όπου σέρνομαι, όπου στέκω,
στην καρδιά μου πάντα εσένα βαστώ.

Euskaraz

aldatu

Beti zugan pentsatzen dut,
Maite zaitudalako, arima nirea,
Eta joaten, ezkutatzen, geratzen naizen edozein lekutan,
Beti nire bihotzean eramango zaitut.

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu