Giuseppe Mazzini
Giuseppe Mazzini (Genova, Italia, 1805eko ekainaren 22a – Pisa, Italia, 1872ko martxoaren 10a), filosofoa eta italiar politikari abertzale eta iraultzaile errepublikazalea izan zen. Haren ideia eta jarduera politikoek eragin nabaria izan zuten Italiako Erreinuaren sorreran; Italiako hainbat auzitegitan ezarri zizkioten kondenen ondorioz, ordea, ihesean ibili behar izan zuen hil arte. Mazziniren teoriak oso garrantzitsuak izan ziren XIX. mendeko Europan estatu demokratiko eta errepublikanoen aldeko mugimenduetan. Giuseppe Garibaldi, Viktor Emanuel II.a Italiakoa eta Camillo Bensorekin batera, aberriaren aitatzat hartua da Italian.
| Giuseppe Mazzini | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1865eko azaroaren 18a - 1867ko otsailaren 13a Hautetsia: 9th Legislature of the Kingdom of Italy (en)  | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Genova, 1805eko ekainaren 22a | ||
| Herrialdea |  Italiako Erresuma Frantziako Lehen Inperioa | ||
| Heriotza | Pisa, 1872ko martxoaren 10a (66 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Boschetto Irregolare (en) | ||
| Heriotza modua | berezko heriotza: Pleuresia | ||
| Familia | |||
| Aita | Giacomo Mazzini | ||
| Ama | Maria Drago | ||
| Ezkontidea(k) | ezkongabea | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Genovako Unibertsitatea | ||
| Hizkuntzak | italiera | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | politikaria, filosofoa, idazlea, kazetaria eta literatura-kritikaria | ||
| Lantokia(k) | Italiako Erresuma | ||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Alderdi politikoa | Italia Gaztea | ||
   | |||
 | |||
Bizitza aldatu
Genovan egin zituen abokatu ikasketak eta bertan ogibide horretan aritu zen, tarteka hainbat aldizkaritan idazten zuela. 1830ean carbonari elkartean sartu zen; atxilotu zuten baina alde egin eta Marsellara joan zen. La Giovine Italia elkartea sortu zuen han, 1831n. Italia batu, libre eta errepublika egiturakoa eskaintzen zuen elkarte horren programak. Italiako zenbait estatutako agintariak botatzeko bi matxinada ahalegin egin zituen 1831n eta 1834an, baina ez zitzaizkion nahi bezala atera eta Suitzara joan zen bizitzera. 1837an Londresa aldatu zen. Handik ere lehengoan segitu zuen. Frantziako 1848ko iraultzaren ondoren, Milana joan zen eta heroi gisa hartu zuten. Erromako Errepublikako hiru agintarietako bat izan zen. Erroma Frantziako gudarosteen eskuetan erori zenean, Londresa ihes egin zuen berriro. Beste matxinada batzuetan eta Garibaldirenetan ere hartu zuen parte. Italia batzeak poz eman zion baina monarkiaren kontra egon zen beti. Parlamentario ere izan zen, baina ez zen bileretara behin ere joan. 1870ean berriro atxilotu zuten, Garibaldiren matxinadan parte hartu zuela salaturik.
Aberriaren kontzientzia aldatu
"Nazioak elkarteak dira eta elkartze horren arrazoiak honakoak dira: hizkuntza, geografia, historian jokatu izan duten rola eta abar. Baina, betiere, printzipio bera onartzen dute eta batutako inperioaren eskubidearen bidean doaz zehaztutako helmuga bakarra lortzeko helburuarekin.
Mazziniren iritzira, nazio batek printzipio fisikoak, hautemangarriak, objektiboak ditu:
| « | Hizkuntza batek, geografia-baldintza jakin batzuek edo historiak emandako zeregin batek biltzen dituen banakoen elkartea da nazioa; nazio bateko banakoek printzipio jakin bat onartzen dute, eta inperio bateratuaren eskubidea baliatuz, muga jakin bakar baten bila abiatzen dira. | » |
| Mazzini, 1834 | ||
Italia, Mazziniren arabera aldatu
| « | 21-22 milioi biztanleko herria gara, antzina-antzinatik izen bera duena (italiar herria); Jainkoak inoiz marraztutako muga naturalik ederrenen artean bizi gara (itsasoa eta Europako mendirik garaienak); hizkuntza berean mintzatzen gara, sinismen, usadio eta ohitura berak ditugu, harro gaude Europako historiako iragan politiko, zientifiko eta artistiko loriatsuena izan baitugu.
Ez dugu ez banderarik, ez izen politikorik, ezta tokirik ere europar nazioen artean. Zortzi estatu independentetan zatikaturik gaude, aliantzarik gabe, helmuga bateraturik gabe, harreman antolaturik gabe. Ez dago adierazpen-askatasunik, ezta elkartzeko edo hitz egiteko askatasunik ere, ezer ere ez. Estatu horietako bat, penintsularen laurdena hartzen duena, Austriaren menpean dago, eta gainerakoak haren eraginpean daude, itsu-itsu. |
» |
Italiaren batasunari buruz aldatu
| « | Nazioa ez zen sekula existitu, hori diote; beraz, sekula ezingo da existitu. Baina guk, arazo hori gure ikuspegitik aztertuta, ondokoa adieraziko dugu: nazioa ez da orain arte existitu; beraz, etorkizunean existi daiteke. Gizateriaren alde gauza handiak egiteko duen herriak inoiz edo behin nazio bilakatu behar du. | » |
| Mazzini, Italiaren batasunari buruz, 1861. | ||
Erreferentziak aldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Giuseppe Mazzini  |
Datuak: Q187336
Multimedia: Giuseppe Mazzini / Q187336
