Gentrifikazio
Gentrifikazioa langileen mailako eta diru-sarrera gutxiko auzoetan diru gehiago duten pertsonek higiezinak erosten dituztenean gertatzen den desplazamendu soziokulturala da. Gentrifikazioaren ondorioz, batez besteko diru-sarrera igo egiten da eta familien batez besteko kide-kopurua jaitsi, ondorioz, lehendik auzoan bizi ziren lagun txiroagoek ezin diote alokairuen, etxebizitzen prezioen eta zergen garestitzeari eutsi eta alde egin behar izaten dute. Modu horretan moldatutako auzoetan negozio eta denda berriak irekitzen dira, eta honek oraindik jende dirudun gehiago erakartzen du eta bertakoen irisgarritasuna are gehiago jaitsi.
Kasu batzuetan, honelako prozesuak gerta daitezke administrazio publikoak auzo narriatuen egoera hobetzeko asmoz sortzen dituen egitasmoen ondorioz. Azpiegitura berrien eraikuntza sustatzen da, etxebizitza zaharkituen eraberritzerako diru-laguntzak eskaintzen dira, eta denda berriak kokatzeko laguntzak ematen dira; honek jabegoen prezioak igoarazi egiten ditu.
Etimologia eta jatorria aldatu
Terminoa ingelesetik datorren neologismoa da. Ruth Glass soziologoak erabili zuen lehen aldiz 1964an, Londresen lurraldeari dagokionez gertatzen ziren aldaketa sozialak aztertzean.
Gentrifikazio terminoa hainbat modutan defini daitekeen fenomeno multifazetiko bati dagokio. Gentrifikazioa prozesu konplexua da, honako hauek biltzen dituena: etxebizitza-stockaren hobekuntza fisikoa, etxebizitzaren alokairutik jabetza izaterako aldaketa, prezio-igoerak eta langile-klasea klase ertainarekin ordezkatzea.[1]
Historialariek diotenez, gentrifikazioa Erroma zaharrean eta Britainia Handian ere gertatu zen III. mendean, hiri handietan denda txikiak ordezten ari baitziren.[2] Gentrifikazio hitza gentry hitzetik dator. Gentry klase sozial bat da, hasiera batean britainiarra, eta noblezia ertain eta baxuek eta lur plebeioen jabeek edo gizon libreek osatzen dute. Ingalaterran, Landed Gentry izeneko gizarte-klasea sortu zen; osorik errentaz bizi zitezkeen edo, gutxienez, herrialdeko finka bat zuten lur-jabeen teoria da. [3][4] Britainiar nekazaritza-iraultzaren aurretik, lurren %50 inguru kontrolatzen zuten, eta lurraldeetako burgesia deitzen zioten.
Ruth Glass soziologo britainiarra izan zen lehena "gentrifikazioa" gaur egun bezala erabiltzen. 1964an erabili zuen, Londreseko hiri-auzoetan behe-klaseko langileak lekualdarazten zituzten klase ertaineko herritarrak deskribatzeko. [5]
Gentrifikazio prozesua aldatu
Gentrifikazioa hiri nagusien hirigune historiko batzuetan gertatzen den eraberritze eta elitizazio prozesua da, non etxebizitza eta bizi-maila garestitzen diren eta bertan biztanleen ordezkapena gauzatzen den, maila ekonomiko baxukoak kanporatuz eta maila altukoak erakarriz.
Hiri-sektore baten bizi-zikloaren barruan, hiru fasetan oinarritutako prozesua da. Mendebaldeko hirietako ohiko industria-auzoek bizi-ziklo hori izan dute, aro postfordiistan garatzen eta hedatzen ari direnak. Edozein industria-hiritako langile-hiribildu asko hiriaren hazkundeak eta langile-klasearen agerpenak eragiten duten industrializazioaren ondorioz sortzen dira; beraz, ez dira inoiz klase altuez jendeztatu, eta beste batzuk harresiz kanpoko errebalak dira, non ez diren inoiz burgesia edo noblezia ezarri.
Jaiotza aldatu
Hiri-sektoreak gentrifikaziora daraman bizi-zikloaren lehen fasea hiri kapitalista modernoan langile-enklabe gisa duen konfigurazioa da. Lehen industria-enklabeak normalean harresi barneko hirian jaiotzen dira, hiri aurrekapitalista zaharraren barruan. Horren ondorioz, aldatu eta berregituratu egiten dira, eta horrek, era berean, hiri-espazioaren lehen gizarte-bereizketa eragingo du. Industrializazioak hirigunearen edo haren zati baten konfigurazio berri bat sortzen du, langileria-masaren eta ekoizpen-jardueren presentziaren ondorioz, eta, aldi berean, industria-gune berriak sortzen ditu, hiriko errebal zaharretan edo hutsune demografikoetan sor daitezkeenak, eta goi-klaseak lekualdatzen diren hiri-inguruko eremu berriak balioesten ditu.
Industrializazioak landa-eremuetako immigrazio tasa handia erakartzen du. Hiriaren erdialdean eta portu-eremuetan dauden industrietan lan egitera datozen biztanle berriak haien inguruan ezartzen dira, lantokitik hurbil egon daitezen.
Hiri-inguruko eremuak gune handiak eta lasaitasuna dakarzkio burgesiari, zentro modernoaren masifikazioaren eta osasungaiztasunaren aurrean. Horrek gizarte-banaketaren eredu bat ezartzen du langile-klase eta hiriaren erdigunearen inguru eta hiri-inguruko goi-klaseen inguruan. Bestalde, hiri modernoetan, fenomeno espekulatibo sendoak garatzen hasi ziren langile-immigrazioaren presioa eta ostatu-eskaria handitu ahala, eta hirietako etxebizitza-salgaiaren espekulazioa eta ekoizpena kapitala metatzeko faktore garrantzitsua bihurtu zen.[6]
Uztea aldatu
Bigarren fasea deskapitalizazioa eta sektorearen uztea da. Errenta-desberdintasuna eta gentrifikazioak eragiten dituen gainbalioak (prozesuaren eragile nagusiak) agertzeko, beharrezkoa da eremuaren deskapitalizazio eta balio-galtze etapa bat egotea, degradatutako sektoreko lurzoruaren balioaren eta haren kokapenagatik izan lezakeen balio potentzialaren artean alde handiak egon daitezen. Sektoreak balio-galerarik izango ez balu eta balioa pixkanaka emango balitzaio, testuinguru historiko desberdin baten barruan, populazioaren ordezkapena ez litzateke hain handia izango, ezta hain aldi laburretan ere.
Balio-galtze horrek hainbat azalpen izan ditzake. Horien artean nagusia eremuaren deskapitalizazioa da, bai higiezinen merkatuarena, bai industria-ekoizpenarena, halakorik bada. Kasuaren arabera, alda daitekeen aldi batean, higiezinen kapitala hiriaren erdigunetik lehenengo zabalguneetara, hiriaren garapen berrietara eta hiri-inguruko urbanizaziora mugitzen da. Kapital higiezinaren desplazamenduak eragindako denborak eta hiri-motak aldatu egin daitezke hiriaren arabera, baina bat datoz industria-auzo zaharren interesa galtzea eta inbertsioa hiriaren hazkunderantz bideratzearekin.
Balioa handitzea aldatu
Gizarte-taldeak kokatzeko jarraibideak aldatu egiten dira garapen-ereduarekin. 70eko hamarkadako egitura-krisiaren eta kate-produkzioaren. industria astunaren ezespenaren ondoren eta sistema ekonomiko globalaren eragile gisa, mendebaldea era post-fordistan sartu zen.
Hiri garatuetako zentroak (desindustrializatuak edo industrializazio nabarmenik izan ez dutenak, baina orain Eredu Ekonomiko Berrian bat egiten dutenak) sistemaren garapen ekonomikorako aukera nagusi bihurtzen dira finantza eta zerbitzu-zentroak, negoziorik errentagarrienak egiten diren hiri eta enpresekin komunikazio-nodoen bidez. Hiri postmodernoetako zerbitzuen, turismoaren eta higiezin-aktiboen garrantziak balio handia ematen dio higiezinen salgaiari, zeina gehiago eta gehiago garestitzen baita hirien erdialdean. Prezioa baztertze-faktore bihurtzen da klase apalentzat; aldiz, turismo-, kultura-, finantza- eta merkataritza-zentroekiko hurbiltasuna erakargarri bihurtzen da erosteko ahalmen handiena duten klaseentzat. Logika horren barruan, hiriko sektore gentrifikagarriak indartu egiten dira.
Une jakin batean, higiezinen inbertsiorako aukera onenak ez dira lurzoruaren prezio handieneko eremuetan izaten, hazkunde-tasa potentzial handiena dutenetan baizik. Sektore gentrifikagarriak hiriko lurzoru-preziorik baxuenak dituzten zonetakoak izatetik kotizazio handiagoak izatera pasa daitezke; beraz, irabaziak maximizatu egiten dira.
Adibideak Euskal Herrian aldatu
Bilbo efektua aldatu
Bilbo efektua edo Guggenheim efektua krisialdiaren ostean hiria garatu eta indartu duen fenomenoaren izena da.
Bilboko Bilbo Zaharra auzunean gentrifikazio-prozesua gertatu zen XXI. mendearen hasieran, baldintza txarretan zeuden eraikinak bota ostean bertan bizi ziren familia asko Miribilla auzora eraman zituztenean, babes ofizialeko etxebizitzetara.
1980ko hamarkadan abiatutako hiriaren erreformatzeak, itsasadarraren errestauratzaearekin abiatuta, eta Euskalduna ontziolaren itxierarekin bultzatuta, "Bilbo efektua" eragin zuen eta garai bateko industriagunea egun turismora eskaintzen da, hiriaren ikur den Guggenheim Bilbao Museoa harribitxi duela.[7]
Honek era guztietako ondorioak izan ditu hirian: ekonomia iturri berriak baina baita erdiguneko gentrifikazioa edo auzoen arteko ezberdintasuna handitzea ere.[8]
Gasteiz aldatu
Gasteizen ere, Alde Zaharrean administrazio publikotik sustatzen ari diren zaharberritze-prozesuen ondorioz, gentrifikazio-prozesuak gerta daitezkeela dio GEO Vitoria-Gasteiz txostenak.[9]
Erreferentziak aldatu
- ↑ de Melo-Martín, Inmaculada. (2016-11). «Different Things Delight Different People» Oxford Medicine Online doi:. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
- ↑ Trade, traders and the ancient city. Routledge 1998 ISBN 978-0-203-97903-7. PMC 76898540. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
- ↑ (Ingelesez) Landed gentry. 2020-03-26 (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
- ↑ The Concise Oxford Dictionary of English Etymology. 1996-01-01 doi:. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
- ↑ Rodgers, H.B.. (1964-11). «Book Review: London : Aspects of Change, Centre for Urban Studies Report No. 3, MacGibbon & Kee, 1964, pp. 342, 55/-» Urban Studies 1 (2): 208–210. doi:. ISSN 0042-0980. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
- ↑ Capel, Horacio. (2012-12-13). «¿En qué ha fallado Barcelona?» Finisterra 45 (90) doi:. ISSN 0430-5027. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
- ↑ «Bilbo» ARGIA.com (Noiz kontsultatua: 2020-05-06).
- ↑ Bilbo efektua. 2019-12-14 (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
- ↑ Marañón, Blanca. (2001-10-30). «The green fung of Vitoria-Gasteiz» Informes de la Construcción 53 (475) doi:. ISSN 1988-3234. (Noiz kontsultatua: 2020-05-07).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q119380
Multimedia: Gentrification / Q119380
