Gabriele Münter (Berlin, 1877ko otsailaren 19a - Murnau am Staffelsee, 1962ko maiatzaren 19a) espresionismoaren alemaniar margolaria, argazkilaria eta Bigarren Mundu Gerran Der Blaue Reiter mugimenduko pinturen salbatzailea izan zen.

Ibilbidea aldatu

Gabriele Münter
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Berlin, 1877ko otsailaren 19a
Herrialdea	Alemania
Heriotza	Murnau am Staffelsee, 1962ko maiatzaren 19a (85 urte)
Hobiratze lekua	St. Nicholas Church (en)
Familia
Bikotekidea(k)	ikusi Vasili Kandinski; Johannes Eichner (en) ;
Hezkuntza
Hizkuntzak	alemana
Irakaslea(k)	Vasili Kandinski
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, marrazkilaria, grabatzailea eta artista
	Parte-hartzailea documenta (en) ; Veneziako Biurtekoa ;
Lantokia(k)	Munich; Paris; Garmisch-Partenkirchen; Murnau am Staffelsee; Rapallo; Suitza; Tunis eta Stockholm
Jasotako sariak	ikusi Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany ; [[]] ;
Kidetza	Der Blaue Reiter; Neue Künstlervereinigung München (en)
Mugimendua	espresionismoa
Genero artistikoa	hiri-paisaia; genero-artea; izadi hila; erretratua

Gaztaroa aldatu

Münterren gurasoak dirudunak ziren eta bere heziketa artistikoa irakasle pribatuekin babestu zuten. 1897an Malschule für Damen-era joan zen, Düsseldorfeko emakumeentzako arte eskola bat. Ondoren, bi urteko bidaia egin zuen Estatu Batuetatik zehar bere ahizparekin, eta 1901ean itzuli zenean, Munichera joan zen bizitzera. Municheko Arte Ederren Akademia ez zegoen emakumeentzat irekita, eta, beraz, hiriko emakumeen pintura-elkarte batean jarraitu zituen ikasketak. Laster aspertu zen elkarteko hezkuntzaz, eta Phalanx arte eskola progresibora aldatu zen, Vasily Kandinskyk lan egiten zuen eskolara.

1903ko udan, Kallmünzeko egonaldi batean, Kandinskyk Münterrekin ezkontzeko konpromisoa hartu zuen, oraindik ezkonduta egon arren, Phalanx eskolako beste kideei ezkutatu zieten gertaera. Münter argi eta garbi bizi izan zen Kandinskyrekin bere maitale bezala, 1911ean dibortziatu zen arte. 1917ra arte elkarrekin bizi izan ziren eta hainbat bidaia egin zituzten, Tunisia, Holanda, Italia eta Frantziara bisitak barne.

Estiloa aldatu

1906/07an Parisen egin zuen lehen egonaldian, Münterrek Henri Matisse eta beste fauvista batzuen margolanak ikusi zituen, bere estiloa epe luzera aldatu zuena. 1909an Murnau am Staffelsee-n etxe bat erosi zuen, non udak Kandinskyrekin pasa zituen eta non Alexei von Jawlensky, Franz Marc eta August Macke bezalako abangoardiako artista ugari ta Arnold Schönberg konpositorea hartu zituzten.^[1]

Artistikoki, Münterrek estilo abstraktu propioa garatzen hasi zen, nahastu gabeko kolore distiratsuekin, forma indartsuekin, dena banaketa lerro ilunez delineatua. Neue Künstlervereinigung München (Municheko artisten elkartze berria) sortu zuen, Kandinskyk hasitakoa eta Blaue Reiterreko artisten nukleoa hartzen zuena.

Lehen Mundu Gerran, Kandinsky Alemaniatik irtetera behartua izan zen, potentzia etsai baten herritarra izateagatik. 1915 eta 1920 artean, Münter Eskandinavian bizi izan zen. Kandinskyrekin izan zuen azken topaketa 1916an izan zen, Stockholmon.

Lehen Mundu Gerra ondoren aldatu

1920tik aurrera, Münter txandaka bizi izan zen Kolonia, Munich eta Murnau am Staffelsee artean. Depresio etengabearen ondorioz, ia pintatzeari utzi zion. Berlinen bizi izan zen aldi batean, 1925ean, arkatzez egindako emakumeen erretratu txikiak egin zituen. 1929/30ean Parisen egonaldi luze bat egin ondoren, bere sormen jarduerak bultzada berria hartu zuen.

1932an Murnauko bere etxera itzuli zen, non Johannes Eichner arte historialariarekin bizi izan zen.^[2] Garai horretan, loreak eta lan abstraktuak margotu zituen batez ere. 1937an, naziek, erakusketak egitea debekatu zioten, eta, beraz, bizitza publikotik erretiratu zen. Bigarren Mundu Gerran, Gabriele Münterrek Kandinskyren eta Der Blaue Reiterren 80 lan baino gehiago ezkutatu zituen, baita bere lanak ere, suntsipenetik salbatuz. Margolan hauek 1957an Munich hiriari oparitu zizkion, non, orain, Lenbachhaus, Alemaniako museo ospetsuan erakusten diren. Murnau am Staffelseeko bere etxea museo bat da gaur egun.

Gabriele Münterren lana, gaur egun, munduko museo garrantzitsuetan dago, New Yorkeko MOMAn kasu.^[3]

Lanak aldatu

1909, Zuhören (Jawlenskyko erretratua), Munich, Lenbachhaus.
1910, Landschaft mit weißer Mauer, Hagen, Karl-Ernst-Osthaus Museoa
1910, Stillleben mit Orangen, Augsburgo, Walter Arte Museoa
1911, Spreufuhren, Munich, Lenbachhaus
1911, Reiflandschaft, Wuppertal, Von der Heydt Museoa

Erreferentziak aldatu

↑ «Gabriele Münter | National Museum of Women in the Arts» nmwa.org (Noiz kontsultatua: 2020-04-20).
↑ (Ingelesez) «Artworks» Guggenheim (Noiz kontsultatua: 2020-04-20).
↑ (Ingelesez) «Gabriele Münter. Interior (Das Interieur) (1908)» MoMA.org (Noiz kontsultatua: 2020-04-20).

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q463978
Multimedia: Gabriele Münter / Q463978

[1] «Gabriele Münter | National Museum of Women in the Arts» nmwa.org (Noiz kontsultatua: 2020-04-20).

[2] (Ingelesez) «Artworks» Guggenheim (Noiz kontsultatua: 2020-04-20).

[3] (Ingelesez) «Gabriele Münter. Interior (Das Interieur) (1908)» MoMA.org (Noiz kontsultatua: 2020-04-20).

[1]

[2]

[3]

Gabriele Münter
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Berlin, 1877ko otsailaren 19a
Herrialdea	Alemania
Heriotza	Murnau am Staffelsee, 1962ko maiatzaren 19a (85 urte)
Hobiratze lekua	St. Nicholas Church ^(en)
Familia
Bikotekidea(k)	ikusi Vasili Kandinski Johannes Eichner ^(en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	alemana
Irakaslea(k)	Vasili Kandinski
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, marrazkilaria, grabatzailea eta artista
Parte-hartzailea documenta ^(en) Veneziako Biurtekoa
Lantokia(k)	Munich Paris Garmisch-Partenkirchen Murnau am Staffelsee Rapallo Suitza Tunis eta Stockholm
Jasotako sariak	ikusi Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany [[]]
Kidetza	Der Blaue Reiter Neue Künstlervereinigung München ^(en)
Mugimendua	espresionismoa
Genero artistikoa	hiri-paisaia genero-artea izadi hila erretratua