Gabriele D'Annunzio

Gabriele D'Annunzio (Pescara, Italia, 1863ko martxoaren 12a – Gardone Riviera, Italia, 1938ko martxoaren 1a) italierazko idazlea izan zen. Jatorri aristokratikokoa, ertilari eta ekintza-gizona, bikaintasunaren eta handitasunaren amets ederraren atzetik ibili zen beti, nola bizitzan hala literaturan. Italiako idazle ospetsuenetariko bat da.

Gabriele D'Annunzio
(1922) Irudi gehiago
Italiako Erresumako diputatua 1897ko apirilaren 5a - 1900eko maiatzaren 17a Hautetsia: 20th Legislature of the Kingdom of Italy (en)
Bizitza
Jaiotza	Pescara, 1863ko martxoaren 12a
Herrialdea	Italiako Erresuma
Heriotza	Gardone Riviera, 1938ko martxoaren 1a (74 urte)
Hobiratze lekua	Vittoriale degli italiani (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: garuneko odoljarioa
Familia
Ezkontidea(k)	Maria Hardouin (en)
Bikotekidea(k)	ikusi Eleonora Duse Alessandra Carlotti di Rudinì (en) Margherita Besozzi di Castelbarco (en) Maria Gravina Cruyllas (en)
Seme-alabak	ikusi Mario D'Annunzio (en) Gabriellino D'Annunzio (en) Ugo Veniero D'Annunzio (en) Renata D'Annunzio (en) Gabriele Cruillas (en)
Hezkuntza
Heziketa	Erromako La Sapienza Unibertsitatea Convitto Nazionale Cicognini (en)
Hizkuntzak	italiera
Jarduerak
Jarduerak	antzerkigilea, politikaria, militarra, poeta, kazetaria, idazlea, saiakeragilea, gidoilaria, hegazkinlaria eta libretista
Parte-hartzailea 1912ko Udako Olinpiar Jokoak Bakar mockery (en)
Lantokia(k)	Rijeka
Lan nabarmenak	ikusi Il Piacere (en) Le vergini delle rocce (en) Francesca da Rimini (en) The Intruder (en) The Dream of a Spring Morning (en)
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioa Military Order of Italy Maltako Ordena Croix de guerre 1914–1918 Medal of Military Valour Officer of the Military Order of Savoy Knight of the Military Order of Savoy
Kidetza	Academie Royale de Langue et de littérature Françaises (en) Accademia della Crusca
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Royal Italian Army (en)
Gradua	teniente koronel soldadu soil
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa
Alderdi politikoa	Eskuma Historikoa Ezker mutur historikoa Italiako Elkarte Nazionalista

Bizitza

Ospea ekarri zioten lehen idazlan lirikoetan —Primo Vere (1879) eta Canto novo (1882)—, Giosuè Carducciren eragina agerikoa izan arren, atsegina eta bizitzeko alaitasun paganoaren gaia azaltzen zuen. Ondoko kontakizun-liburuetan, Terra vergine (1883), Libro delle vergini (1884) eta San Pantaleone (1886), Italiako verismoa eta endekapen-mugimendua lotu zituen. La Chimera (1885-1888), Elegie romane (1887-1891), Odi navale (1891-1893) olerki-sailetan dekadentismo hori finkatu egin zen. Il piacere (1989), Giovanni Espicopo (1892), L'innocente (1893) eleberriak erotismoaren ereserkiak dira zinez, erromatar aristokrata ustelen artean izaniko bizipenak gogora ekartzen dituztenak.

Geroago, haren eleberrigintzak Nietzscheren eragina, nahimenaren garaipena eta heroismoa erakusten zuen: Il trionfo della morte (1894), Le vergini delle rocce (1894), Il fuoco (1899). Eragin hori nabaria izango da haren antzerkian ere: Francesca da Rimini (1901), La Figlia di Iorio (1903), Fedra, (1909). Heroismoaren goresmen hori «atsegin basa»rekin batean agertuko da haren olerki nagusia osatzen duten lau liburukietan: Laudi del cielo, del mare, della terra e degli eroi (1902-1912). 1909an, bere bizitza pribatuko eskandaluek eta zorrek hartaraturik, Frantzian babestu behar izan zuen, eta zenbait antzerki frantsesez ondu zituen, besteak beste Debussyk musikaturiko Le martyre de Saint Sébastien.

1915ean, Italiara itzulirik, abertzale sutsu agertu zen, bai eta Italiak Lehen Mundu Gerran esku-hartzearen aldeko ere; gudan parte hartu zuen, eta zauritu egin zuten (1916). Gero, 1919an, Fiume hiria (orain Rijeka izena du, eta Kroaziakoa da) hartu zuen, 2000 italiar nazionalisten buru. Gehienbat italiar biztanleak zituen hiri hori Parisko Bake Biltzarrean Italiarengandik banantzea proposatu izanari erantzun nahi zioten horrela. 1920an, Fiume utzi eta Vittorialeko egoitzara erretiratu zen. Faxismoaren aitzindari eta aldekoa izanik ere, idazlea erretiraturik bizi izan zen harrezkero. Azkenaldian bere betiko gai heroiko eta sentsualak erabili zituen: Il venturiere senza ventura (1924), Il compagno dalle occhi senza cigli (1926), Faville del maglio (1924-1928).

Idazlanak

D'Annunzioren etxea Pescaran.

Eleberriak

• Il piacere (1889)
• Giovanni Episcopo (1891)
• L'innocente (1892)
• Il trionfo della morte (1894)
• Le vergini delle rocce (1895)
• Il fuoco (1900)
• Forse che sì forse che no (1910)

Tragediak

• La città morta (1899).
• La Gioconda (1899).
• Francesca da Rimini(1902). [1]
• L'Etiopia in fiamme (1904).
• La figlia di Jorio (1904).
• La fiaccola sotto il moggio (1905).
• La nave (1908).
• Fedra (1909).

Ipuin-bildumak

• Terra vergine (1882)
• Le novelle della Pescara (1884–1886)

Olerki-liburuak

• Primo vere (1879)
• Canto novo (1882)
• Poema paradisiaco (1893)
• Laudi del cielo, del mare, della terra e degli eroi (1903–1912) bost liburu:
  • Maia (Canto Amebeo della Guerra)
  • Elettra
  • Halcyon
  • Merope
  • Asterope (La Canzone del Quarnaro)
• Ode alla nazione serba (1914)

Autobiografiak

• La Leda senza cigno
• Notturno
• Le faville del maglio
• Le cento e cento e cento e cento pagine del Libro Segreto di Gabriele D'Annunzio tentato di morire o Libro Segreto

Gutunak

• Solus ad solam, hil ondoren argitaratuta.

Kanpo-estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Gabriele D'Annunzio

Wikitekan badira testuak, gai hau dutenak: Gabriele D'Annunzio

• (Italieraz): Sitio web www.archiviodannunzio.it
• (Italieraz): Sitio web www.gabrieledannunzio.it
• (Italieraz) (Alemanez):: Sitio web del Vittoriale degli italiani
• (Italieraz) (Ingelesez): D'Annunzio Museoa, Pescaran.
• (Italieraz) (Ingelesez): Gabrieledannunzio.net Gabriele D'Annunziori buruzko webgunea.

• Datuak: Q193236
• Multimedia: Gabriele D'Annunzio / Q193236