Euskara: Kobaltoaren kronika

Kobaltoa eta garagardoaren kasua, Quebec hirian 1966an izandakoa. Bihotzeko-kopurua oso handia izan zen hilabete batzuetan. Kobalto-kontzentrazio handiegia zegoen garagardo-pitxarretan detergente baten erruagatik.

Transkribapena:

Giza gorputzak ere baditu metal bereziak, baina neurri baten barruan. Neurriz kanpo, arazoak daude. Kobaltoaren kronikek diote 1966an bat-batean handitu zela bihotzekoen kopurua Quebec hirian, batez ere, garagardo asko edaten zutenen artean. 48 kasu, zortzi hilabetetan; haietatik, 20 hil ziren. Prentsan, ehunka hildako aipatu zituzten, eta alarma sortu zen. Horren ondorioz, agintariek batzorde bat osatu zuten arazoaren jatorria bilatzeko.

Analisietako lehen susmagarria birus bat izan zen. Baina birus hark ez zuen bihotzekorik eragiten. Gero, pozoia bilatzeari ekin zioten, bai pazienteetan eta bai garagardoan… Radioa, bismutoa, kadmioa, platinoa, zilarra... intsektizidak eta drogak ere bilatu zituzten. Ezer ez.

Ezer ez, hildako baten tiroidea aztertu zuten arte. Kobalto-kontzentrazio altua zuen. Eta tirodean topatutakoa Quebec-eko garagardoan ere baieztatu zen, Montrealekoan baino 16 aldiz kobalto gehiagorekin.

Kobaltoa garagardoan ohikoa zen, ez bakarrik B12 bitaminarengatik. Tabernetan, azkar garbitutako edalontzietan detergente-hondarrak hurrengo kañaren aparra puskatu egiten zuen. Arazo handia zen. Baina garagardoari kobaltoa gehituta, desegin gabe irauten zuen hurrengo kañaren aparrak. Quebeceko garagardogileek bazekiten hori. Baina kobalto gehiegi gehitu zuten, antza.

Kobaltoaren kronika ez da hor bukatzen. 2014an, 55 urteko gizon bat iritsi zen Marburgeko ospitalera, Alemanian. Haren sintomak eta House telesaileko pertsonaia batenak berdin-berdinak ziren. Fikzioan, kobaltoak pozoitu zuen pazientea. Eta ospitalekoek gogoratu zuten Quebecen ere horixe bera gertatu zela. Horrela argitu zuten kasua.

Kobaltoa erabat beharrezkoa dugu. Baina gehiegi izatea hilgarria da.