Ezkabarte
- Artikulu hau Nafarroako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Ezkaba (argipena)».
Ezkabarte[3] ([es̻kaβaɾte]) Nafarroa Garaiko erdialdeko udalerri bat da, Iruñerriko eskualdean dagoen Iruñeko merindadekoa. 1.816 biztanle zituen 2014. urtean
| Ezkabarte | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Iruñea | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Ezcabarte | ||||||||||
| Alkatea | Pedro Maria Lezaun Espartza (Ezkabartearen Alde Bizilagunak) | ||||||||||
| Posta kodea | 31194 | ||||||||||
| INE kodea | 31101 | ||||||||||
| Herritarra | ezkabartear | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°51′48″N 1°37′15″W / 42.863333333333°N 1.6208333333333°W | ||||||||||
| Azalera | 34 km² | ||||||||||
| Garaiera | 452 metro | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 1.817 (2022:  8) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 53,63 biztanle/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 13,22 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 42,08 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 82,35 (2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 10,52 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1][2] | % 16,70 (2018: %4,35) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.ezcabarte.es/eu/ | ||||||||||
1842ko erroldaren ostean sortu zen orain ezagutzen dugun udalerria; urte haietan Garrues (haranaren gehiengoa zena) eta Makirriain udalerri independente gisa agertzen dira baina 1857koan jadanik "Ezkabarte" izenpean agertzen da, gaur egun bezala.
GeografiaAldatu
Ezkabarte Iruñeko metropoli eremuko iparraldean dago.
MugakideakAldatu
Udalerriak mugakide ditu Berriobeiti mendebaldean, Berriozar, Antsoain, Burlata, Atarrabia eta Uharte hegoaldean, Esteribarrekin ekialdean, eta Txulapain, Odieta eta Olaibar iparraldean.
HerriakAldatu
Ezkabarte ondoko herri hauek osatzen dute: Anotz, Arre, Azotz, Zildotz, Eusa, Ezkaba, Garrues, Makirriain, Orikain (herriburua), Orrio eta Sorauren. Aderizko jaurerria ere Ezkabarten dago.
DemografiaAldatu
XXI. mendearen lehen hamarkadan biztanleria etengabe hazi zen. 1996tik biztanleriak % 40 egin zuen gora, eraiki diren ehunka etxebizitza berrietara etorritako bizilagun berriak zirela eta.
| Ezkabarteko biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldan, Espainiaz kanpoko 76 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren % 4,83 (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren azpitik).
PolitikaAldatu
UdaletxeaAldatu
Udaletxea 1962an eraiki zen eta errepidearen ertzean dago, Orikaingo kontzejuan. Bi solairu eta lau fatxada dauzka, eta fatxadetako batean, harria eta porlana nahasten dira. Antzinako udaletxea ere kontzeju berean izan zen, eta gaur egun, eraikinean etxebizitzak daude. Udalak alkatea eta sei zinegotzi dauzka.
- HELBIDEA: Irungo errepidea, 13 (Orikain)
Udal hauteskundeakAldatu
2007an Arreko Independenteak (IA-AI) herritar taldeko Carola Gutiérrez Collazos aukeratu zuten alkate. Udaletxeko bederatzi zinegotzietatik hiru lortu zituen bere talde politikoak; hautetsi kopuru berarekin zerrendarik bozkatuena Agrupación Concejos de Ezkabarte izan zen baina AIk Ezkabartearen Alde Bizilagunak[4] (edo Vecinos por Ezcabarte, AIVE-EAB; 2 zinegotzi) taldearekin ituna sinatu zuen. Baliogabeko botoak 112 izan ziren (emandako guztien % 12,38) eta boto zuriak hamabost (% 1,89). Abstentzioa % 28,00 izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| Agrupación Concejos de Ezkabarte (ACE) | 245 | 3 |
| Arreko Independenteak (AI) | 225 | 3 |
| Ezkabartearen Alde Bizilagunak | 165 | 2 |
| Nafarroa Bai | 143 | 1 |
2011n hauek izan ziren aurkeztutako zerrendak eta lortutako zinegotzi kopurua: Gutiérrez Collazos alkatea buru zen Agrupación Independientes de Ezcabarte-Ezkabarteko Independiente[5] (AIE, 3), Ezkabartearen Alde Bizilagunak (AIVE-EAB, 2), Bildu (2), NaBai 2011 (1) eta PSN (0). Bilduk eta NaBaik AIVE-EABko Pedro María Lezaun aukeratu zuten alkate.[6]
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| AIE | 275 | 3 |
| AIVE-EAB | 206 | 2 |
| Bildu | 184 | 2 |
| NaBai 2011 | 178 | 1 |
| PSN | 44 | 0 |
AlkateakAldatu
Hauek izan dira Ezkabarteko azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[7] |
| Jose Antonio Zabalza Villava[8] | 1979 | 1983 | Agrupacion Independiente del Valle de Ezcabarte |
| 1983 | 1987 | Independenteak | |
| 1987 | 1991 | Independenteak | |
| 1991 | 1995 | Independenteak | |
| 1995 | 1999 | Independenteak | |
| 1999 | 2003 | Independenteak | |
| 2003 | 2007 | Agrupacion Concejos de Ezkabarte | |
| Carola Gutierrez Collazos | 2007 | 2011 | Arreko Independenteak |
| Pedro Maria Lezaun Esparza | 2011 | 2015 | Ezkabartearen Alde Bizilagunak |
| Pedro Maria Lezaun Esparza[7] | 2015 | 2019 | Ezkabartearen Alde Bizilagunak |
| Pedro Maria Lezaun Esparza[7] | 2019 | Jardunean | Ezkabartearen Alde Bizilagunak |
GarraioaAldatu
Udalerri honetan Eskualdeko Hiri Garraioaren line bat da:
 Eskualdeko Hiri GarraioaEzkabarte | |||
|
|||
Gainera, La Burundesa autobus konpainiaren Donostia eta Iruñea bitarteko lineak geltokia dauka Ezkabarteko Sorauren kontzejuan. Maiztasunak aldakorrak dira, baina gutxienez, bi zerbitzu izaten dira norabide bakoitzean egunero. Lineak honako ibilbide hau egiten du:
Ondasun nabarmenakAldatu
- San Kristobal gotorlekua: XIX. mendearen bukaeran eta XX. mendearen hasieran, Ezkaba mendian eraikitako gotorleku militarra da. 1938ko maiatzaren 22an San Kristobal gotorlekuko ihesan 795 presoen ihesaren lekuko izan zen.
- Doneztebe eliza: Eusa herrian dagoen XII-XIII. mendeen artean eraikitako eliza erromanikoa.
- Trinitateko zubia eta Trinitatearen basilika, Arre kontzejuan.
ErreferentziakAldatu
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ Hauxe da taldeak erabiltzen duen euskarazko izena; ez nahasi 2003an legez kanpo utzitako Ezkabarteren Alde zerrendarekin.
- ↑ Horixe da bere izen osoa. Ikus Nafarroako Aldizkari Ofiziala.
- ↑ Pedro Lezaun (AIVE) desbanca a Carola Gutiérrez (AIE) en Ezkabarte[Betiko hautsitako esteka], Diario de Navarra, 2011ko ekainaren 12a.
- ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-05-13).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Ezcabarte - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-11-01).
BibliografiaAldatu
- Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. LIX, Iruñea, 1999. ISBN 84-235-1876-0
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- Ezkabarteko Udala
- Ezkabarteko argazkiak lasonet.com webgunean.
- (Gaztelaniaz) Ezkabarteri buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Ezkabarteko Arre kontzejuaren ikuspegia Google Street View-n.
Datuak: Q1641808
Multimedia: Ezcabarte-Ezkabarte
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Ezkabarte
