Etilen glikol
Etilenglikola bi hidroxilo talde dituen alkohola da eta etano-1,2-diola, etanodiol eta glikol izenez ere ezagutzen da. Bi zereginetan usatzen da batez ere. Lehengai moduan poli(etilen tereftalato)aren moduko poliesterren sintesian (% 50) eta izotz-kontrako bezala (% 40)[1].
| Etilen glikol | |
|---|---|
 | |
 | |
| Formula kimikoa | C2H6O2 |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| MolView | 3D eredua |
| Mota | glycol (en)  eta alkanediols (en) |
| Ezaugarriak | |
| Dentsitatea | 1,11 g/cm³ (20 °C, likido) |
| Soinuaren abiadura | 1.658 m/s (25 °C, likido) |
| Errefrakzio indiziea | 1,3811 (20 °C, 580 nm) |
| Azidotasuna (pKa) | 15,1 (25 °C) |
| Momentu dipolarra | 2,28 D |
| Fusio-puntua | −13 °C −13 °C |
| Irakite-puntua | 198 °C (760 Torr) 197 °C (1 atm) 197,34 °C (101,325 kPa) |
| Fusio-entalpia | 2,28 D |
| Baporizazio entalpia | 50,5 kJ/mol eta 57,4 kJ/mol |
| Lurrun-presioa | 7.900 mPa (20 °C) |
| Bero ahalmena | 2.400 J/(kg K) |
| Masa molekularra | 62,037 Da |
| Erabilera | |
| Rola | developmental toxicant (en) |
| Arriskuak | |
| NFPA 704 |  1
1
0
|
| Lehergarritasunaren beheko muga | 3,2 vol% |
| Lehergarritasunaren goiko muga | 15,3 vol% |
| Batezbesteko dosi hilgarria | ikusi
|
| Flash-puntua | 111 °C |
| Eragin dezake | ethylene glycol exposure (en) |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | LYCAIKOWRPUZTN-UHFFFAOYSA-N |
| CAS zenbakia | 107-21-1 |
| ChemSpider | 13835235 |
| PubChem | 174 |
| Reaxys | 505945 |
| Gmelin | 30742 |
| ChEBI | 943 |
| ChEMBL | CHEMBL457299 |
| RTECS zenbakia | KW2975000 |
| ZVG | 12060 |
| DSSTox zenbakia | KW2975000 |
| EC zenbakia | 203-473-3 |
| ECHA | 100.003.159 |
| CosIng | 34128 |
| MeSH | D019855 |
| RxNorm | 1314364 |
| Human Metabolome Database | HMDB0037790 |
| KNApSAcK | C00007409 |
| UNII | FC72KVT52F |
| KEGG | C15588 eta C01380 |
| PDB Ligand | EDO |
Ezaugarriak
aldatuLikido kolorge, likatsu eta gozoa da, pozoitsua, 1,125 gr/cm3-ko dentsitatekoa. 197,5 °C-an irakiten du, eta -11,5° C-tan solidotzen da. Urarekin eta alkoholarekin nahas daiteke, baina ez eterrarekin[2].
Izarrarteko espazioan etilen glikola detektatua izan da[3].
Sintesi industriala
aldatuEtilen glikolaren sintesia etilenotik (etenotik) abiatzen da. Lehenik, tarteko produktu moduan, etilen oxidoa sintetizatzen da. Etilen oxidoak urarekin erreakzionatzen du etilen glikola sortzeko, ekuazio kimiko honen arabera:
C2H4O + H2O → HO−CH2CH2−OH
Erreakzio hori azidoen edo baseen bidez kataliza daiteke, edo pH neutroan gerta daiteke tenperatura altuetan. Etilen glikolaren errendimendurik handiena pH azidoan edo neutroan gertatzen da, ur soberakinezko inguruetan. Baldintza horietan, % 90eko errendimendua lor daiteke. Azpiproduktu nagusiak di(etilen glikol), tri(etilen glikol) eta tetra(etilen glikol) oligomeroak dira. Oligomero horiek eta ura bereizteko energia asko behar da[4]. Urtean 6,7 milioi tona etilen glikol inguru ekoizten dira munduan.
Toxikotasuna
aldatuEtilen glikola toxikoa da eta bere LDLo = 786 mg/kg da gizakiengan. Arriskurik handiena zapore gozoari zor zaio, haurrak eta animaliak erakar baititzake. Irentsi ondoren, etilen glikola azido glikolikora oxidatzen da eta segidan azido oxalikora oxidatzen da zeina toxikoa den. Honek eta bere azpiproduktu toxikoek nerbio-sistema zentralari eragiten diote lehenik, gero bihotzari eta, azkenik, giltzurrunei. Ez bada garaiz tratatzen hilgarria izan daiteke[5].
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Ingelesez) Wiley‐VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, ed. (2000-06-15). Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley doi:. ISBN 978-3-527-30385-4. (Noiz kontsultatua: 2020-11-28).
- ↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-10).
- ↑ Ana, Galarraga Aiestaran. (2008-12-06). «Izarren hautsa, bizigai» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-10).
- ↑ Vicario Hernando, Jose Luis & Moreno Benitez, Maria Isabel. (2010). Kimika organiko industriala. EHU, 79-80 or. ISBN 978-84-692-7831-4..
- ↑ (Ingelesez) «CDC - The Emergency Response Safety and Health Database: Systemic Agent: ETHYLENE GLYCOL - NIOSH» www.cdc.gov 2018-09-27 (Noiz kontsultatua: 2020-11-28).
Kanpo estekak
aldatu
Datuak: Q194207
Multimedia: Ethylene glycol / Q194207
