Esapide hiztegia

Esapide hitzak esanahi berezia duen hitz multzoa adierazteko erabiltzen da. Euskaraz hainbat baliokide ditu (esamolde, lokuzio, mintzamolde...), baina badirudi oraindik ez dela haien artean bat eta bakarra finkatu termino gisa adiera zehatzean. Esanahi berezitasun hori azaltzeko esan ohi da esapideak adierazten duen esanahia ezin dela eratorri osatzen duten hitzen esanahien baturatik. Esanahi berezi hori hizkuntza osoan ezaguna izan daiteke, edo eremu txikiago batean, herri batean, dialekto batean edo alor bateko hiztegi teknikoan, adibidez.

Esapideak era askotakoak dira, eta zailak sailkatzen; besteak beste, esapide eta atsotitzen arteko mugak lauso xamarrak dira. Xehetasun gehiagotarako, ikus lokuzio. Hizkuntz hiztegi orokorretan ohikoa da hitz bati dagokion sarrera lexikoaren barnean haren esapideak (bai eta kolokazioak ere) biltzea.

Esapide hiztegietan halakoak biltzen dira, hizkuntz hiztegi orokorretan ematen den informazioa osatzeko asmoz. Hiztegigintza mota ia guztietan bezala, esapide hiztegiak elebakarrekoak izan daitezke, baina baita elebidunak ere. Esapide hiztegi elebidunei dagokionez, kontuan izan behar da beti edo ia beti esapideak hitzez hitz itzuli ezinekoak direla, eta maiz zaila dela are eta haien kideko adierazpiderik aurkitzea bigarren hizkuntzan.

Ikus, gainera

• Atsotitz
• Kolokazio
• Hiztegigintza
• Lexikologia

Euskal esapide hiztegiak

• Justo Mª Mokoroa (1990): Ortik eta emendik. Repertorio de locuciones del habla popular vasca, Donostia: Labayru, Eusko Jaurlaritza & Etor, 2 liburuki.
• Koldo Izagirre (1981): Euskal lokuzioak, Donostia. Hordago.
• Ramon Etxezarreta (1983), Hiztegi erotikoa, Donostia. Hordago.
• Gotzon Garate (1988): Erderakadak. Euskaraz ongi mintzatzeko hiztegia. Zazpi probintzietako adibideak, Bilbo. Gero-Mensajero.

Kanpo estekak

• (Gaztelaniaz) Ortik eta emendik (Justo Mª Mocoroa).
• (Gaztelaniaz)(Ingelesez)(Latinez) Atsotitzak (Gotzon Garate).
• (Gaztelaniaz)(Frantsesez)Intza proiektua. Euskal lokuzioak sarean.
• Aurreko hirurak elkarrekin: EIZIE lokuzioak.
• Gaztelaniazko esamoldeak euskaraz.
• Esamoldeak eta esaerak. Adibideak eta erdarazko ordainak.
• Joseba Aurkenerena: Euskara beti altxor. [1]