Ernesto Sabato
Ernesto Sabato[1] (Rojas, Buenos Aires, 1911ko ekainaren 24 - Santos Lugares, Buenos Aires Handia, 2011ko apirilaren 30a) argentinar idazle, saiakeragile, fisikari eta pintorea izan zen. 1984an Miguel de Cervantes saria eman zioten.
Ernesto Sabato | |
---|---|
(1970) | |
Bizitza | |
Jaiotzako izen-deiturak | Ernesto Roque Sabato |
Jaiotza | Rojas (en) , 1911ko ekainaren 24a |
Herrialdea | Argentina |
Bizilekua | Santos Lugares (en) |
Heriotza | Santos Lugares (en) , 2011ko apirilaren 30a (99 urte) |
Heriotza modua | berezko heriotza: bronkitisa |
Familia | |
Seme-alabak | ikusi
|
Haurrideak | ikusi
|
Hezkuntza | |
Heziketa | La Platako Unibertsitate Nazionala Harvard Unibertsitatea Rafael Hernández National College (en) |
Hezkuntza-maila | Fisikako doktoregoa |
Hizkuntzak | gaztelania |
Jarduerak | |
Jarduerak | fisikaria, idazlea, margolaria, eleberrigilea, saiakeragilea, poeta eta irakaslea |
Enplegatzailea(k) | Buenos Airesko Unibertsitatea La Platako Unibertsitate Nazionala |
Lan nabarmenak | ikusi
|
Jasotako sariak | |
Kidetza | Hizkuntza Modernoen Elkartea |
Genero artistikoa | olerkigintza saiakera |
Bizitza eta lanak
aldatuFisika eta matematikako ikasketak egin zituen La Platako unibertsitatean, eta Parisko Sorbonne Unibertsitatean eta Curie Institutuan eta Massachusettsen jarraitu zituen. Argentinara itzulirik, La Platako unibertsitateko irakasle izan zen 1940-1945 bitartean. Bigarren Mundu Gerraren ostean, zientziarenganako fedea galdu zuen eta idazteari ekin zion. Garai hartan hasi zen literatura lanak idazten La Nación egunkarian. 1945ean unibertsitateko kargua utzi behar izan zuen, Perónen gobernuaren aurkakoa zelako, eta urte hartan bertan idatzi zuen Uno y el universo (Bat eta unibertsoa), filosofia, politika eta gizarte gaiei buruzko aforismo eta ohar bilduma. 1947an El Túnel (Tunela) eleberria idatzi zuen. Lan hark ospetsu egin zuen nazioartean. Eleberri horretako protagonista besterekin harremanetan jartzeko erabateko ezintasuna duen antiheroia da, giza izatearen absurduaren aurrean bere baitara biltzen dena.
1955ean, Perónen agintea amaiturik, El otro rostro del peronismo (Peronismoaren beste aurpegia) idatzi zuen. Liburu hura eta El caso Sábato (1956, Sábato auzia), ezinbesteko dira Perónen mugimenduaren benetako izaera ezagutzeko. 1961ean idatzi zuen bigarren eleberria, Sobre héroes y tumbas (Heroiei eta hilobiei buruz). Saiakera liburuetan landutako psikologia eta filosofia gaiak gorpuztu zituen eleberri horretan. 1968an, Alain Robbe-Grillet, Jorge Luis Borges eta Jean-Paul Sartre idazleei buruzko lan kritiko bat idatzi zuen, Tres aproximaciones a la literatura de nuestro tiempo (Gaurko literaturara hurbiltzeko hiru saio). 1974an Abaddón el exterminador (Abaddón deuseztatzailea) eleberria idatzi zuen eta 1983an Nunca más (Inoiz ez berriro).
Idazlanak
aldatuEleberriak
aldatu- El túnel, 1948. Tunela, Mikel Garmendiak euskaratua, Alberdania-Elkar, 2007. Literatura Unibertsala 128.
- Sobre héroes y tumbas, 1961.
- Abaddón el Exterminador, 1974.
Saiakerak
aldatu- Uno y el universo, 1945.
- Hombres y engranajes, 1951.
- Heterodoxia, 1953.
- El caso Sabato. Torturas y libertad de prensa. Carta Abierta al General Aramburu.
- El otro rostro del peronismo, 1956.
- El escritor y sus fantasmas, 1963.
- Tango, discusión y clave, 1963.
- Romance de la muerte de Juan Lavalle. Cantar de Gesta, 1966.
- Significado de Pedro Henríquez Ureña, 1967.
- Aproximación a la literatura de nuestro tiempo: Robbe-Grillet, Borges, Sartre, 1968.
- La cultura en la encrucijada nacional, 1976.
- Apologías y rechazos, 1979.
- Los libros y su misión en la liberación e integración de la América Latina.
- Entre la letra y la sangre, 1988.
- Antes del fin, 1998.
- La Resistencia, 2000.
- España en los diarios de mi vejez, 2004.
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/12/04 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Gehienetan Sábato idatzia, eta hala ahoskatua, nahiz eta berak azentu-ikurrik gabe idaztea nahiago zuen. «¿Sábato o Sabato?», Etcétera, 2007-09-01.
Kanpo loturak
aldatuWikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Ernesto Sabato |
- Euskarari ekarriak: Ernesto Sabato Ekarriak.armiarma.eus
Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Ernesto Sabato |