Lut basamortua

Daxt-e Lut¹ UNESCOren gizateriaren ondarea

Mota	Naturala
Irizpideak	vii, viii
Erreferentzia	1505
Kokalekua	Kerman Iran
Eskualdea²	Asia-Pazifikoa
Koordenatuak	30°36′18″N 59°04′04″E / 30.605°N 59.06777°E / 30.605; 59.06777
Izen ematea	2016 (XL. bilkura)
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Lut basamortua (persieraz: دشت لوت‎, Daxt-e lut, "Hutsaren basamortua"), askotan Daxt-e Lut basamortua, Irango Kerman probintzian dagoen basamortu gazi zabala da. Satwlite-telemetria bidezko gehienezko lurrazal-tenperatura 70,7 °C izanik^[1] (baina ez aire-tenperatura, txikiagoa dena), munduko lekurik beroenetakoa da. Lehorrenetakoa ere bada.

2016an, Unescok Gizateriaren Ondare izendatu zuen^[2].

Ezaugarriak

Yardang egiturak Lut basamortuan.

Irango geografiaren ezaugarri nagusia goi-ordoki bat da mendiz inguratua eta arro hidrologikoetan banatua. Daxt-e Lut horietako basamortu-arro bat da, 480 km luze eta 320 km zabal^[3], eta munduko leku lehorrenetakotzat joa^[4]^[5]^[6]. Beste basamortu-arro nagusia Daxt-e Kavir da.

Lut basamortuaren azalera 51.800 km² inguru da^[7]. Urtaro hezean, udaberrian, une labur batez ura Hazaram mendietatik jeisten da, baina azkarregi lehortu eta atzean uzten ditu harriak, hondarra eta gatza bakarrik.

Basamortuaren ekialdea behe-ordoki bat da, gatzagaz estalia. Erdialdea aldiz, haizeak lurra zizelkatu du 150 km luzeran, bizkar eta ildo paraleloak sortuz, 75 m garai direnak^[3]. Eremu honetan arroila eta dolina ugari dago. Hego-ekialdea hondarrezko hedadura zabala da, saharar erg bat bezalakoa, 300 m garaiko dunak dituena, munduko garaienetakoak^[3].